InfoHub Logo

«Ustazdyq etken jalyqpas, úıretýden balaǵa» degen tanym sóz osy mamandyqty tańdaǵan árbir adamdy jigerlendire túsetini sózsiz. Biraq, sońǵy ýaqytta Qazaqstandaǵy ustazdar bul sózdi kúnine júz ret estise de, kóp jumys, az jalaqy men moraldyq sharshaýdan ábden jalyqqandaı. Onyń ústine, biriniń ústine biri qabattasyp jatqan reformalar taǵy bar.

«Feık» pe, álde, shyn adam ba, jýyrda ǵana áleýmettik jelini «shýlatqan» qazaqstandyq ustaz qyzdyń jazǵan pikirine myńdaǵan adamnyń pikir qosyp, onyń ár sózimen kelisýi - osynyń dáleli. Mardymsyz jalaqyǵa tańnan keshke deıin mektepte júretin ustazdardyń jaǵdaıy bul «feık»-siz de elge belgili edi.

«Qazaqstandyq salalyq bilim jáne ǵylym qyzmetkerleriniń kásiptik odaǵy» Qoǵamdyq birlestiginiń tóraıymy Maıra Amantaeva bul problemalardy ustazdardyń ekonomıkalyq-quqyqtyq saýatynyń azdyǵy tipti ýshyqtyryp jiberdi deıdi.

«Bizdiń qoǵamdyq birlestik keshe ne búgin quryla salǵan joq, 90 jyldyq tarıhy bar uıym. Qoǵamdyq uıymnyń 870 myńnan astam múshesi bar. Múshelerdiń qatarynda mektepke deıingi mekemelerdiń, mektepten keıingi, mektepten tys mekemelerdiń qyzmetkerleri bar. Biz Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev aıtqandaı, «bolashaqqa kemel bilimmen» baratyn ult bolashaǵyn tárbıeleýge úlesimizdi qosyp otyrmyz. Qoǵamdyq uıymnyń jumysy eńbek zańymen, ishki jarǵylarmen rettelgen.  Qazir bir paıyzdyq múshelik jarnamen kún kórip otyr. Memleket basshysynyń bıylǵy «Qazaqstannyń úshinshi jańǵyrýy» atty Joldaýynda eń negizgi úlken basymdyq bilim salasyna berilgen. Ózderińiz jaqsy bilesiz, egemendik alǵannan keıin mektepte deıingi bilim  beretin mekemelerdiń jaǵdaıy tym quldyrap, azaıyp ketken. Jańa kásiporyndar joıylyp ketkennen keıin, qıyn jaǵdaıǵa ushyrady. Al, mektepten tys mekemelerdiń kóbisi satylyp ketti. Bul úlken «úzilistiń» ornyn toltyrý úshin qazir balabaqshalardyń sany  úkimet tarapynan memlekettik-jekeshelik áriptestik aıasynda kóbeıip jatyr. Biraq, meniń oıymsha,  kásip ashyp, balalardy balabaqshamen qamtýǵa janashyr adamdar ǵana bel býa alady. Óıtkeni, bul tabys beretin bıznestiń túri emes»,-dedi sóz basynda birlestik tóraıymy.

- Maıra Turǵanqyzy, al, Qazaqstanda aýyl men qala arasyndaǵy bilimniń aıyrmashylyǵy áli bilinedi. Óıtkeni, áli kompúter men ınternetke qosylmaǵan aýyl mektepteri qanshama?! Buǵan qatysty ne aıtar edińiz?

- Aýyl men qalanyń arasyndaǵy bilimniń alshaqtyǵyn árıne joıý kerek. Biraq, bul birden joıyla qoımaıdy, ol úlken proses. Bizdiń egemendik alǵanymyzǵa 25 jyl boldy, sondyqtan, bilim salasy úzdikter qataryna qosyla qoıady dep aıtýǵa áli erte. Aýyl men qalanyń arasyndaǵy alshaqtyqty azaıtýǵa úlken mán berilip otyr. Mektepte qandaı sapaly bilim alsa, ol bala ári qaraı jetile alady. Al eger, mektepte tárbıesi men bilimi taıaz bolsa, krımınaldy ortany toltyrady. Sondyqtan, kez kelgen «tulǵanyń»  osy mektepte alǵan bilimi - onyń fýndamenti deýge bolady.

