InfoHub Logo

Ertede, qalmaqtardyń jaýgershilik zamanynda, qalmaqtar qazaq aýyldaryna shabýyl jasap, adamdaryn tutqyndap, maldaryn aıdap ketipti. Sol tutqynnyń ishinde jylqyshy Saımaqta bar eken. Qalmaq elinde Saımaq úsh jyl tutqynda bolyp, olardyń malyn baǵady.

Bir kúni qalmaqtyń hany úlken toı jasap, eldegi barlyq ónerpazdardy jınaıdy. Toı qyzyp, ánshiler, kúıshiler, jyrshylar óz bilgenderin synshyǵa synatyp aldynan ótip jatqanda, orda syrtynan saıraǵan sybyzǵynyń úni estiledi. Han da, synshylar da, halyq ta eleń etip, bári de myna bir tosynnan estilgen sybyzǵy únine tańyrqaı qulaqtaryn túre qalady. Sybyzǵyshy bir sazyn aıaqtap, jańa kúıge kóshken kezde, han ýázirleriniń birin shaqyryp:

— Bul kim boldy eken? Baryp bil de, osynda alyp kel! —  deıdi. Hannyń aıtqanyn eki etpeıtin ýázir ordadan shyǵyp aınala izdep júrse, bir úıdiń kóleńkesinde eki kózin tas jumyp, sybyzǵynyń sazyna ábden berile tartyp otyrǵan, ózderinde tutqynda júrgen Saımaqty kóredi. ýázir Saımaqtyń qasyna kelip:

— Júr, sońymnen er! — dep, hannyń aldyna alyp keledi.

Han Saımaqty qarsy aldyna otyrǵyzyp:

— Seniń mundaı óneriń bar ma edi? Myna toıǵa nege kelmediń? — deıdi. Sonda Saımaq qolyn keýdesine aparyp:

— Taqsyr! El-jurtynan aıyrylyp, qańǵyp júrgen mende toı toılaıtyn ne kóńil bar, oǵan qosa meni eshkim toıǵa shaqyrǵan joq, — depti. Saımaqtyń bul sózin estigen han:

— Já! Aryzyńdy keıin aıtarsyń! Kázir ónerińdi kórset! —  deıdi.

Saımaq sybyzǵysymen bir kúıdi kúńirente tartqanda halyq uıyp tyńdaıdy. Ol sybyzǵysyn toı bitkenshe tartady. Halyq Saımaqqa dán razy bolyp, alǵysyn aıtypty. Han da Saımaqtyń ónerine bas ıip:

— Sen óneriń bar adam ekensiń, munan bylaı meniń qulshylyǵymda júrmeı-aq qoı, elińe baryp ónerińdi shyńda, ruqsat etemin, — depti.

Bul sózge Saımaq qýanyp, aýylyna qaıtýǵa ázirlenip jatqanda qasynda ýázirleri bar han kelip:

At úıirin saǵynsa,
Artqy aıaǵyn tebiner.
Er el-jurtyn saǵynsa,
Er-turmanyn taǵynar, —

degendeı, elge júrýge daıarlanyp jatyr ekensiń, jaıaý qaıtpa, anaý jylqydan ózińe unaǵan bir atty ustap min, — depti. Han at minýge ruqsat bergen soń Saımaqtyń esine — óziniń qulynynan úıretip ósirgen Sarjorǵa aty túsedi. osydan úsh jyl buryn Sarjorǵany Saımaqtan qalmaqtar tartyp alǵan eken, endi top jylqynyń ishinen Saımaq Sarjorǵany ustap minip, eline tartady. Aýylǵa jaqyndaǵanda Sary ózennen ótip, at shaldyryp, biraz tynyǵyp, týǵan jerdiń topyraǵyna bir aýnap alýdy armandaǵan Saımaq ózennen ótkende astyndaǵy Sarjorǵa aty, aldyńǵy aıaǵyn tarpyp, oqyranyp, kisinep qoıa beredi. Muny kórgen Saımaq:

— Shirkin, janýarym-aı! Elin, jerin, sýyn bul da saǵynǵan eken ǵoı. Pysqyrynyp amandasyp jatqanyn qarashy, — dep, biraz aınalaǵa qarap turdy da, «qoı, janýar at ta óz jerine kelgenin bildirip, qýanyshty únin shyǵarǵanda, meniń únsiz qalǵanym jaramas», — dep sybyzǵydan bir kúıdi tebirente tarta beripti. Kúıin oınap bitken soń, aman-esen aýylyna kelipti. El-jurty Saımaqty kórip qýanyp, ony ortaǵa alyp, kórgen-bilgenderin suraıdy. Saımaq qalmaq hanynyń qulshylyǵyn da bolǵanyn, odan sybyzǵy tartyp bosaǵanyn, elge jaqyndaǵan da Sarjorǵanyń pysqyrǵanyn aıta kelip: «Sary ózennen ótkende men de sybyzǵydan bir kúı shyǵaryp edim, endi sol sazymdy dombyraǵa salyp tartaıyn, onyń aty «Sary ózen» bolsyn», — degen eken.

---