InfoHub Logo

Osy aýylda jatqanymda keshigip bir sýyq habar keldi: kórshi aýdan ortalyǵynda turatyn Bekish degen joldasym bar edi. Qapylysta qazaly bolypty. Ólim degen aıtyp kele me, on alty jasar balasy bar edi, qapıada motosıklden qulap dúnıe salǵan.

Joldas qaqy osyndaıda ótelmeı me? Kóńil aıtamyn dep sol aýdanǵa bardym.

Mashınadan túskenimde Bekish esiktiń aldynda tur eken. Meni kórip áýeli ezý tartty. Sodan keıin qalyń, et jeńdi úlken beti buzyla berdi. Jýan qarnyn keýdeme taqap, taldyrmash denemdi áleýetti qolymen qapsyra qushaqtap aldy da, qarlyqqan rabaısyz daýsymen jylaı berdi.

— Sabyrjannan aıryldyq, Taılan.

Bekish bir adym keıin shegindi de, kóziniń jasyn súrtti. Sodan keıin:

— Bizdi artyna tastap, sandaltyp ketti, — dedi. — Al neǵyp tursyńdar? Úıge kireıik.

Bekish bul sózdi sabyrly qalypta aıtty da, jýan denesin shapshań qozǵap úıge bettedi.

Jaıǵasqan soń da Bekishtiń ózi sóıledi:

— Arýaǵy razy bolsyn, ótken-ketkender aıta júrsin dep, bıik qulpy tas ornattym. Úsh aı basyna túneı jatyp ornattym. Kúshke de tıdi, tıtyǵymyz qalmady. Taılan, — óńi taǵy da buzylyp ketti. Ol oramalyn kózine basty. Sodan keıin: — áıteýir jurttyń bári de buryn mundaı qulpy tas kórgen joqpyz deıdi, — dep qoıdy. Sabyrly qalypqa kelip, salqyn sóıleıdi. «Qansha aıtqanmen er ǵoı sabazyńyz. Ózine-ózi toqtaý salyp otyr» — dep oıladym. Sonda da áke kóńilin jubatar sóz taýyp aıta almaımyn. Bekish kishkene kózin terezege qadap, qaıǵysy da, qýanyshy da joq bir keıipte bir sát otyryp qaldy. Sodan soń túregeldi.

— Al Sabyrjannyń basyna baryp, qulpy tasyn kórip qaıtpaısyńdar ma? — Bekishtiń daýsy shıraq shyqty.

«Mola basyna baryp qaıtsaq» degen sóz tilimniń ushyna úıirile berse de, júreksinip otyr edim, endi ókinip te, qysylyp ta qaldym.

Biz molaǵa bet aldyq. Qystaqtyń jel jaq syrtynan ótetin shoıyn joldan astyq ta, kishkene dóńge kóterildik. Aldyńǵy bir qyrattyń sileminde qalyń mola kórindi. Solardyń ishinen basyna kúmisten jarty aı ornatqan bıik qulpy tas ashyq kúnge shaǵylysyp, erekshe jarq-jurq etip tur.

— Sabyrjannyń qulpy tasy anaý, — dedi maı basqan irkildek denesin zorǵa kóterip dóńge qınala shyqqan Bekish. Alqyna sóıledi. Sodan keıin artta qalǵan temir jolǵa kóz saldy. — Bir jaqsysy, myna temir jol ústinen tipti aıqyn kórinedi. Alystan-aq men mundalap turady.

Biz mola basyna keldik. Jan-jaǵyn sementpen kómkergen jas qabyr. Boıyndaǵy talantyn asha almaı armanda ketken bala qabyry. Ústinde kóp gúl, jazýy óshe bastaǵan qara lentalar. Az ǵana ýaqyt ótse de, ana jer mekeninen ketken balǵyn bala ómirindeı solǵyn tartyp solyp qalǵan.

Jel joq talma tústiń tynysh shaǵy edi. Sonda da keń sahara keńistiginiń álde bir alys túkpirinde týǵan ystyq lep aýyq-aýyq soǵyp ótedi de, sol bir óńsiz, ajarsyz gúlderdi oınatady. Myna bir keń tynysty tirlik dúnıesine sol ólim shirkinniń ózi de elbek qaǵyp, izet etip turǵandaı.

Kóz aldyma Sabyr elestedi. Ol bir lapyldap kele jatqan órt sıaqty edi. Sabaqty da jaqsy oqyǵan. Samolet modelin de jasaǵan. Kolhoz malyna shapqan úsh kókjal bórini de ózi jaıratqan. Bás tigip aǵysy qatty ózennen de júzip ótken. Sabyr, mine, sondaı edi. Meniń kóńilim buzyldy. Kózime jas kelip qaldy. Sol kezde Bekishtiń samarqaý daýsy estildi:

— Bul qulpy tastyń bıiktigi alty metr. Bir jarym metri jer astynda.

«Ne esep bul? Sabyrdaı bala ómirin metrlep qalaı toltyrmaqshy?»

Men teris aınaldym da júrip kettim. Artymnan yrsyldaǵan, alqynǵan dybys estildi. Júregin maı basqan Bekishtiń demalysy bul.

Bekish meni qýyp jetti. Qatarlasa júrdi. Ekeýmiz shoıyn joldy kesip óttik. Bekish artyna qarady, sodan keıin dúnıe isine keıigen, renjigen, biraq qaıǵysy joq bir momaqan daýsymen:

— Áıteýir, qoldan kelgeni osy boldy. Jaqsy-jaman ekenin qaıdan bileıin, — dep kúrsindi.

Bekish oıyn endi túsineıin dedim.

— Joq, ornatqan qulpy tasyń tym jaqsy eken, — dedim men.

«Ras pa?» degendeı Bekish maǵan surana qarady.

— Ras aıtamyn.

— Jurt jaqsy desedi. Solarǵa unasa boldy - daǵy, — dedi bir arba bolyp entige basyp kele jatqan Bekish.

Apyr-aý, bul qulpy tas bala basyna qoıylǵan eskertkish pe? Álde dańǵoı ákeniń atyn shyǵaratyn birdeme me? Túsinbedim.

---