InfoHub Logo

Burynǵy zamanda Qalı men Qazı degen aǵaıyndy eki jigit bolypty. Ekeýi birneshe jyl jer astynda júrip, óner úırenip eline oralady. Kelse, el-jurty bul ekeýin tanymaıdy. Ekeýiniń de tyrnaq, shashtary alynbaǵan, denelerin túk basyp ketken. Bet-álpetteri adam shoshyrlyq eken.

         Ekeýi elge syıa almaǵan soń, bir darıaǵa baryp, Qalı balyq bolyp júzip, Qazı qus bolyp ushyp ketedi.

         Qalı sýmen júzip otyryp, bir shaharǵa kiredi. Shahardy aralap júrip, nan satyp otyrǵan bir kempirdi kóredi. Qalı kempirdiń qasyna kelip, jasaǵan saýdasyna qarap turady. Nannyń dámi de, túsi de nashar bolǵandyqtan, ony almaıdy. Ózi kedeı, bala-shaǵasy joq jalǵyz kempir eken. Qalı áńgimelesip turyp kempirge:

         — Sheshe, nanyńdy maǵan ber, men satyp bereıin, óziń janymda tur,– dep usynys jasaıdy. Sonymen kempir nanyn Qalıǵa berip, ózi janynda qarap turady. Qalı jer astynda oqyǵan óner-ǵylymyn qoldanyp, nandy appaq, táp-tátti qyp jiberedi.

Sol bazarda osy nannan artyq nan bolmaı, bazardaǵy búkil jurt osy nandy alady. Osy kúnnen bastap Qalı kempirge bala bolyp, kúnde nan satatyn bolady. Nany qymbat baǵamen ótedi. Osylaı kempir aýqatty bola bastaıdy. Tapqan tabysyna qalanyń shetinen bir úı satyp alyp, ekeýi sonda turady.

Bir kúni sol shahardaǵy han qyzynyń nókerleri Qalıdan nan satyp áketedi. Nannyń tátti ekenin bilip, endi tek Qalıdan satyp alatyn bolady. Nóker qyzdardyń aıtýymen birde hannyń qyzy da kelip nan alady.

         Qalı han qyzyna ǵashyq bolady. Kúndiz de, túnde de osy qyzdy oılaýmen bolady. Bir kúni sıqyryn qoldanyp, hannyń qyzyn óz úıine alǵyzady. Muny ol eshkimge aıtpaıdy. Qyz da qalaı kelgenin, kim ákelgenin bilmeıdi. Jigitti unatyp qalǵan ol úıine oralǵanda, bul oqıǵany eshkimge tis jaryp aıtpaıdy. Al, Qalı kúnde qyzdy osylaı ákeledi de qaıta aparyp tastap júredi.

         Birde han qyzynyń bireýge basy aınalyp júrgenin estıdi. Qatty ashýlanyp, onyń túnde qaıda baryp júrgenin bilgisi keledi. Qyzyn shaqyryp alyp:

         — Qyzym, kelesi joly barǵan úıińe kebisińdi kórsetpeı tastap ket, ony óziń ǵana bil! – deıdi.

Qyz ekinshi barǵanda, kebisin sol úıdiń bir jerine tyǵyp ketedi. Ony Qalı bilip qoıady. Ertesine tura sala sıqyrlyq jasap, úı saıyn sondaı kebis qoıady.

         Al, han qyzynyń qasyna ýázirin qosyp, kebis qalǵan úıdi izdeýge jiberedi. Biraq olar úı saıyn sondaı kebis tabady da kimniń qyzdy alyp ketip júrgenin bilmeıdi. Kelesi joly han qyzyna:

         — Barǵan úıińniń qaqpasyn boıap ket, – deıdi.

         Qyz bul joly úıdiń qaqpasyn boıap ketedi. Qalı erteńine búkil shahar úıleriniń qaqpalaryn óz qaqpasyndaı etip boıap jiberedi. Han bul joly da qaı úı ekenin taba almaıdy. Aılasy taýsylǵan han endi halqyna:

         — Seksen kez jerge jamby qadalady, sony kim atyp túsirse, soǵan qyzymdy beremin. Atam dep tıgize almasa, basyn alamyn! – dep jar salady. Hannyń jarlyǵyn estip búkil jurt jınalady. Biraq seksen kez jerdegi jambyny atyp túsirýge eshkimniń batyly barmaıdy. Tek Qalı ǵana ortaǵa shyǵyp, sadaǵymen jambyny atyp túsiredi. Han ýádesi boıynsha qyzyn Qalıǵa qosady. Bul osymen tura tursyn, endi Qazıǵa keleıik.

         Qazı sol ketkennen mol ketip, bir eldegi hannyń qolyna barady. Óziniń úırengen ilimimen hanǵa jaǵyp, hannyń jaýlaryn jeńip otyrady. Kúnderdiń bir kúni sol hanmen Qalıdyń qaıyn atasy jaýlasady. Úlken soǵys bolady. Bir kezde birneshe myń áskermen Qazı keledi. Onyń aldynan birneshe myń áskermen Qalı shyǵady. Ekeýi birin-biri tanymaı, ábden soǵysady. Uzaq ýaqyt shaıqasyp, birin-biri jeńe almaıdy. Aqyrynda Qalı óz áskerin tary qyp jibergen eken. Qazıdyń áskeri taýyq bolyp jeı bastaıdy. Sonda Qalıdyń áskeri qyrǵı bolyp, taýyqty qýa bastaıdy. Osylaı alty kún, alty tún birin-biri qýyp, eshqaısysy da jeńe almaı ábden sharshaıdy. «Bul netken adam, osy ǵylymdy qaıdan úırendi eken?» – degen oı ekeýine de keledi. Aqyrynda Qazı aq jalaý kóteredi. Qalı ekeýi betpe-bet kezdesip, birin-biri tanıdy. Aǵaıyndy ekeýi tabysyp, qushaqtasyp kórisedi.

         Osylaı Qalı men Qazı eki eldi tatýlastyryp, baqytty ómir keshedi. Qartaıǵan shaqtarynda bir balany toǵyz aı oqytyp, óz ónerlerin úıretedi.

---