InfoHub Logo

Pán: Informatıka Klass: 9
Sabaqtyń taqyryby: Programma jáne onyń qurylymy
Sabaqtyń maqsaty:
• Bilimdilik: Oqýshylarǵa paskal programmalaý qurylymymen tanystyryp programma qura otyryp, esepter shyǵartý
• Damytýshylyq: Oqýshylardy esep shyǵarý barysynda paskal tiliniń komandalarymen, operatorlarymen tanystyryp, kompúterde paskal tiliniń shyǵarylý joly ózgeshe ekenin túsindire otyryp, bar qabiletterin damytý.
• Tárbıelik: Oqýshylardy ózdiginen jumys isteı bilýge, maqsattylyqqa, uqyptylyqqa, kishipeıildilikke, esep shyǵarýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Baıandaý, suraq – jaýap.
Sabaqtyń kórnekiligi: DK, slaıd, kesteler

Sabaqtyń barysy:
• Uıymdastyrý kezeńi
• Úı tapsyrmasyn tekserý
• Jańa sabaq túsindirý
• Úıge tapsyrma berý
• Oqýshylardy baǵalaý
• Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylarmen amandasyp, túgendep, joq balalardy jýrnalǵa túsiremin. Oqýshylardyń sabaqqa daıarlyǵyn tekserip, taqtany daıyndap, slaıdty ashyp, oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdaramyn.

• Úı tapsyrmasyn tekserý
Úı tapsyrmasyn tekserip, ótken taqyrypty pysyqtaý retinde suraqtarǵa jaýap berińder:
1. Paskal qandaı programmalaý tili?
(Joǵary deńgeıli programmalaý tilderiniń biri - Paskal tili. Oqyp - úırenýge jeńil, túrli salalyq ınformasıamen jumys isteýde nátıjeli bolǵandyqtan, dúnıe júzinde kóp taraǵan tilderdiń biri.)
Program
Sıpattaý bólimi
begin
Operatorlar bólimi
end.

2. Sıpattaý bólimi neshe bólikten turady?
(Sıpattaý bólimi programmada kezdesetin barlyq shamalardy jáne olardyń sıpatyn shamalardyń atyn, olardyń tıpin, yqtımal mánderin kórsetýge baǵyttalǵan
USES - kitaphanalyq modýlderdi sıpattaý bólimi
LABEL - tańbalar bólimi
CONST - turaqtylar bólimi
TYPE - tıpter bólimi
VAR - aınymalylar bólimi
PROCEDURE – prosedýralar bólimi
FUNCTION – fýnksıalardy bólimi)

3. Operatorlar bóliminde qandaı áreketter tizbegi jazylady?
(derekter, derek engizý, operasıalar nemese amaldar, nátıje alý (shyǵarý), shartty atqarylý, sıkl, qosymsha programma, túsnikteme )

4. Paskal tiliniń programma qurylymy qandaı?
(Paskal tilinde programma taqyryp jolynan, sıpattaý bóliminen, operatorlar bóliminen turady)
• Jańa sabaq túsindirý
Syzyqty baǵdarlama jazý úshin Paskal tiliniń qarapaıym operatorlary qoldanylady:
• «:=» Menshikteý operatory
• Write nemese writeln - Shyǵarý operatory
• Read nemese readln – Eńgizý operatory
İ, İİ, İİİ qatarlarǵa oqýlyqtan jaýap izdeý tapsyrmalary beriledi
Menshikteý operatory
Shyǵarý operatory
Málimetterdi eńgizý operatory
Menshikteý operatory
Menshikteý operatorynyń kómegimen aınymalyǵa nemese fýnksıaǵa eseptelip otyrǵan órnektiń máni menshikteledi. Ol úshin “:=” belgisi qoldanylady. Bul belginiń sol jaǵynda aınymalynyń nemese fýnksıanyń aty, al oń jaǵynda olardyń qabyldaıtyn mánderi nemese sol mánderdi esepteıtin órnek jazylady
:= menshikteý operatory;

