InfoHub Logo

Ómirdiń san túrli taraýy bar. Birde uzyn jolǵa shyqqanymda poezda kezdesken bir qazaq qyzy óz ómirinen syr shertip edi. Júrekti tolqytar syr eken, muń eken dep jazǵanym edi bul. Áńgime elimiz táýelsizdik alǵan tustaǵy toqsanynshy jyldardyń jalyndy jastaryna arnalady.

— Sezim, toqtashy, — degen daýys tý syrtynan estildi. Artyna burylǵanda qara tory júzdi, symbatty suńǵaq boıly jigit aǵasyn kórdi.

— Siz maǵan aıtasyz ba? Qandaı sharýańyz bar edi? — degisi keldi Sezimniń. Biraq klasymdaǵy kóp balanyń biriniń ata-anasy shyǵar dep oılady.

— Keshirińiz, siz Álıjannyń ákesi bolarsyz, balańyz matematıkaǵa júırik, sol talabyn eskerip aqyly qosymsha sabaqtarǵa qatystyrǵanyńyz jón bolar.

— Iá, — dep júregi jalyn ata kúrsindi Batyrbek. Álıjan — meniń balam.

Sezim onyń betine tańdana qarady da:

— Balańyz daryndy bala, bolashaǵy bar dep maqtaıyn dep tursam, qýanbaǵanyz qalaı?

— Sezim! Sezim!

— Sezim Azamatqyzy dep sóılegenińiz durystaý.

— Men Batyrbekpin ǵoı!

— Kim? Batyrbek ? Keshirińiz, sizdi tanymadym.

— Men seni uzaq izdedim, Sezim. 92-niń kúzinen beri izdep júrmin. Esińde barmyn ba men ?! Umytqanyń qalaı meni?

Sezim onyń betine bajaılap qarady:

— Keshirińiz, esime túsire almaı turǵanym.

— Sol jyldyń kókteminde men armıadan demalys alyp kelgen em. Ulystyń uly meıramynda klastasym Manardyń týǵan kún keshinde tanysyp ek qoı. Sender bir top stýdent qyz bop kelgen edińder bizdiń aýylǵa.

— Iá, sodan, — dedi Sezim daýysyn qataıtyp. Bul ishki qalybyn jasyrǵan túri edi. Qudaı-aý bul tiri eken ǵoı! Ne qýanaryn ne jubanaryn bilmeı turyp qaldy.

— Men tipti esińde joqpyn ba?! Aqtóbe úlken qala ǵoı. Men seni armıadan kelgen soń izdep bardym . Sen syrttaı oqýǵa aýysyp ketipsiń.

— Iá, solaı boldy — dedi Sezim. Ol tusta mekteptiń muǵalimderi jumystaryn tastap bazarǵa, saýdaǵa shyǵyp jatqan kez bolatyn. Oqýdyń da jóni bolmaı, aqshaǵa baǵynǵan zamanǵa bas alyp kirgen kez edi ǵoı. Ájem aýyryp qalyp, úı ishiniń júgin jeńildetý úshin aýylǵa qaıtýǵa týra keldi.

— Meni oılamadyń ba?

— Oıladym, biraq umytyp ketken shyǵarsyń dedim.

— Qalaı umytaıyn?!

— Esińde me, seniń syılaǵan alqań bolyp edi ǵoı, — dedi Sezim tana kózderi jalt etip.

— Alqa qaıda? — dedi Batyrbek . Sol alqa jastyǵyn qaıtaratyndaı alqynyp.

— Úndi kınosyndaǵydaı boldy ǵoı suraǵyń?! — dedi Sezim syqylyqtap kúlip.

Qol sómkesin ashty da birdeńe izdegendeı boldy. Batyrbek sómkeden alqa shyǵa keletindeı úmittene qarap turdy. Sezim sómkeden aq jibek oramalyn alyp, kózine apardy. Sosyn jáılap qana myna jerde bir kafe bar, sonda baraıyq dedi.

