InfoHub Logo

Burynǵy ótken zamanda, Jaǵalbaıly degen eldiń ishinde Bazarbaı degen baı bolady. Munyń Tólegen, Sansyzbaı degen eki balasy bolady. Bazarbaı elden asqan dańqy zor baı bolsa da balalaryna jas kúninen qyz aıttyrmaıdy: árqaısysy erjetken soń óziniń ónerimen tańdaǵan qyzyn alsyn deıdi. Tólegen jasyna jetip, jigit bolǵan soń mańaıdan ózine teń qyz qarastyrady. Eshkimdi unatpaıdy. Sóıtip júrgende bir alys elde Qyz Jibek degen sulý qyz bar dep, ataǵyn estıdi. Qyzdyń saltanaty men túri elden asqan ózgeshe bolyp estiledi. Ol da kúıeý tandap, eshkimdi mensinbeı júrgenin estıdi de, Tólegen sonyń ataǵyna qumar bolyp, talaı júz jylqy aıdap, qyzdyń elin izdep, júrip ketedi. Arada kóp zaman júredi, jol boıynda jaqsy qyz bar dep kórsetken jurttyń bárine irkilmesten syı berip, myrzalyq dańqyn shyǵaryp otyrady.

Aıaǵynda Qyz Jibektiń aǵasy sıaqty aqylshysy bolyp júrgen Qarshyǵa degen adamǵa kez bolady. Soǵan úlken syı berip, kisiligin tanytady. Qarshyǵa Tólegendi ertip alyp Qyz Jibektiń kóshiniń sońynan túsip, qaryndasyn kórsetpekshi bolady. Kósh boıynda talaı sulý kórinedi. Tólegen árqaısysyn Qyz Jibek pe dep oılaıdy. Jibek qyzdardyń ishinde bolmapty.

Ol kóshtiń aldynda, aq kúımeniń ishinde, eshkimge júzin kórsetpeı jeke ketip bara jatady. Qarshyǵa men Tólegen artynan qýyp jetedi. Aǵasy tilek etip, júzińdi kórset deıdi, Qyz Jibek bir-aq ret ashyp, Tólegenge qaraıdy. Bir-eki aýyz qaljyń aıtysady, ekeýi bir-birine unaıdy.

Aqyrynda Tólegen – kúıeý, Jibek – qalyńdyq bolyp, talaı zaman qyzyq dáýren súrip turyp qalady.

Bir mezgilder bolǵanda Tólegen el esine túsip, bir baryp qaıtý kerek deıdi. Joly qıyn, alystyqtan qorqyp, Jibek qyz qudaıdan oń saparyn tilep, kóp qoshtasyp, attandyryp salady. Tólegen kelesi jyly jazǵa salym qyzben birge kelmekshi bolady.

Eline aman-esen kelip, bir talaı ýaqyt turyp, Tólegenniń ákesi ketkenin qabyl kórmeıdi. Endi jibermeıtin bolady. Balasyna "Barma" dep jarlyq etýden basqa, el-jurttyń barlyǵyna habar shashyp: "Tólegen ketetin bolsa, bir adam ermesin" deıdi.

Sonymen júrgende jaz bolyp, qustyń aldy kele bastaıdy. Tólegen ýádesinen keshikkenin bilip, qalyńdyǵyn saǵynyp, qaınyna jol tartpaqshy bolady. Sheshesi men inisi zarlap, jylap: "Ketpe" deıdi, Tólegen toqtamaıdy, jalǵyz-aq inisine qaıyn jurtynyń jón jolyn aıtyp: "Men keshiksem, izdep tap" deıdi.

Sol betimen jolda birneshe zaman júrip, Jibektiń eliniń shetine taqalǵanda Sarqamys degen bulaqtan munyń aldyn tosqan jaý shyǵady. Bular Qyz Jibektiń elinen, sol qyzǵa qumar bolyp armanda qalǵan jigitter eken. Jat elden kelip, Tólegen alǵan soń buǵan kekti bolyp, jolyn tosyp óltirmekshi eken. Bastyǵy Bekejan degen bolady. Sarqamysta bularǵa kezdesken soń Tólegen soǵys salady. Kóp bolsa da alǵyzbaı, qaırat kórsetedi.

Biraq Tólegen kóppen soǵysyp júrgende Bekejan jalǵyz qamysty betine alyp, sadaǵyn kezep, andyp otyr eken. Ózi nusqaǵany qur ketpeıtin mergen eken, sol Tólegendi atyp jyǵady.

Tólegen jalǵyz jatyp, zarlap, aspannan ushqan qazdarǵa muńyn shaǵyp óledi. Bekejan Tólegenniń kók jorǵasyn minip Qyz Jibektiń aýlyna keledi. Jibek sumdyqtyń bolǵanyn bilip, Tólegendi Bekejan óltirdi dep aǵalaryna shaǵady, aǵalary Bekejandy óltiredi.

Qyz Jibek jary ólgen soń qapa bolyp, eshbir dúnıege alań bolmaı, sony joqtaýmen, qaıǵyrýmen kúnderin ótkizedi. Tólegenniń jolyna janyn salǵandyqtan Jaǵalbaılydan bireýdiń kelýin kútedi. Tólegenniń inisi Sansyzbaıdy joqtaıdy. Bir ámeńgeri sol bolǵan soń, soǵan qosylýdy arman etedi. Bul ýaqytqa deıin aǵasy keshikken soń, Sansyzbaı izdep shyǵyp edi. Jibektiń eline o da kelip jetedi. Biraq bul ýaqytta Jibektiń eline qalmaqtyń hany kelip, kóp qolymen qamap alyp, Jibek qyzdy alamyn dep jatqan.

Sansyzbaı kelgen soń, Jibekpen ýáde baılasyp, aýyl kóshkende qalmaq hanynyń atyna Jibek minip, ekeýi birigip alyp, Jaǵalbaılyǵa bet qoıyp qashady.

Qalmaq artynan jabylyp qýady. Sansyzbaı tosyp alyp, qalmaqtyń hanymen jekpe-jek jasaıdy. Bul ýaqytta Qyz Jibek moınyna shylbyr salyp, tileý tilep otyrady. Sansyzbaıdy qalmaq óltirse, býynyp ólmekshi bolady. Biraq, qalmaqty Sansyzbaı alady. Hanyn óltirgen soń, artynan kelgen qoldy da qyrady. Sodan keıin kóńilderi jaılanyp, jeńgesimen ekeýi Jaǵalbaılyǵa qaraı júrip ketedi.

---