InfoHub Logo

Halqymyzdyń bala tárbıesindegi tájirıbesi ushan-teńiz. Solaı bolǵanymen de, ózgege elikteýimizdi qoıa almaı kelemiz. Ásirese, bul ádet qazaq qoǵamynda sońǵy jyldary tym beleń alyp ketti. Estigen qulaqta jazyq joq demekshi, aınalamyzdan «Balany evreıler sekildi tárbıeleý kerek eken, oǵan daýys kótermeý kerek», «Japondar bala ne isteımin dese de, qolynan qaqpaıdy eken», «Nemister balany dara tulǵa retinde qalyptastyryp, tárbıeleıdi» degen aqyl sózderaıtylyp jatady. Osy pikirlermen kelisip, barynsha solarǵa uqsap baǵyp jatqandar bar. Biraq biz nege óz ulttyq tárbıemizden qubyjyq kórgendeı qashamyz? Qolyma qalam ustatqan osyndaı jaılar bolatyn. Tarqatyp aıtsaq. Ulttyq tárbıemizdiń qaınar kózi nede? Osyǵan jaýap izdeıikshi. Qazaqy tárbıeniń qaımaǵy úsh aýyz sózde: uıat bolady, saýap bolady, obal bolady. Otbasymda ózim osy qaǵıdamen tárbıelelenip, osyny estip óstim. Balanyń alǵash qadam basqanynda tusaýyn, úsh túrli zatpen: kók shóppen «tabıǵattaı taza bolsyn, urpaǵy kókteı ósip-ónsin), toq ishekpen (berekeli bolsyn), ala jippen (ózgeniń zatyna qol júgirtpesin, adal bolsyn, ardan attamasyn) kesken. Osy saltymyzdyń ózi balanyń bolashaq ómirine ata menen ananyń qandaı tilekshi ekendigin kórsetip tur emes pe? Qazir ǵoı, muny túsinip atqarmaımyz, sondyqtan balamyz suǵanaq, qyzymyz túrtinek bolyp shyǵa kelse, ózgeniń tárbıesi kerek edi dep qyńyrlyqqa basamyz. «Áke kórgen oq jonar, ana kórgen ton pisher» deıdi halyq danalyǵy. Bala tárbıesinde ekeýiniń de róli mańyzdy. Sózdiń qadirin qadym zamannan bilgen ultymyz tárbıeni — tal besikten deıdi. Ony maqaly men máteline, salty men dástúrine negizdep otyrǵan. Qazir qala balasy qazaqylyqtan qalyp barady dep dabyl qaǵamyz. Nege? Sebebi bala sanasyna salttymyzdy erterek sińirmese, buǵanasy qatqan shaqta ol boıyna darıdy ma, darymaıdy. Sondyqtan quıǵan aqylyń da qutaımaı jatady. Balańyz zaman kóshinen qalmasyn, biraq bul dástúrdi attap ketý degen sóz emes. Qıt etse, kórshi ózbek elin kemsitetin kesirli minezimiz bar ekenin jasyrmaıyq. Biraq osy ózbek otbasyna syrttaı úńilseń, áke-ana aldynda qol qýsyryp qyzmet qylyp júgirip júrgen ul-qyzyn kóresiz. Olarda ata-anasyn qarttar úıine ótkizý, jetimin qańǵyrtý óte sırek. Munyń bári otbasynda ulttyq tárbıeni qatań ustanǵannyń arqasy. Men de áke-sheshemniń kóziniń úmit etken bir nurymyn, bolashaqta bir úıdiń kelini atanamyn, ana bolamyn. Sol sebepti tárbıe máselesin aınalyp ótkim kelmeıdi. Biz bir shańyraqtyń qyzy ǵana emespiz, ultymyzdyń bolashaǵy ekenimizdi sezine ósip, qazaqı tárbıemizdiń qaımaǵyn buzbaı, áttegen-aı atandyrmaı qazaq qyzyna tán tek burymymyzben ǵana kórinbeı, qylyǵymyzben de ultymyzdy ulyqtasaq nur ústine nur bolary sózsiz. Ulttyq tárbıeden qashpaıyq! Ulttyq tárbıemizdiń ózi de tamasha! Bul maqalam ózim qatarlas qurbylaryma oı salar degen maqsat-murat qoı, taqyrypqa qatysty pikirlerińizdi bilgim keledi. Siz qalaı oılaısyz, zamandas?

Halıýllına Janerke Ýtegenkyzy

---