InfoHub Logo

Ertede Aldabergen degen shal bolypty. Shal balasyz bolyp, áýlıeden áýlıe qoımaı qydyryp, etegin sheńgel sydyryp, óldim-taldym degende bir perzent kórgen eken. Balanyń atyn Ǵaıypbergen qoıypty. Ǵaıypbergen on eki jasqa kelgende áke sheshesi ólip, jetim qalypty.

         Ǵaıypbergen jastaı Aldońǵar degen baıdyń malyn baǵyp, kún kóredi. Azyp-tozyp, basy taz bolyp, júdep-jadap ketedi.

         Ǵaıypbergen jıyrma bes jasqa kelgende, baı oılanyp, jasynan eńbegi sińip edi dep, balaǵa bir jetim qyzdy alyp beredi. Qoıdyń shetine qos tigip, olardy bólek shyǵarady. Ǵaıypbergenniń qosaǵy óte sulý bolǵan eken.

         Zalym baı ózi alyp berse de baladan qyzǵanyp, aramzalyq jasaıdy.       Osyny oılaǵan baı úı-múlkin jınap, malyn aıdap, bir túnde kóshedi de ketedi.

         Ǵaıypbergen áıelimen jurtta qalady. Azanda tursa baı da, mal da joq.

Endi ne qylaryn bilmeı, bul baıǵa ne jaqpasymyz boldy eken dep, – áıeli men ekeýi jylap otyrǵanda Aldońǵar baı toǵyz serkeni aıdap, sáske túste jetip keledi.

         — Al, Ǵaıypbergen, mynaý toǵyz serke seniń tamaǵyń, kúnde soıyp, bir jilikten asyp jeısiń, osy serkeniń jiligi taýsylǵan kúni men toǵyz aýyz jumbaq aıtamyn, sony sheship berseń, kenje qyzymdy jáne malymnyń úshten birin otaýlap  saǵan beremin. Sheshe almasań, áıelińdi men alamyn, – deıdi.

         Muny estigen erli-zaıyptylar kózderi sharasynan shyqqandaı bolady. Ǵaıypbergen nede bolsa amal joq, kónbeıtuǵyn zaman joq dep, toǵyz serkeni alyp qala beredi. Serkeni soıyp kúnde bir jilikten asyp jep, aýqat qylyp, jata beredi. Serkeniń jiligi azaıǵan saıyn áıelimen qoshtasyp, sen maǵan joq, men saǵan joq dep jylaıdy. Jumbak shesher álim joq, baımen tireser sánim joq dep zarlaǵanda kóz jasy kól bolady. Sońǵy serkeniń sońǵy jiligin asyp, jylap jatqanda, syrttan aıqaılaǵan daýys estiledi. Júgirip dalaǵa shyqsa, qolynda asasy bar bir shal kelip tur eken.

         — Balam, qudaıy qonaqpyn, ruqsat bolsa, úıińe túnet! – deıdi.

         — A, qudaı, bizge de qonaq keledi eken, – dep qýanyp, asyǵa basyp, qosyna kelip, tórge tósenish saldy. Shaldy úıge kirgizip, áıelimen ekeýi qyzmet etip, bar tamaǵyn aldyna qoıdy. Tamaǵyn jep bolǵan soń qonaqqa jatyn ornyn nusqaıdy. Ózderiniń tósegi japsarda bolady.

         Qonaq: «Men munda jatpaımyn, úsheýimizdiń tósegimizdi bir salasyń. Men shette, sen irgede, kelin ortada jatady», – deıdi.

         Bala oǵan qýanyp: — Maqul, – deıdi. Jatqannan keıin, ottyń qyzyly sónbeı-aq dúbirlep baı da kelip qalady. Balanyń júregi tas tóbesine shyǵady.

         Balanyń tusyna kelip, baı jumbaǵyn aıta bastaıdy.

         — Bir aı, – deıdi.

         Bala ne derin bilmeı ańyrap turǵanda, qonaq  bir  aýdarylyp, yńyrsyp dóńbekship jatyp: 

         — Bir  jaratqan qudaı-aı! – deıdi.

         Baı:

         — Eki aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Erine qosqan  jup-aı! – deıdi.

         Baı:

         — Úsh aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Shiderlep mingen at  keter me-aı! – deıdi.

         Baı:

         — Tórt aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Tórt qyrlap soqqan naıza tastan qaıtarma-aı? –  deıdi.

         Baı:

         — Bes aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Bes ýaq namaz-aı! – deıdi.

         Baı:

         — Alty aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Alty qarys qar jaýsa da, atandyǵa jut bolar ma-aı? – deıdi.

         Baı:

         — Jeti aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Jeti juldyz jerge túspeı, jaz bolar ma-aı? – deıdi.

         Baı:

         — Segiz aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Sergeldeń bolǵan baı-aı! – deıdi.

         Baı:

         — Toǵyz aı, – deıdi.

         Qonaq:

         — Toǵyz serkeniń jiligin kúnde bireýden asyp jep, qystan shyqqan paqyr-aı! Keshegi ýádeńmen malyńnyń úshten biri jáne kenje qyzyńdy otaýlap bizge uzatasyń ba, baı-aı! – deıdi. Baı atynyń basyn buryp, aýlyna qaraı shaba jóneledi.

         Qoıshy:

         — A, qudaı, pále-jalańnan saqtaı gór, – dep ushyp tursa, qasynda jatqan qonaǵy ornynda joq, neshe kún jylap eńiregende, kóz jasyn kórip, kómekke kelgen Qydyr eken.

         Baı ýádesin buza almaı Ǵaıypbergendi aýlyna kóshirip alyp, kenje qyzy men malynyń úshten birin bólip, otaýlap bergen eken.

         Baıdan qadir, basynan baq, qolynan kúshi ketip, balanyń mereıi ústem bolypty. Mártebesi zor, adamgershiligi mol dárejege jetipti.

         Baıdyń balalary malyn baǵyp, Ǵaıypbergenniń qolyna qarap qalypty.

---