Shyǵarý operatory.
Paskal tilinde nátıjeni ekranǵa shyǵarý úshin WRITE (jazý) operatory (prosedýrasy dep aıtylady) qoldanylady: WRITE (a1, a2, …, an); mundaǵy jaqsha ishinde jaı aınymalylar nemese apostroftarmen qorshalǵan sımvoldar toby bolýy múmkin. Mysaly, eger B =17. 15 bolyp, myna komanda oryndalǵanda: WRITE (‘B máni = ’, B); ekranda V máni = 1. 715E+01degen sóz tirkesi kórinedi. write (writeln)- nátıjeni shyǵarý.
Paskal tilinde parametrsiz shyǵarý operatory WRITELN jańa jolǵa ótý úshin qoldanylady. Eger WRITELN(a1, a2, …, an); operatory qoldanylsa, onda a1, a2, …, an mánderin ekranǵa shyǵarǵan soń kýrsor kelesi jolǵa kóshedi. WRITE operatoryn túsinikteme berýge qoldanýǵa bolady. Mysaly: WRITE(‘A, B, C mánderin engizińder: ’);

Málimetterdi engizý operatory
READ operatory oryndalǵanda parametrler ózderine sáıkes mánderdi qabyldaıdy. Paskal tilinde málimet engizetin READ (READ – aǵylshynsha oqý) operatorynyń jalpy túri (pishimi) tómendegideı:
READ(a1, a2, …, an);
READLN(a1, a2, …, an);
READLN;

Syzyqty baǵdarlama jazý úshin kelesi operatorlar qoldanylady:
:= menshikteý operatory;
Read nemese readln – engizý operatory
Write nemese writeln - shyǵarý operatory.
Slaıd. Órnekterdiń Paskal tilinde jazylýy
Matematıkalyq túri Paskal tilinde jazylýy
sin h SIN(x)
sos h COS(x)
tg h SIN(x) / COS(x)
ctg h COS(x) / SIN(x)
Arctg h ArcTan(x)
sin2h SQR(SIN(x))
sin h2 SIN(X*X)
Slaıd. Trıgonometrıalyq fýnksıalardyń jazylýy
Slaıd. Arıfmetıkalyq fýnksıalar

• Sabaqty bekitý
1. Menshikteý operatory
2. Engizý operatory.
3. Shyǵarý operatorlary
4. DIV jáne MOD amaldary qalaı oryndalady?
• Úıge tapsyrma berý:
3 - taraý oqyp kelý (55 bet), Baqylaý suraqtar №1 - 16 (71 bet)
Esep. Tórtburyshtyń a jáne b qabyrǵalary berilgen. Onyń aýdanyn S=a*b jáne perımetrin P=(a+b)*2 tabyndar.
• Sabaqty qorytyndylaý
Baǵalaý: Suraqqa jaýap berip otyrǵan oqýshylardy baǵalaý.

1 nusqa
1. Kelesi órnekti Pascal formatynda jazyp onyń mánin komandalar terezesinde esepte
2. Pascal formatyna berilgen órnekke sáıkes bolatyn arıfmetıkalyq órnekti jaz
(SIN (2)+SQR(35. 8))/2. 6+SQR(1. 3)

2 nusqa
1. Kelesi órnekti Pascal formatynda jazyp olardyń mánin komandalar terezesinde esepte
2. Pascal formatynda berilgen órnekke sáıkes bolatyn arıfmetıkalyq órnekti jaz
2. 5+132/(SIN(25*3. 14/180)+SQR(5))

3 nusqa
1 Kelesi órnekti Pascal formatynda jazyp onyń mánin komandalar terezesinde esepte
2. Pascal formatynda berilgen órnekke sáıkes bolatyn arıfmetıkalyq órnekti jaz
(SQR(5*H)+A)/(2*H+TAN(H))