InfoHub Logo

Parfıa patshalyǵy (6 synyp)
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdik: Oqýshylarǵa Parfıa patshalyǵynyń qurylýy, kóshpeli taıpalardyń urpaǵy Arsak qurǵan Parfıa patshalyǵy bıleýshileriniń óz shekarasyn únemi ulǵaıta otyryp, Rımniń basqynshylyq áreketine kúırete soqqy bergendigi týraly baıandaý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tarıhı oqıǵalardy óz betinshe tujyrymdaı bilýine baǵyt berý, logıkalyq oılaý qabiletin arttyryp, oıyn erkin aıtyp jetkize bilýge daǵdylandyrý;
Tárbıelik: Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, óz eliniń tarıhı qundylyqtaryn qurmetteýge úıretý, elin, jerin súıetin daryndy urpaq tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: baıandaý, áńgimeleý jáne suraq - jaýap.
Sabaqtyń kórnekiligi: Parfıa patshalyǵynyń kartasy, túrli mádenı sýretter, ınteraktıvti taqta, slaıd, beıne taspa, keste, ár túrli deńgeıdegi tapsyrmalar.

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi
2. Úı tapsyrmasyn suraý
3. Bilimin jan – jaqty jetildirý
4. Jańa sabaq
5. Jańa sabaqty bekitý
6. Qorytyndylaý
7. Baǵalaý.
8. Úı tapsyrmasyn berý.

İ Uıymdastyrý kezeńi:
a) Sálemdesý, túgeldeý
b) Qural - jabdyqtaryn tekserý
v) Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý
g) Oqýshylardy topqa bólip otyrǵyzý.
1 top – «Suńqar» toby
2 top – «Alǵyr» toby
3 top – «Tulpar» toby

İİ Úı tapsyrmasyn suraý
Úsh topqada ortaq jáne jeke tapsyrmalar beriledi. Qaı top jyldam jáne
durys jaýap berse, upaı sol topqa beriledi. Úsh toptyń jarysy sabaqtyń
sońyna deıin jalǵasyp otyrady. Toptardyń ishinde belsene qatysyp otyrǵan oqýshylar baǵalanady.
1 tapsyrma: «Kartatekany toltyrý» deńgeılik tapsyrma
 Qasıetti qudaılardy ata. Ahýramazda, Mıtra, Nana olarǵa hramdar turǵyzyldy.
 Qýshandyqtardyń negizgi sharýashylyǵyn atańdar? kóshpeliler dástúrli mal sharýashylyǵymen, eginshilik pen baý - baqsha
 Kýshan memleketiniń bıleýshisi? İİ Qatpyz

2-tapsyrma: «Kim jyldam» oıyny slaıd
1. Qanyshke patsha eldi 27 jyldan astam bıledi; 23 jyl
2. İİ ǵasyrda Iran jerinde Sasanıler memleketi qalyptasty; İİİ ǵasyr
3. Qanyshke patshalyq etken kezde onyń dańqy kórshi memleketterge taraldy jáne áskerı qudiretin barlyǵy tanydy;
4. Horezm jerinde, Vahsh jazyǵynda iri kanal júıeleri salyndy;
5. Manı b. z. b 216 jyly Ektaban jerinde dúnıege keldi; Vavılon
6. B. z basynda solt – shyǵ kelgen kóshpeliler Baktrıa jerin basyp alyp, 4 aımaqqa bóldi; 5 aımaq

3-tapsyrma: «Tarıhı synyq hat» oqýshylarǵa konvert beriledi
1. Arheologtar men tarıhshylar Sýrh - Kotal tóbesindegi «Jeńimpaz Qanyshke hramy» dep atalatyn saraıdy qazyp zerttedi. Bul hram tóbeniń ústinde salynǵan eken. Oǵan kúnshyǵys jaqtan úlken baspaldaqtar arqyly kóterilip baratyn bolǵan. Hram tórtburyshty etip salynǵan.
2. Halyqtyń kópshiligi burynǵydaı zaratýshtralyq ilimge sendi. Eldiń ońtústik jáne shyǵys bóliginde býdda dini taralǵan. Bul úndilikter mekendegen jáne olarǵa jaqyn aımaq edi.
3. Kýshandyq saýdagerler metal buıymdar men qarýlardy, baǵaly tastardy, qoı terisi men júnnen jasalǵan zattardy Qytaıǵa, Úndistanǵa, Egıpetke, Rım jerine alyp baryp otyrdy. Sonymen qatar saq sarmattarmen tyǵyz baılanys ornatty.