Ekeýi kafege sózderi taýsylyp qalǵandaı únsiz kirdi. Shetki bos oryndardyń birine jaıǵasyp, shaıǵa tapsyrys berdi .

— Ol alqany biraz jyldaı taqtym, sosyn úzilip qaldy, — dedi Sezim muńaıyp .

— Kezdespeıtinimizdi bilgen ǵoı alqa, — dedi Batyrbek óz oıymen ózi syrlasqandaı bolyp.

— Iá, qasıetti áýlıe alqa eken deseńshi, — dedi Sezim ezýine kúlki úıirilip.

— Men saǵan ony shyn nıetimmen syılap em, umytpapsyń, rahmet.

— Ótken kúnder oralmaıdy. Ókinseń de, ókinbeseń de ómir osy, — dedi Sezim kózin ústel ústindegi gúlden almaǵan kúıi.

— Men seni izdep Aqtóbege barǵanymda, aýylyńa ketip qalypsyń. Ol kezde qıyn kez edi ǵoı. Egemendik alyp jatqan ýaqyt. Qazirgideı telefon da joq, áleýmettik jeli de joq. Jumys ta joq, aqsha da joq. Qıyn ýaqyt edi ǵoı. Seni ekinshi ret izdep bara almadym. Joqtyq qolymdy da, jolymdy da baılady.

— Sonda men izdeýim kerek pe edi?! Ol zamannyń qyzdary ór edi ǵoı, múmkin uıalshaq, kónbis bolǵan shyǵar, — dedi Sezim. Batyrbek úndemedi.

— «Joqtyń túbi joǵalý, joq, joq dep sarnamań» dep otyratyn úlkender únemi. Rasynda ol kezde joq bolsa da, elder «joq, joq» deýge arlanatyn sıaqty edi ǵoı. «Barymen bazar» dep otyra beretin. Baryńdy bazarlap kete barǵansyń da?!

— Seni kúıeýge shyqty dep estidim sodan keıin.

Bul sóz Sezimniń basynan taıaqpen salyp qalǵandaı áser etti.

— Mahabbatsyz asyǵys is jasadym, bul qatelik boldy. Kóp uzamaı men óz jónime kettim. Birge tura almadym. Ol nekeden qýanysh ta, qaıǵy da, eshteńe qalmady janymda. Qansha jyl ótti. Men umytyppyn , esime túsirdiń.

— Keshir.

— Eshteńe etpeıdi. Biraz jyl ótken soń ekinshi ret turmys qurdym .

— Bul kúıeýiń qazaq emes qoı?!

— Sen qaıdan bilesiń? — dedi Sezim tańdanyp.

— Sezim-aý, seni uzaq izdedim ǵoı. Sen meniń alǵashqy mahabbatym ediń arman bop qalǵan. Eki myńynshy jyldardyń basynda seni bir gazet betinen kórip qaldym. Qaladaǵy táýir muǵalim dep seni maqtapty. Sodan beri qolyma túsken gazet-jýrnaldan seni atyńdy izdeýmen júrdim. Sońǵy jyldary áleýmettik jelige shyqtyń. Muny da bildim. Bilesiń be, ekeýmiz feısbýk jelisinde birazdan beri dos ekenimizdi. Men saǵan dostyq jibergenmin.

— Solaı ma? Men bilmeıdi ekem muny.

— Atymdy kórgende tipti esińe almaǵanyń ba?

— Keshir, jumysbastymyz bul kúnde, — dedi de Sezim telefonyna úńildi.

— Iá, dos ekenbiz, nege maǵan hat jazbaǵansyń? — dedi tańǵalǵan júzben.

— Men seni ár kún saıyn baqylap otyratynmyn. Seniń jazbalaryń — kóńil kúıiń, fotolaryń — sezimiń, — dedi Batyrbek janaryn muńǵa toltyryp.

— Qaıteıin-aı, ne deıin?! — dep Sezim tolqyp ketti.

