InfoHub Logo

Synyptan tys shara. Synyby: 6 syn
«Sfera» ıntellektýaldyq - saramandyq oıyny
Maqsaty: Oqýshylardyń tanymdyq qabiletterin yntalandyrý, ıntellektýaldyq dúnıetanymdaryn damytyp, óz betimen jáne topta jumys isteý qabiletterin qalyptastyryp, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Qatysýshylar: ár synyptan 8 oqýshy, 4 top
Barysy:
1. Saıys erejesimen tanystyrý, 3 sarapshy taǵaıyndaý
Muǵalim sózi: Búgingi saıystyń atynyń «Sfera» atalý sebebi bizder 3 sferany (atmosfera, lıtosfera, gıdrosfera) aıaqtap, qorytyndylaý maqsatynda qoıylyp otyr.
1. Toptar óz attaryn termınderdiń mánin ashý arqyly tańdaıdy.
Masshtab, plan, azımýt, asteroıd, merıdıan, bergshtrıh
1 aınalym - « Oı sergitý». Eń, eń... serıasy boıynsha ár topqa 8 suraqtan qoıylady.
1 top
1. Eń bıik shyń (Djomolýngma)
2. Eń úlken túbek (Arabıa)
3. Eń kishi materık (Avstralıa)
4. Eń tereń shuńǵyma (Marıan)
5. Eń úlken kól (Kaspıı)
6. Eń uzyn ózen (Nil)
7. Eń sýyqqa tózimdi qus (Pıngvın)
8. Eń kishi muhıt (Solt muz muhıt)
2 top
1. Eń úlken aral (Grenlandıa)
2. Eń úlken buǵaz (Dreık)
3. Eń uzyn taý (And)
4. Eń úlken shól (Sahara)
5. Eń bıik aǵash (Sekvoıa)
6. Eń úlken oıpat (Amazonka)
7. Eń sýyq materık (Antarktıda)
8. Eń úlken muhıt (Tynyq)
3 top
1. Eń ylǵaldy materık (Ońt Amerıka)
2. Eń tuzdy muhıt (Úndi)
3. Eń úlken jylan (Anakonda)
4. Eń araly kóp muhıt (Tynyq)
5. Eń tuzdy teńiz (Qyzyl teńiz)
6. Eń jyly aǵys (Gólfstrım)
7. Eń úlken taý (Gımalaı)
8. Eń úlken sarqyrama (Anhel)
4 top
1. Eń tereń kól (Baıkal)
2. Eń endi muhıt (Tynyq)
3. Eń halqy kóp materık (Evrazıa)
4. Eń kishkentaı qus (Kolıbrı)
5. Eń ystyq materık (Afrıka)
6. Eń kóp balyq aýlanatyn muhıt (Atlant)
7. Eń úlken jyly aǵys (Gólfstrım)
8. Qazaqstandaǵy eń úlken muzdyq (Korjenevskıı)
2 aınalym. «Topodıktant»
1 top
Murat ekeýmiz jeksenbi kúni atamyzdyń saıajaıyna jol tarttyq. Atamnyń saıajaıy óte alysta. Bizder avtobýspen shoseniń............ oń jaǵyna túsip, jalǵyz aǵashqa......... qaraı júrip otyrdyq. 20 mınýt júrgen soń aýyl mańyndaǵy ózenge de........... kelip jettik. Ózennen aǵash kópir......... arqyly óttik. Atam bizdi úı janyndaǵy qudyq.......... qasynan qaraılap tur eken. Bizdi kórip qýanyp, jemis baǵyna...... ertip bardy.
2 top
«Jelek» atty erikti oqýshylar toby ormandy jerlerdiń tazalyǵy men ósimdik túrlerin anyqtaý úshin saıahatqa shyqty. Saıahatymyzdy butalar tobynan......... bastap, sırek ormanǵa........... keldik. Bul jerde zertteý jumystaryn júrgizgen soń, aralas ormanǵa........ bettedik. Jarty saǵattan soń soltústikke qaraı qozǵalyp, 1 km den soń kesilgen ormanǵa da....... kelip qaldyq. Munda aǵashtar kóp kesilip, qoqystar kóp tastalǵan eken. Árirekte ormanshynyń úıi......... kórindi. Bizdiń top aınalany jınastyryp, mektebimizge........ qaıttyq.
