Otyn ónerkásibi
Synyby: 9
Geografıa
Sabaqtyń taqyryby: «Otyn ónerkásibi»
Sabaqtyń maqsaty: a) Bilimdilik: Oqýshylarǵa otyn - energetıka kesheni jáne onyń salalary týraly, otyn óndiretin aýdandar, otyn ónerkásibiniń ózindik quny jáne negizgi faktorlary jaıly uǵymdy qalyptastyrý;
b) Damytýshylyq: Karta, atlastar boıynsha oqýshylardyń otyn ónerkásibiniń damýyn, halyq sharýashylyǵyn órkendetýdegi mańyzyn taldaý, anyqtaý, otynnyń jeke sıpaty boıynsha ornyn anyqtaý, kartamen jumys isteı bilý qabiletin damytý;
v) Tárbıelik: Otyn ónerkásibi salasyndaǵy jetistikter el ekonomıkasyn damytýdaǵy rólin, mańyzyn túsindirý arqyly oqýshynyń patrıottyq sezimin oıatý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý jáne otyn ónerkásibindegi ekologıalyq problemalardy sheshýge tárbıeleý;
Sabaqtyń tıpi: Aralas
Sabaqtyń túri: Dástúrli
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, baıandaý, suraq - jaýap
Sabaqtyń formasy: Jeke, ujymdyq
Sabaqtyń pánaralyq baılanysy: Ekonomıka, Tarıh
Sabaqtyń kórnekiligi: Oqýlyq, Dúnıe júzi jarty sharlar kartasy, atlas, syzbalar, ınteraktıvti taqta múmkindikteri.
Sabaqtyń ótý barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
- Oqýshylarmen sálemdesý
- Oqýshylardy túgeldeý
- Oqýshylardyń oqý - quraldaryn tekserý
- Nazaryn sabaqqa aýdarý;
İİ. Úı tapsyrmasy
Úı tapsyrmasyn oryndaý barysynda oqýshylardyń: Termındik sózdikterdi ıgergen, mysaly; sharýashylyq, óndiris sala, óndiristik emes sala degen sózderge anyqtama bere bilýine basa nazar aýdarý. ǴTR dáýirinde ónerkásipti damytýda áser etetin negizgi faktordy aıqyndaý: Shoǵyrlandyrý, quramdastyrý, mamandandyrý jáne kooperatıvtendirý týraly uǵymdardy qalaı túsingenin tekserý, Kartadan asa iri óndiristik qalalardy taýyp kórsetý qabiletin baǵalaý.
İİİ. Jańa sabaq
Oqýshylarǵa jańa sabaq túsindirýdi oqýlyqty 2 - bólimindegi jospar, syzbany paıdalana otyryp sharýashylyq salalarynyń bir - birimen baılanysyn mysaldar keltire otyryp baıandaımyn. Óndirý men Óńdeý degen uǵymǵa anyqtama beremin, salalyq qurylymyndaǵy erekshelikterge toqtalamyn jáne Qazaqstannyń otyn ónerkásibiniń qalyptasý tarıhyna da sholý jasaımyn.
Kaspıı qaırańynda munaıdyń qory shoǵyrlanǵan. Onda boljam boıynsha jalpy geologıalyq qory - 4, 5 mlrd. Tonna ekendigi anyqtalady. Gaz konsendanty boıynsha 1, 6 mlrd. Tonna jáne tabıǵı gazdyń jalpy qory 5, 9 trln m. Kaspıı qaırańyndaǵy munaı alabynyń kenderi: Qurmanǵazy, Aqtoty, Qashaǵan, Qaıran. Osy aımaqtaǵy munaı qory bolashaqta Reseıdiń Batys Sibir, Meksıka jáne Parsy shyǵanaǵy sıaqty álemge tanymal munaı óndirýdiń iri aımaqtarymen qatar turatyn alqapqa aınalatyndyǵy týraly boljam aıtylady. Gaz ónerkásibi Qazaqstandaǵy otyn ónerkásibiniń eń jas salasy. Óndiristik maqsatta 1960 jyldan bastap Mańǵystaý munaı - gaz alabyn ıgerýden bastalady. Gazdyń jalpy geologıalyq qory 6 trln. M3. Qory jóninen álemde 12 - oryndy alady. Al TMD aımaǵy boıynsha Reseıden keıingi 2 - ornynda.
