InfoHub Logo

Qasiretti jyldar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Qazaqstanda Keńes ókimetiniń ujymdastyrý jyldarynda júrgizgen zulmat saıasatynyń saldary, genosıd saıasatynyń mán - maǵynasy, barysy týraly túsinik berý.
Damytýshylyq:
 Júıeli oılaý men taldaı bilý.
 Oqýshynyń jan - jaqty izdene bilýin qalyptastyrý.
 Birlesip jáne ózdiginen jumys isteý daǵdylaryn jetildirý.

Tárbıelik: Oqýshylardyń Otanshyldyq sezimin arttyra otyryp – qıyndyqqa tóze bilýge, bolashaqqa degen senimderin joǵaltpaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: konferensıa
Sabaqtyń kórnekiligi: mýltımedıalyq taqta, taqyrypqa baılanysty beıne taspalar, slaıdtar.
Oqytý ádisi: suraq - jaýap, izdený, oı qozǵaý.

Sabaqtyń barysy:
İ. Kirispe. (Muǵalim sózi)
İİ. Baıandama. Reglament (3 mın)
1. 1932 - 1933 jyldardaǵy qazaq halqynyń basynan keshken zulmaty.
2. Ult zıalylary «Halyq jaýy» atandy.
3. Qazaqstanda qurylǵan lagerler júıesi.

İİİ. Talqylanatyn ózekti máseleler:
1. Goloshekın genosıdi nemese qazaq aýyldarynyń qasireti.
2. Jappaı Stalındik terrordyń qurbanyna aınalǵan ult zıalylary.
3. Jazalaý sharalaryn júzege asyrý úshin Qazaqstanda qurylǵan lagerler júıesi.

İV. Konferensıalyq sabaqty qorytyndylaý.
Jyl saıyn 31 - mamyrda Stalındik qýǵyn - súrginge ushyraǵan azamattardy eske alý kúni atalyp ótiledi. Aǵa býyn urpaqtyń tarıhy men olardyń tálkekke toly taǵdyry týraly jadymyzda saqtaý – bizdiń adamgershilik paryzymyz jáne osynaý sumdyqtyń qaıtalanýyna bizdiń eshqashan jol bermeıtindigimizdiń kepili. Bul biz úshin asa mańyzdy tarıhı sabaq jáne biz ony árdaıym esimizde saqtaýǵa tıispiz.
Halqymyzdyń bolashaǵyn tuıyqqa tiregendeı bolǵan osy qanquıly saıasat bolmasa, bálkim, Qazaqstannyń búgingi jarqyn ómiri budanda jaqsy bolar edi. Amal qansha, ótkenge salaýat aıta otyryp, sol asyl azamattardyń rýhyna bas ıemiz, aza tutamyz.

V. Konferensıalyq sabaqty bekitý.
Qazaq úshin basyn báıgege tikken bozdaqtar esimderin qasterlep, olardyń búgingi urpaqqa tıgizer taǵlymyn bolashaqqa amanat etip jetkizý - paryzymyz.
Osy sabaqty elbasymyzdyń «Elińniń uly bolsań, elińe janyn ashysa, azamattyq namysyn bolsa, qazaqtyń ulttyq memleketiniń kórkeıýi jolynda Jan terińmen eńbek et. Jerdiń de, eldiń de ıesi óziń ekenińdi umytpa!» - degen sózderimen aıaqtaǵym kelip otyr.

Konferensıalyq sabaqtyń júrý barysy:

«Hafýz» kúıi oınap turady. Júrgizýshi sózi:
Men - qazaqpyn myń ólip, myń tirilgen
Jórgegimde tanystym muń tilimen.
Jylaǵanda júregim, kún tutylyp,
Qýanǵanda kúlkimnen tún túrilgen –– dep Juban Moldaǵalıev atamyz jyrlaǵandaı sabaǵymyzdyń taqyrybyna arqaý bolyp otyrǵan bul kezeń sonaý 1930 jyldardaǵy Qazaqstannyń qoǵamdyq saıası ómiri, 1932 - 1933 jyldardaǵy asharshylyq náýbeti, Stalınniń jeke basyna tabynýdan týyndaǵan jappaı buqaralyq qýdalaý.

