InfoHub Logo

Beıneý aýdany J.Qaldyǵaraev atyndaǵy
orta mektebiniń bastaýysh synyp muǵalimi
Saǵyndyqova Botagóz

Taqyryby: Qustar – bizdiń dosymyz
Maqsaty: Oqýshylarǵa jalpy qustardyń paıdasy týraly maǵlumattar berý. Qustarǵa qamqor bolýǵa, qustardy aıalaýǵa, beıimdeý. Oqýshylardyń qustar týraly oı – órisin, túsinikterin damytý.
Kórnekiligi: Qustar jaıly maqal – mátelder, «Qus – tabıǵattyń baılyǵy» qustardyń sýretteri, sózjumbaq, jospar.
Ádisi: Túsindirý, suraq – jaýap.

Sabaqtyń júrisi
1. Uıymdastyrý bólimi.
a) Oqýshylardy túgendeý.
á) Oqýshylardy sabaqqa daıarlaý.

2. Kirispe sóz. (Muǵalim sózi)
- Tabıǵatty quraıtyn bólikterdiń biri – qustar. Halyq ejelden – aq qustarǵa áýes, olarǵa degen súıispenshiligin sheksiz dáriptep, eń jaqsy kóretin adamdy qusqa teńeý arqyly ol yqylasyn kópke aıan etken. Halyq óz ortalarynan shyqqan sańylaq uldaryn suńqarǵa teńese, tógilte án shyrqaıtyn ánshisin bulbulǵa, el úshin, Otan úshin janyn qıatyn batyrlaryn – qyranǵa, elden asqan sulýdy – aqqýǵa teńegen.
- Qus – tabıǵat baılyǵy. Baılyqtyń kózi – qustardy qorǵaý. Olar tabıǵat baılyǵyn aǵashtardy, ósimdikterdi zıandy jándikterden tazartady. Jer betinde 8600 – ge jýyq qustardyń túri bar. Bizdiń respýblıkamyzdyń túpkir – túpkirinen olardyń 474 túrin kezdestirýge bolady.
- Balalar, biz tabıǵat degen bizdi qorshaǵan orta, taý, tas, sý, aýa, jer, ósimdikter men janýarlar ekenin bilemiz. Biz búgin tabıǵattyń bir bóligi – tabıǵattyń kórki, sáni, baqshanyń áni bolǵan qustar taqyrybyna toqtalamyz.
- Qazir jyldyń qaı mezgili?
- Qys mezgili.
Qazir kóptegen qustar jyly jaqqa ushyp ketti. Onyń basty sebebi – jemniń azaıýy. Kún salqyndap qurt – qumyrsqalar qýysqa tyǵylyp qalady. Qustar top – tobymen jyly jaqqa ushyp ketedi. Kóktemde olar qaıta oralady. Sebebi, ol jaq óte ystyq bolady, jumyrtqalary shirip ketedi. Sondyqtan ol jer qustarǵa balapan basyp órgizýge qolaısyz.

Az kúnde bizdiń «qanatty dostarymyz» týǵan jerge qaıta oralady. Olaı bolsa sol qanatty dostarymyzǵa arnalǵan sabaǵymyzdyń taqyryby «Qustar – bizdiń dosymyz» dep atalady. Biz búgin qustar týraly tolyǵyraq tanysa otyryp, qustarǵa qamqorlyq jasaýǵa, jyl qustaryn qarsy alýǵa daıarlanamyz.
Ortaǵa qanatty dostarymyz qustardy shaqyraıyq.

1. Torǵaı: Men torǵaımyn, torǵaımyn,
Sýyqtan da tońbaımyn.
Qurt – qumyrsqa, shirkeıden,
Baý – baqshany qorǵaımyn. (Baýyrjan)

2 – oqýshy: Úıimizdiń mańynda júretin kip – kishkene torǵaılardyń bir ózi ǵana jylyna 4 mıllıonǵa jýyq jándik jeıdi eken. (Erkebulan)

3. Úki: Úki edim túnde ushyp qalyqtaǵan,
Qurtýdan zıankesti jalyqpaǵan.
Úkimdi úlpildegen kıeli dep,
Burynnan – aq adamdar taǵyp alǵan. (Shynbolat)

4. Japalaq: Men japalaq qalyspaımyn jarystan,
Qoregimdi izdemeımin alystan.
İnnen basy qylt etse – aq tyshqannyń,
150 – in ár aı saıyn jalmaımyn. (Dılara)

5. Bulbul: Men erkin baqytty bulbulmyn,
Bulaǵyn tasytqan án – jyrdyń.
Tamasha tamyljytyp shyrqaımyn,
Shattyǵyn taýsa almaı ár kúnniń. (Araılym)

6. Saýysqan: Men saýysqan, saýysqan,
Qaldyqty jep taýysqan.
Zıandy jándik, qurttardy,
Tyshqandy jep taýysam. (Ánet)

7. Aqqý: Qus culýy – aqqýmyn,
Tabıǵat kórkin syılaǵan.
Myltyǵyn kezip esh mergen,
Atýǵa kózi qımaǵan. (Aqmaral)

8 – oqýshy: Aqqýlar ańyz kóp qoı olar jaıly,
Kózińmen kórgenińdeı bola almaıdy.
Tek qana tynyshtyqta uıyqtaıdy olar,
Shoshysa ekinshi ret oralmaıdy. (Gúlhanym)

Bı: Aqqý kúıi. Saıda, Gúldana.

9. Qaratorǵaı: Adamdarǵa jyr, ánmin,
Al shirkeıge qyr ánmin.
Úı salyp bergen dostarmen,
Kórshi bolyp turamyn;
Men – qaratorǵaı bolamyn. (Danıar)

10 – oqýshy: Qaratorǵaılardyń bir toby búkil balapandarymen birge 22 tonna Móldir. shegirtkeni azyq etedi. Qaratorǵaı – orman qorǵaýshylary.