İri ken ornyndary:<< Qarashyǵanaq>> - Imash, Jańajol, Batys Prorva, Tasbolat, Shynar, Ózen, Qumkól jáne shý - Sarysý gaz alaptarynyń Qazaqstan ekonomıkasyn órkendetýde qosatyn úlesi mol.
Kómir óndirý salasy.
Kómir óndirý salasy Qazaqstan Respýblıkasynyń erteden qalyptasqan otyn ónerkásibiniń dástúrli salasy. 1831 jyly Qaraǵandy aımaǵynda alǵash baqtashy bala Appaq Baıjanov ashqannan bastap óndirile bastady. Qazaqstandaǵy Kómirdiń jalpy geologıalyq qory 162 mlrd tonna, onyń júzden astam ken or yndary ashylyp, sonyń 40 - tan astam jan - jaqty zertteldi. Qazirgi kezde respýblıkada 15 - ten astam kómir ken orny men alaptary ıgerilýde.
Qaraǵandy kómir alabynyń jalpy geologıalyq qory 51 mlrd. tonna, kómir alabynyń aýdany 3 myń sharshy shaqyrym, tereńdigi 50 - 300 metr. Kómir qabatynyń qalyńdyǵy 1, 5 - 15 metr. Respýblıkamyzdaǵy óndiriletin kómirdiń 45 % osy alaptyń ken orny retinde baǵalanady. Óndirilý tehnologıasy shahta ádisimen óndiriletindikten ózindik quny joǵary.
Ken oryndary: Abaı, Shahta, Shahan, t. b.
Ekibastuz kómir alaby mańyzy jaǵynan respýblıkamyzda 2 - dárejeli ken alaby bolyp eseptelinedi. Kómirdi 1867 jyly Qasym Pishenbaev ashyq. Jalpy geologıa qory 12 mlrd. tonna. Kómirdiń jer betine jaqyn ornalasýy ony ashqan ádispen óndirýge múmkindik beredi jáne ózindik quny eń arzan kómir bolyp sanalady. Kómir qabatynyń qalyńdyǵy 100 - 120 metr. Kúli kóp, sapasy tómen. Ekibastuz álemdegi eń qýatty «Bogatyr» ken orny jylyna 50 mln. Tonna kómir óndiredi. Osy jerde saǵatyna 5 myń tonna kómir qazatyn birneshe alyp ekskavatorlar jumys isteıdi.
Ken oryndary «Bogatyr», «Sentralnyı», «Vostochnyı», «Severnyı» jáne «Stepnoı». Ekibastuz kómir alabynyń kómir sapasy tómen bolǵandyqtan alysqa tasymaldaý tıimsiz. Sondyqtan jergilikti jerde energetıkalyq kómir retinde jylý jáne eletr energıasyn alý úshin paıdalanýǵa bolady. Ekonomıkalyq taldaýlar Ekibastuz kómir alaby aımaǵynda qýaty 20 - 25 mln kVt jylý elektrostansıalardy salýdyń tıimdi ekendigi anyqtalady.
İÚ. Oqýshylarmen jumys
1 tapsyrma. Keskin kartamen jumys
Otyn ónerkásibi salalarynyń basty alabyn túsirip belgile. Negizgi munaı - gaz ken oryndaryn anyqta. Respýblıkanyń mańyzdy kómir alabtaryn keskin kartaǵa belgile.