Baıandama
Taqyryp -
1. 1932 - 1933 jyldardaǵy qazaq halqynyń basynan keshken zulmaty. (Baımenova M)
2. Ult zıalylary «Halyq jaýy» atandy. (Ábdikerimova A)
3. Qazaqstanda qurylǵan lagerler júıesi. (Nasırova S)

Halyq qarǵysyna ushyraǵan qylmysker Goloshekın nemese qazaq dalasyna qyrǵyn qalaı keldi?
Ekranda Goloshekın sýreti

1. Tamıla: Qazaqstan tarıhynyń ótken kezeńderine zer sala qarasaq, taǵdyrdyń talaı qystalań shaqtarynda tapqanynan joǵaltqany kóp halqymyzdyń san qıly qıyndyqtyqtardy bastan ótkergeniń kóremiz. Áıtse de, el basyna túsken nebir zulmattardyń ishinde orny tolmas ókinish, azaly da qaraly kezeń, qasiretti apat retinde 1931 - 1933 jyljardaǵy asharshylyq náýbeti bárinen de asyp túskeni sózsiz. Árıne, ol jyldary asharshylyq tek bizde ǵana bolǵan joq. Ol Ýkraınada, Soltústik Kavkazda, Edil boıynyń keı jerinde halyqty qyrǵynǵa ushyratty. Biraq solardyń ishinde azǵana qazaq halqynyń jartysyna jýyǵynyń qyrylyp qalýy bul qasiretti kólemi jaǵynan da, náýbetten orny tolmas zardap shekken ult retinde de HH ǵasyrdaǵy álem tarıhyna oryn alǵan osyndaı apattardyń aldyńǵy qataryna shyǵardy. Al endi qazaq saharasyna osy qyrǵyn qalaı keldi!?

2. Madına: (ekranda F. I. Goloshekın sýreti) 1925 jyly respýblıkanyń partıa uıymyn basqarýǵa buryn - sońdy kóshpendi halyq degendi kórmegen F. I. Goloshekın keldi. Keldi de qazaq dalasynyń jaı kúıimen tanysty. Kózkórgenderdiń aıtýynsha, mujyqtan basqa sharýa kórmegen Goloshekınge eń kedeı degen kóshpendiniń otyz - qyryq usaq jandyǵynyń, tórt - bes iri qarasynyń bolýy shekten tys baılyq bolyp esepteldi. «Bileginen basqa baılyǵy joq tuttaı jalańash proletarıat qaıda? Dala tunǵan usaq býrjýazıa! Sosıalızmdi qazaq dalasynda proletarıatsyz qalaı jasaýǵa bolady?! Joq, Qazaqstanda jáne bir tóńkeris jasaý kerek! Uly Qazan tóńkerisi qazaq dalasynda bolmapty!»- osylaı oılaıdy Goloshekın.

3. Aqbópe: F. I. Goloshekınniń Qazaqstan jerindegi qanquıly «qyzmetine» taldaý jasamas buryn onyń jeke bas erekshelikterine tarıhı qujattar negizinde toqtalyp óteıik.