— Bul qalaǵa eki-úsh kún buryn issaparmen kelip edim. Tańerteń seniń feısbýkke jazǵan jazbańdy oqydym. Tústen keıin radıoǵa, tikeleı efırge suhbat beretinińdi jazypsyń. Sodan seni taýyp alyp kórgim keldi, sóıleskim keldi.

Sezimniń janarynan bir tamshy jas domalap aǵyp bara jatty.

— Kórgim keldi, sóıleskim keldi deısiń be? Ne degen jaqsy sózder edi! Men keıde sóıleserge , janymdy uǵarǵa bir kisige zar bop qalam. Sen she? Sen de men sıaqty jalǵyzsyraısyń ba?

— Alaqandaǵy alaqandaı telefonda sen barsyń ǵoı , álem bar, — dep jymıdy Batyrbek.

— Men keıde qazaqty saǵynam, — dep qaldy Sezim .

Batyrbek astyńǵy ernin tistelep tómen qarap biraz otyrdy da,basyn kóterdi:

— Qazaqtyń jigiti tabylmady ma? Men seni sol kúıeýden qyzǵanyp otyrmyn.

Sezim kúlkisi kelmese de kúlimsiregen boldy. Shyny aıaqtaǵy shaı dan bir urttady da:

— Óziń týraly aıtshy, maǵan sol qyzyq bop turǵany, — dedi áńgimeniń taqyrybyn basqa arnaǵa burǵysy kelip.

— Áıelim dáriger, tórt ulym bar. Qyzym bolsa dedim, atyn Sezim qoısam dep armandadym. Seniń atyńdy shaqyrap kúnde aıtyp júrý úshin.

— Sezim dep atymdy beker qoıǵan-aý, shamasy. Naǵyz sezimge ıemin be bilmeımin. Tek aıaldamada toqtaǵandaı kúıdemin. Meniń jylaǵym kep tur.

Sezim únsiz jylady. Batyrbek úndemeı jerge qarap otyrdy. Bir kezde basyn kóterdi:

— Sen endi jylama, Sezim! Sen jylasań mańdaıyńnan súıip basyńnan sıpaıtyn men alystamyn ǵoı. Maǵan da qıyn.

Sezim kóziniń jasyn súrtti de kúlimsiredi:

— Fılosof bop barasyń saǵat saıyn.

— Qaıran jastyq sol shaqtarymyz qaıta kelse, ýaqyt shirkin artyna burylmaıtyny jaman-aý.

— Ýaqyt biraz bopty, qoshtasaıyq endi feısbýktegi dosym! — dedi Sezim daýysy solǵyn shyǵyp.

— Feısbýktegi dosym! — dep qaıtalady Batyrbek.

— Feısbýkke bar, bar. Kór de tań qal degen de bar eken, — dedi Sezim kúlgen bolyp .

— Alysty jaqyndatatyn, jaqyndy alystatyn feısbýk kóke! — dedi Batyrbek kúlip.

— Ot bolyp janatyn, joǵyńdy tabatyn feısbýk boldy ǵoı, zamannyń aınasy. Ol bolmasa qaıter ek?!

— Shirkin-aı, sol toqsanynshy jyldardyń ortasynda áleýmettik jeli bolǵanda ǵoı, seni joǵaltyp almas edim, ókinishte qalmas edim?!

— Shyn aıtasyń ba?

— Saǵan ótirik aıtyp meni ne jyn uryp pa?! Alla biledi ǵoı. Bárin tastap ekeýmiz bir jaqqa ketip qalaıyqshy, Sezim! Bizdi de taba almaı qalsyn izdese, — dedi Batyrbek janarynan ot ushqyndap.

— Ekeýmizdi feısbýk jaqyndatqanmen, ómirdiń arnasy alystatyp jiberdi ǵoı. Ómir súrý úshin tyrbynyp ómir súremiz, ıá ómir súremiz, biraq feısbýkpen emes, sezimmen emes, — dedi Sezim kúrsinispen.