II tapsyrma. Keskin kartadan qubyr joldaryn kórset
İİİ tapsyrma. Kesteni toltyr
Munaı Gaz
Igerýdegi sheteldik kompanıalar
Óńdeý ónerkásip oryndary
Ú. Bekitý
Elektrondy oqýlyqpen jumys jasaý arqyly jańa sabaqty bekitý
Úİ. Baǵalaý
Sabaqqa jaqsy aralasyp otyrǵan oqýshylardy baǵalaý
Úİİ. Úı tapsyrmasy
6 taqyrypshany oqý, keskin kartaǵa munaı, gaz, kómir ken oryndaryn túsirip kelý
Geografıa
Sabaqtyń taqyryby: «Otyn ónerkásibi»
Sabaqtyń maqsaty: a) Bilimdilik: Oqýshylarǵa otyn - energetıka kesheni jáne onyń salalary týraly, otyn óndiretin aýdandar, otyn ónerkásibiniń ózindik quny jáne negizgi faktorlary jaıly uǵymdy qalyptastyrý;
b) Damytýshylyq: Karta, atlastar boıynsha oqýshylardyń otyn ónerkásibiniń damýyn, halyq sharýashylyǵyn órkendetýdegi mańyzyn taldaý, anyqtaý, otynnyń jeke sıpaty boıynsha ornyn anyqtaý, kartamen jumys isteı bilý qabiletin damytý;
v) Tárbıelik: Otyn ónerkásibi salasyndaǵy jetistikter el ekonomıkasyn damytýdaǵy rólin, mańyzyn túsindirý arqyly oqýshynyń patrıottyq sezimin oıatý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý jáne otyn ónerkásibindegi ekologıalyq problemalardy sheshýge tárbıeleý;
Sabaqtyń tıpi: Aralas
Sabaqtyń túri: Dástúrli
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, baıandaý, suraq - jaýap
Sabaqtyń formasy: Jeke, ujymdyq
Sabaqtyń pánaralyq baılanysy: Ekonomıka, Tarıh
Sabaqtyń kórnekiligi: Oqýlyq, Dúnıe júzi jarty sharlar kartasy, atlas, syzbalar, ınteraktıvti taqta múmkindikteri.
Sabaqtyń ótý barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
- Oqýshylarmen sálemdesý
- Oqýshylardy túgeldeý
- Oqýshylardyń oqý - quraldaryn tekserý
- Nazaryn sabaqqa aýdarý;
İİ. Úı tapsyrmasy
Úı tapsyrmasyn oryndaý barysynda oqýshylardyń: Termındik sózdikterdi ıgergen, mysaly; sharýashylyq, óndiris sala, óndiristik emes sala degen sózderge anyqtama bere bilýine basa nazar aýdarý. ǴTR dáýirinde ónerkásipti damytýda áser etetin negizgi faktordy aıqyndaý: Shoǵyrlandyrý, quramdastyrý, mamandandyrý jáne kooperatıvtendirý týraly uǵymdardy qalaı túsingenin tekserý, Kartadan asa iri óndiristik qalalardy taýyp kórsetý qabiletin baǵalaý.
İİİ. Jańa sabaq
Oqýshylarǵa jańa sabaq túsindirýdi oqýlyqty 2 - bólimindegi jospar, syzbany paıdalana otyryp sharýashylyq salalarynyń bir - birimen baılanysyn mysaldar keltire otyryp baıandaımyn. Óndirý men Óńdeý degen uǵymǵa anyqtama beremin, salalyq qurylymyndaǵy erekshelikterge toqtalamyn jáne Qazaqstannyń otyn ónerkásibiniń qalyptasý tarıhyna da sholý jasaımyn.
Kaspıı qaırańynda munaıdyń qory shoǵyrlanǵan. Onda boljam boıynsha jalpy geologıalyq qory - 4, 5 mlrd. Tonna ekendigi anyqtalady. Gaz konsendanty boıynsha 1, 6 mlrd. Tonna jáne tabıǵı gazdyń jalpy qory 5, 9 trln m. Kaspıı qaırańyndaǵy munaı alabynyń kenderi: Qurmanǵazy, Aqtoty, Qashaǵan, Qaıran. Osy aımaqtaǵy munaı qory bolashaqta Reseıdiń Batys Sibir, Meksıka jáne Parsy shyǵanaǵy sıaqty álemge tanymal munaı óndirýdiń iri aımaqtarymen qatar turatyn alqapqa aınalatyndyǵy týraly boljam aıtylady. Gaz ónerkásibi Qazaqstandaǵy otyn ónerkásibiniń eń jas salasy. Óndiristik maqsatta 1960 jyldan bastap Mańǵystaý munaı - gaz alabyn ıgerýden bastalady. Gazdyń jalpy geologıalyq qory 6 trln. M3. Qory jóninen álemde 12 - oryndy alady. Al TMD aımaǵy boıynsha Reseıden keıingi 2 - ornynda.