İİİ Bilimin jan – jaqty jetildirý
4-tapsyrma: «Kartany qurastyrý» suraqtarǵa jaýap berý arqyly
1. Orta jáne Ortalyq Azıada ejelgi dúnıede qandaı memleketter bolǵan? Bakrıa, Kýshan
2. Kýshandyq dáýirindegi hramdardyń erekshelikterin ata.
3. Qolóner óndirisi týraly áńgimele.
Sonymen bizdiń búgingi jańa taqyrybymyz Parfıa patshalyǵy

İV Jańa sabaq
Jospary:
1. Parfıa patshalyǵynyń qurylýy
2. Parfıadaǵy basqarý júıesi.
3. Kóshpeliler jáne Parfıa
4. Parfıanyń rımdikterdi talqandaýy
Sabaqta oqýshylardyń oıyn damytý úshin, eń aldymen Parfıa patshalyǵynyń ornalasqan jerine toqtalamyn. Jospar boıynsha slaıdty paıdalana otyryp túsindiremin
Parfıanyń qýatty memleketke aınalý sebebin túsindirý úshin tómendegi kesteni paıdalanýǵa bolady.
Arsak – Memlekettiń negizin qalady
Tırıdat – Parfıa patshalyǵynyń jerin keńeıtip, qýatty memleketke aınaldyrdy.
İ Mıtrıdat – Parfıa patshalyǵynyń shekarasyn Evfrat ózenine deıin jetkizdi. Sóıtip ońtústik batystaǵy baı aımaqty ózine qaratyp aldy.

Parfıanyń rımdikterdi talqandaýy týraly taqyrypshany oqýshylarǵa beınetaspa kórsetý arqyly túsindiremin.

V Jańa sabaqty bekitý
5 - tapsyrma. «Matematıkalyq shkatýlka»
(7 *7) + (9 *9) = 130j (Sırıanyń patshasy İİİ Antıoh Parfıaǵa joryq jasady)
4 * 8 + 21 =53j (Rımdik áskerbasy Krass Sırıa jerin basyp alady)
(3 *8) + (5 *9) - 14 =55j (Rım áskerleri Parfıa patshalyǵyna joryqqa shyǵady)

6 - tapsyrma. «Turǵyda tur» oıyny (taqtadaǵy tapsyrmalarǵa jaýap berý)

Vİ Qorytyndy.
7 - tapsyrma «Test jumysy»

1. B. z. b İİİ ǵasyrda ……. kórshiles ornalasqan Parfıa jerinde jańa memleket paıda boldy?
A) Baktrıanyń batys jaǵynda
B) Vavılonnyń ońtústiginde
S) Tájikstan men Aýǵanstan jerinde.
2. Parfıa patshalyǵynyń negizin qalaǵan kim?
A) Tırıdat
B) Sýren
S) Arsak
3. Arsak ólgen soń taqqa kim otyrdy?
A) Tırıdat.
B) Dıodot
S) Sýren.
4. Baktrıa bıleýshisi İİ Dıodot pen Tırıdat qandaı kelisim jasady.
A) Selevkilerdi talqandaý týraly kelisim
B) ózara soǵyspaý týraly kelisim
S) Rımniń shyǵysqa joryǵyn toqtatý týraly kelisim jasady
5. Kóshpeli saqtar men Parfıa arasyndaǵy kelispeýshiliktiń sebebi nede?
A) Sırıa jerin teń bólisi almaǵandyqtan
B) Saqtar Parfıaǵa baǵynǵysy kelmedi
S) Parfıa bıleýshisin kómekke keshigip keldińder dep kinálap, kelisilgen tólemdi berýden bas tartady.
6. Parfıada patsha bıligi nelikten shekteýli boldy?
A) halyqqa shekten tys salyq salyp turǵandyqtan
B) kóshpeli taıpalardyń qysymynan
S) aqsúıek rýlardyń aqsaqaldarymen, dinbasylarymen aqyldasyp, pikirlerimen sanasyp otyrǵandyqtan
7. Parfıada memleket jeri birneshe aımaqqa bólindi. Osy aımaqtar qalaı atalady?
A) satraptar. B) dız. S) mıtra
8. B. z. b 130 jyly Parfıaǵa joryq jasaǵan el?
A) Rım
B) Sırıa
S) Selevki patshalyǵy
9. Satraptar birneshe aýdandarǵa bólingen, Aýdandar qalaı atalady?
A) nana b) dız s) mıtra
10. Parfıa men Rımniń arasyndaǵy soǵys qaı jyly, qalaı aıaqtaldy?
A) b. z. b 53 jyly Parfıanyń jeńisimen aıaqtaldy.
B) b. z. b 51 jyly Rımniń jeńisimen aıaqtaldy.
S) b. z. b 44 jyly eki jaqta teń aıaqtalyp, soǵyspaý týraly kelisimge keldi.
8 - tapsyrma Kartamen jumys
1. Kartadan Parfıa memleketiniń b. z. b 250j ornalasqan jerin kórsetińder.
2. Parfıa qaı ǵasyrda memleket bolyp qalyptasty, B. z 20j deıingi aýmaǵyn kartadan kórsetińder?
3. Parfıa patshalary jaýlap alǵan jerlerdi kartadan kórsetińder. Mıdıa, Vavılon, Parsy

Vİİ Baǵalaý.
Vİİİ Úı tapsyrmasyn berý. Parfıa patshalyǵy taqyrybyn oqý;
Ǵalamtordan Parfıa patshalyǵy týraly málimetter jınap, suraqtarǵa jaýap berý
Parfıa men Rım arasyndaǵy soǵystyń bastalý sebebi nede?
Parfıa men Rım arasyndaǵy shaıqastardy sıpattańdar.
Parfıanyń Rımmen soǵysta jeńiske jetýiniń tarıhı mańyzy nede?

Jambyl oblysy,
Jýaly aýdany, B. Momyshuly aýyly
№ 29 Aleksandr Gersen orta mektebi
Ýsenkýlova Sarbına Ermekovna