— Nege sezimmen emes!.. Sezim! Nege olaı?

— Sezim — ol myna meniń ózim! Atym bar da, zatym joq. Selt etpeıtin sezimsizbin.

— Ótirik aıtasyń. Sezim , sózben oınamashy.

— Aldamshy dúnıe , aldamshy sezim, aldamshy baq.

— Nege aldamshy deısiń?! Seni jıyrma alty jyldan soń izdep tapqan sezimim emes pe sýymaǵan?! Nege meni aldamshyǵa uqsatasyń ?

— Júrektegi qatqan muzymdy erittiń ǵoı, Batyrbek! Men ómir súrýim kerek qoı. Sondyqtan da qatty bolýym kerek.

— Áıel janyn túsiný qaı zamanda da qıyn eken. Buryn da jumbaqtap sóıleıtin eń, taǵy da jumbaqtaısyń.

— Sen ne túsinesiń ? Sezim qabaǵyn túıip túsin sýytty.

— Qatty bolma, Sezim! — dedi Batyrbek jymıyp.

— Bul zaman álsiz áıelderdi unatpaıdy!

— Jaman erkek bolmaıdy, jaman áıel bolady.

Ekeýi kúlip jiberdi.

— Erkekti jeńýdiń ońaı joly maqtaı berý deıtin be edi?!

— Endeshe men jeńildim, Sezim! — dedi kúlip Batyrbek.

— Joq, men jeńildim! Sen sezimińmen jeńdiń!

— Qandaı ókinishti. Senimen birge emes, Sezim!

— Sezimge sarań ǵasyr meni de óz tuńǵıyǵyna tartyp barady.

Batyrbek shaıyn iship kesesin stolǵa qoıyp jatyp, Sezimge qarap kúlimsiredi de :

— Shirkin-aı! Netken tátti shaı edi! Sezimmen ishken shaı ! Sezim shaıy! — dedi.

— «Netken tátti shaı edi! Sezim shaıy!». Júrekti eljiter sóz aıttyń ǵoı.

— Solaı ma?! Saǵan arnap tátti jyly sózder taýyp aıta almadym-aý dep ishteı jabyrqap otyrsam. Sen meniń tereńge kómip tastaǵan janymsyń.

— Sezimiń netken názik edi, Batyrbek? Sen sezimniń batyrysyń. Men seni jaqsy kórem!

Batyrbektiń janary jasqa tolyp ketti. Sezimniń aldyna tizerleı otyra ketip, aq súırikteı saýsaqtaryn alaqanynda aıalap, súıe berdi, súıe berdi.

«Bárin tastap ekeýmiz bir jaqqa ketip qalaıyqshy, Batyrbek! Bizdi de taba almaı qalsyn izdese» dep aıtqysy keldi Sezimniń. Biraq tamaǵyna óksik tyǵylǵandaı sóıleı almady. Sanasynda: neshe túrli oı turdy, suraq turdy, sýmańdaǵan tilder, jáýteńdegen kózder turdy. Qolyn julyp aldy da, ornynan atyp turdy. Qatal minez-saýytyn kıip aldy. Qaıta sheshti. Bir ysynyp bir sýyndy. Bir qyzaryp bir bozardy. Bir qýanyp bir muńdandy. Sezimniń san túrli qubylǵan sulý júzine Batyrbek muńdana qarady da:

— Sezim, sen jylama! Sen jylasań mańdaıyńnan súıip basyńnan sıpaıtyn men alystamyn ǵoı. Maǵan da qıyn, — dedi.

Sezim únsiz ǵana basyn ızedi.

Daıashymen eseptesip ekeýi syrtqa shyqty. Kún keshkirip qala qarańǵylyq qushaǵyna ene bastapty. Jarqyraǵan shamdar, ersili-qarsyly zýyldaǵan mashınalar, úılerine asyqqan adamdar qalanyń kelbeti sıaqty. Áıteýir toqtaıtyn núktesi bar...

---