İri ken ornyndary:<< Qarashyǵanaq>> - Imash, Jańajol, Batys Prorva, Tasbolat, Shynar, Ózen, Qumkól jáne shý - Sarysý gaz alaptarynyń Qazaqstan ekonomıkasyn órkendetýde qosatyn úlesi mol.
Kómir óndirý salasy.
Kómir óndirý salasy Qazaqstan Respýblıkasynyń erteden qalyptasqan otyn ónerkásibiniń dástúrli salasy. 1831 jyly Qaraǵandy aımaǵynda alǵash baqtashy bala Appaq Baıjanov ashqannan bastap óndirile bastady. Qazaqstandaǵy Kómirdiń jalpy geologıalyq qory 162 mlrd tonna, onyń júzden astam ken or yndary ashylyp, sonyń 40 - tan astam jan - jaqty zertteldi. Qazirgi kezde respýblıkada 15 - ten astam kómir ken orny men alaptary ıgerilýde.
Qaraǵandy kómir alabynyń jalpy geologıalyq qory 51 mlrd. tonna, kómir alabynyń aýdany 3 myń sharshy shaqyrym, tereńdigi 50 - 300 metr. Kómir qabatynyń qalyńdyǵy 1, 5 - 15 metr. Respýblıkamyzdaǵy óndiriletin kómirdiń 45 % osy alaptyń ken orny retinde baǵalanady. Óndirilý tehnologıasy shahta ádisimen óndiriletindikten ózindik quny joǵary.
Ken oryndary: Abaı, Shahta, Shahan, t. b.
Ekibastuz kómir alaby mańyzy jaǵynan respýblıkamyzda 2 - dárejeli ken alaby bolyp eseptelinedi. Kómirdi 1867 jyly Qasym Pishenbaev ashyq. Jalpy geologıa qory 12 mlrd. tonna. Kómirdiń jer betine jaqyn ornalasýy ony ashqan ádispen óndirýge múmkindik beredi jáne ózindik quny eń arzan kómir bolyp sanalady. Kómir qabatynyń qalyńdyǵy 100 - 120 metr. Kúli kóp, sapasy tómen. Ekibastuz álemdegi eń qýatty «Bogatyr» ken orny jylyna 50 mln. Tonna kómir óndiredi. Osy jerde saǵatyna 5 myń tonna kómir qazatyn birneshe alyp ekskavatorlar jumys isteıdi.
Ken oryndary «Bogatyr», «Sentralnyı», «Vostochnyı», «Severnyı» jáne «Stepnoı». Ekibastuz kómir alabynyń kómir sapasy tómen bolǵandyqtan alysqa tasymaldaý tıimsiz. Sondyqtan jergilikti jerde energetıkalyq kómir retinde jylý jáne eletr energıasyn alý úshin paıdalanýǵa bolady. Ekonomıkalyq taldaýlar Ekibastuz kómir alaby aımaǵynda qýaty 20 - 25 mln kVt jylý elektrostansıalardy salýdyń tıimdi ekendigi anyqtalady.
İÚ. Oqýshylarmen jumys
1 tapsyrma. Keskin kartamen jumys
Otyn ónerkásibi salalarynyń basty alabyn túsirip belgile. Negizgi munaı - gaz ken oryndaryn anyqta. Respýblıkanyń mańyzdy kómir alabtaryn keskin kartaǵa belgile.
II tapsyrma. Keskin kartadan qubyr joldaryn kórset
İİİ tapsyrma. Kesteni toltyr
Munaı Gaz
Igerýdegi sheteldik kompanıalar
Óńdeý ónerkásip oryndary
Ú. Bekitý
Elektrondy oqýlyqpen jumys jasaý arqyly jańa sabaqty bekitý
Úİ. Baǵalaý
Sabaqqa jaqsy aralasyp otyrǵan oqýshylardy baǵalaý
Úİİ. Úı tapsyrmasy
6 taqyrypshany oqý, keskin kartaǵa munaı, gaz, kómir ken oryndaryn túsirip kelý
You Might Also Like