3 top
Bir top sýretshiler týǵan ólkeniń tamasha beınesin qaǵaz betine túsirý úshin sý kózderine saıahatqa shyqty. Saıahat aýyl mańyndaǵy jel dıirmeniniń........ janynan bastaldy. Jol boıy batpaqty....... aınalyp ótip, sulý ózenge......... de kelip jetti. Osy jerdiń tamasha kórinisterin beınelegen soń, bógenge qaraı.......... jol tartty. Bul jerdegi sýdyń dybysyn tamashalap, aǵash kópir........ arqyly ózenniń ekinshi jaǵyna ótedi. Sýretshiler tabıǵat sulýlyǵyn qaǵaz betine túsirgen soń, aýylǵa............. qaıtty.
4 top
Aıdos pen Arman joǵalǵan buzaýlaryn izdep shyqty. Olar shalǵynǵa........... qaraı bet aldy. Buzaýlaryn bul mańnan taba almady. Endi top butalar....... arqyly ótip, sırek ormanǵa....... kelip qaldy. Odan ótip ormannyń shetindegi jyranyń...... janynan da izdedi. Buzaýlaryn taba almaǵan balalar aýylǵa qaıtyp kele jatyp, qudyqtyń........ qasynan óte bere baqshanyń........ ishin qarasa, buzaýlary sonda kirip ketipti. Aıdos pen Arman sóıtip buzaýlaryn taýyp aldy.
3 aınalym -« Únsiz beıne»
Jer silkinisi, janartaý, tuman, aýa ylǵaldylyǵy (el. oqýlyq)
4 aınalym -« Geografıalyq koordınatalar»
1 top
Sıdneı, Nú - Iork, Býenos - Aıres, Keıptaýn
2 top
Tokıo, Tegeran, Nú - Delı, Vashıngton
3 top
Santágo, Kanberra, Astana, Mehıko
4 top
Kolombo, Karakas, Antananarıvý, Pekın
5 aınalym - «Keskin karta»
1 top - Gımalaı taýy, Kordıler taýy, Jerorta teńizi
2 top - And taýy, Soltústik muzdy muhıt, Oral taýy
3 top - Úndistan túbegi, Amazonka ózeni, Skandınavıa túbegi
4 top - Kaspıı teńizi, Sahara shóli, Úndi muhıty
6 aınalym -« Negeshten kelgen suraqtar»
Ne?
1. Jel degen ne?
2. Meterologıa degen ne?
3. Orbıta degen ne?
4. Táýlik degen ne?
5. Taý degen ne?
6. Úgilý degen ne?
Nege?
1. Nege qumdar men barhandar kóshedi?
2. Nege muhıt sýynyń qatý temperatýrasy tómen?
3. Nege ózenderdiń deńgeıi birde kóterilip, birde tasyp, birde azaıyp otyrady?
4. Nege tolysý men qaıtý qubylysy bolady?
5. Nege adamdar kanal salady?
Qalaı?
1. Eholotpen muhıt túbin qalaı zertteýge bolady? (1 sek - 1500m)
2. Atmosferany qalaı zertteýge bolady?
3. Sýnamı qalaı paıda bolady?
4. Batpaq qalaı paıda bolady?
5. Atmosferalyq qysym bıiktik boıynsha qalaı ózgeredi?(ár 10m kóterilgen saıyn 1 mm tómendeıdi)
7 aınalym -« Ensıklopedıa betterinen»
1. Kosmonavttar ǵaryshtan jer betindegi merıdıandar men paralelderdi kóre ala ma?(joq)
2. Aspannyń túsi qandaı? (túsi joq)
3. Batys polúsi bar ma? (joq)
4. Ǵaryshta taýlar bar ma? (Iá, Marsta Olımp taýy bar)
5. Aıǵa eń birinshi barǵan kim? (N. Armstrong)
6. Sýǵa batpaıtyn tas bola ma? (Iá, pemza)
7. Sizdiń ǵaryshtyq meken jaıyńyz?
8. Barlyq qustar usha ala ma? (joq, túıequs usha almaıdy)
9. Amerıka men Afrıkanyń birtutas bolǵany shyn ba? (Iá)
10. Balyqtar qarańǵyda kóre me? (Iá, bıolúmınesensıa)
11. Aq aıýlar pıngvındermen qorektene meǵ? (Joq, ekeýi 2 polúste ómir súredi)
12. Barlyq aǵashtar gúldeı me? (Iá)
13. Kambalany shahmat taqtasynyń ústine qoısa ne bolady?(beıimdeledi)
14. Adamdar aıýlarǵa sporttyń qaı túrin úıretti? (hokeı)
15. Qus jolyna eń jaqyn galaktıka (andromeda)
16. Meteorıtterdiń barlyǵy jerge qulaı ma? (joq, keıbireýi aýada balqyp ketedi)
Jeńimpazdardy marapattaý,