4. Tamıla: Shyn aty - jóni Shaıa Iskovıch bolǵan. Fılıpp Isaevıch Goloshekın 1876 jyldyń 26 aqpanda (jańa stıl boıynsha 10 naýryzda) Vıtebsk gýbernıasynda Neval qalashyǵynda, usaq býrjýazıa otbasynda dúnıege kelgen. Onyń óz aýzynan jazylyp alynyp, 1925 jylǵy 18 qyrkúıekte «Sovetskaıa step» gazetinde jarıalanǵan ómirbaıanyńdaǵy derekterge súıensek, Fılıpp Isaevıch Goloshekın alty synyptyq gımnazıa kýrsyn, sosyn (1901 - 1903jj.) tis dárigeri mektebin bitirgen. Osydan ári ol bilim berý mekemelerinde júıeli túrde saýatyn kótermegenge uqsaıdy. Aıtpaqshy, jer aýdarylǵan tóńkerisshilerdiń basqan qadamyn qalt jibermeı qadaǵalaıtyn túrme baqylaýshylarynyń biri óziniń áldebir «huzyry bıik mártebelige» jóneltken hatynda ony «Shaıa Iskovıch» dep ataıdy. Iaǵnı, Goloshekınniń aqıqat nyspysy da sol – Shaıa Iskovıch bolǵan.
Shaıa Iskovıch 1896 - 1900jyldar aralyǵynda qala dúkeninde prıkazchık bolǵan. Fılıpp Isaevıch Goloshekın balav kezinde kóp oqyǵan, biraq oqýyenda júıe bolmaǵan. Áýelde fılosofıamen, keıinnen qoǵamdyq ǵylymdarmen shuǵyldanǵan. «1900 jyldan bastap tıip - qashyp qana tyıym salynǵan ádebıetti oqı bastaıdy» delingen ómirbaıanynda. Shala saýatty, bilimsiz birinshi hatshynyń kúnderdiń kúninde Qazaqstan avantúrıstik saıasat júrgizip, halyqty apatqa ushyratýynyń bir ushy osynda jatqan sıaqty.
1925 jyly 12 qyrkúıeginde Fılıpp Isaevıch Goloshekın Qazaqstannyń sol kezdegi astanasy Qyzylordaǵa keledi. Dál sol jyly respýblıka ómirinde kóptegen mańyzdy oqıǵalar bolyp ótken edi. Máselen, 19 aqpanda BKP(b) Ortalyq komıteti Qazaq obkomyn Qazaq Ólkelik komıteti dep ataý týraly qaýly qabyldaǵan. Sol aıda respýblıka astanasy kóshirildi. 15 - 19 sáýirde bolyp ótken Qazaq AKSR - niń Ý sezi osyǵan deıin «qyrǵyz»atalyp kelgen halyqtyń tarıhı aqıqat esimin qalpyna keltirdi. Respýblıka ataýy osyǵan sáıkes ózgertildi. Jańa hatshy 1927 jyldyń ózinde - aq «kazahstan na Oktábrskom smotre» jáne «10 let Sovetskoı vlastı» degen eki birdeı kitap shyǵaryp, onda «qazaq aýyly Qazan lebin sezgen emes» degen dálelsiz baıbalamǵa basqany kópshilikke málim. Qazaqstandaǵy Keńes ókimetiniń 10 jyldyq tarıhyn eki aýyz sózben mansuq etken Goloshekın endi «aýylda Kishi Qazan ótkizý kerek» dep daýryqty. Eń áýeli, Stalınge óz baǵytyn maquldatyp alýǵa umtylǵan Shaıa Iskovıch Máskeýge hat joldap, ózi júrgizip jatqan saıası baǵytty tili jetkenshe madaqtaıdy. Onyń jaz, anyna sensek, qazaqtar mádenıet ataýlydan maqurym qalǵan tabıǵı taǵylar bolypty mys. Goloshekın aýylda bosap júrgen eldi jınap alyp, olarǵa shanyshqy, qasyq ustaýdy, taza kıim kıýdi, úılerine tereze, murja ornatýdy t. s. s úıretkisi keletin kórinedi. Stalınniń Goloshekınge bergen jaýabyn sózbe - sóz keltirsek: «Tovarısh Goloshekın. Ia dýmaıý, chto polıtıka, namechennaıa v nastoıasheı zapıske, ıavláetsá v osnovnom edınstvenno vernoı. I. Stalın».

Ońtústik Qazaqstan oblysy,
Túlkibas aýdany, S. Seıfýllın atyndaǵy JOM
Tarıh pániniń muǵalimi Máýlenqulova G.