- Biraq, sol «tulǵalarǵa» sabaq beretin joǵary bilimdi mamandardyń qazir aýylǵa bara qoıatyndaı nıeti bar dep te aıta almaımyz ǵoı?

- Durys. Bilim berýdegi negizgi kúsh osy muǵalimderge túsedi.  Muǵalim sapaly bilim berý úshin onyń áleýmettik-ekonomıkalyq quqyqtyq jaǵdaıy durys bolý kerek. Meniń oıymsha, qazir bizdiń ustazdarymyzdyń áleýmettik-quqyqtyq jaǵdaıy kóńil toltyratyn jaǵdaıda emes. Eńbekaqysy az, jumysy kóp. Sondyqtan, árıne, kóp adam bul mamandyqqa barmaıdy. Biraq, qazir pedagogıkalyq mamandyqtardyń grant sanyn arttyrý arqyly  jas mamandardy jumysqa tartý saıasaty júrip jatyr. Bilim berýi onyń eńbekaqysyna baılanysty, eńbekaqysy jaqsy bolsa, qulshynysy kóp bolady. Túptep kelgende, muǵalimderdiń arasynda básekelestik týady.

- Siz basqaryp otyrǵan qoǵamdyq birlestik kez kelgen ustazdyń quqyǵyn qorǵaı alady dep aıtqan edińiz. Mysal retinde, 2016 jyly neshe muǵalimniń jumysyn saqtap, jalaqysynyń durys tólenýine yqpal ettińizder?

- Jalpy, bizdiń birlestiktiń apparaty kip-kishkene, sol az ujym mıllıonǵa jýyq adamnyń jumys rettep otyr. Mysaly, 2016 jyly elimiz boıynsha muǵalimderge, ıaǵnı, olardyń tikeleı ustazdyq qyzmetine qatysy 3000-nan astam zań buzý faktileri tirkeldi. Olardyń arasynda 450-500 ustazdyń eńbekaqysy durys eseptelmegen eken. Eńbek qatynastaryn retteýde myńnan asa ustazdan aryz tústi. Zańsyz túrde jumysynan aıyrylǵan 35 adamdy jumysqa qaıta ornalastyrdyq. 14 adam sot arqyly jumysqa keldi. Jumysynan shyǵyp qalamyn dep qoryqqan 160 muǵalimniń jaǵdaıymen tanysyp, olardyń quqyǵyn qorǵady. Bilim berý salasynda teris baǵytqa bólinip kete jazdaǵan  120 mln teńge qarajatty óz «ıelerine» qaıtardyq. Birlestigimizge 1700 jazbasha hat keldi. Sonyń ishinde, 13 myń adamǵa konsýltasıa berdik. Birlestiktiń aımaq-aımaqtaǵy bólimsheleri 5 myńnan astam ustazdy qabyldap, ártúrli semınarlar ótkizdi.

- Sonda bunshama aryzdyń negizgi mazmuny qandaı?

- Kóp aryzdyń negizgi mazmuny - eńbekaqynyń durys tólenbeýi jáne zańdy eńbek demalysynyń durys berilmeýi. Jalpy, aryzdardyń munsha kóp bolýy ustazdardyń áleýmettik-quqyqtyq saýatynyń azdyǵynda. Tipti, dırektorlardyń ózinde mundaı kemshilik bar. Mysaly, belgili bir mekteptiń dırektory jumysyna adal, myqty maman deıik. Biraq, bir ustazdy jumysqa qabyldarda nemese jumystan shyǵararda, quqyqtyq aktilerdi bilmegendikten, zań buzyp alady. Eńbekaqysyn durys eseptemedi delik.  Sondyqtan, ustazdardyń ekonomıkalyq-quqyqtyq saýatyn ashý kerek.

- Áńgimeńizge raqmet! 

Avtor: QazAqparat, Kenjekeı Toqtamuratqyzy

---