Shaǵyn jınaqtalǵan mekteptiń búgini men bolashaǵy
Shaǵyn jınaqtalǵan mekteptiń búgini men bolashaǵy
Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti elimizdegi saıası ıdeıalardyń iske asyrylýyna, qarapaıym adamdardyń suranysyna, muń - muqtajyna, mádenı - órkenıetti damýyna basa nazar aýdarýda. Sondaı - aq el zańnamalaryn jetildirý, jańa demokratıalyq úrdisterdi engizý, memlekettik basqarý júıesin jańartý, sybaılas jemqorlyqty joıýda naqty sharalardy iske asyrýda. Sonymen qatar elimizdiń aldynda turǵan basty baǵyt ekonomıkanyń ósýi arqyly bilim berý, densaýlyqty saqtaý jáne t. s. s. áleýmettik qamtamasyz etýdiń osy zamandaǵy júıelerin damytý bizderdiń jumysymyzdyń negizi bolyp otyr.
Soǵan baılanysty bilim berý júıesinde osy kúngi júrgizilip jatqan jańarýlar qoǵamdyq - ekonomıkalyq qatynastardyń ǵalamdanýy, álemdik aqparattandyrý keńistigine ený, ony sapalyq turǵyda qaıta qurýǵa baǵyttalǵan. Búgingi kúni tarıhy, geografıalyq jáne basqa jaǵdaılarǵa da baılanysty basym kópshiligi aýyldyq jerlerde ornalasqan jalpy bilim beretin mektepter úshin bul óte qajet. Aýyl mektebiniń máselesi – qazaqtyń eldiginiń máselesi. Bul – ulttyq, halyqtyq, memlekettik deńgeıdegi basty qundylyq.
Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaev " Aýyl – bul halyq ómiriniń beınesi, mádenıeti, dástúriniń, salty men rýhanı ómiriniń qaınar kózi. Tek ǵana osy faktorlar jıyntyǵy bizden aýyl máselelerine, sonyń ishinde onyń mektebine óte sergek qaraýymyzdy talap etedi",- dep atap kórsetti.
Qazir aýyl mektebine tán belgi – olardyń shaǵyn jınaqtylyǵy, respýblıkadaǵy jalpy bilim beretin orta mektepterdiń 52, 1 ℅- y shaǵyn jınaqty mektep. Shaǵyn jınaqty mektepter oqýshylardyń jalpy orta bilimge degen suranysyn qanaǵattandyrady, mektep túlekteriniń odan ári kásiptik bilim alýyna qajetti bastapqy múmkindikterin qamtamasyz etý múmkindikterin sheshedi. Sondaı - aq, shaǵyn jınaqty mektep bilim berý mindetterinen basqa áleýmettik - ekonomıkalyq mindetterdi de qosa atqarady: ıaǵnı jastardy aýylǵa turaqtandyrýǵa, halyqtyń mádenı deńgeıin kóterýge, demografıalyq máselelerdi sheshýge, túptep kelgende, ekonomıkanyń agrarlyq salasynyń damýyna óz úlesin qosady.
Qazirgi kezde aýyl mektepteriniń shaǵyn jınaqtalǵan mektepterge aınalýynyń basty sebebi: Respýblıkadaǵy áleýmettik - ekonomıkalyq jaǵdaıymen, dúnıege sábı kelýiniń azaıýymen, mıgrasıamen, qala halqy sanynyń ósip, aýyl turǵyndarynyń turaqsyzdanýymen sıpattalady. Qazaqstan Respýblıkasynyń "Bilim týraly" zańynda (1 bap, 58 tarmaq) shaǵyn jınaqty mektepke " oqýshylarynyń sany az, biriktirilgen synyp jınaqtary jáne oqý sabaqtaryn uıymdastyrýdyń ózindik erekshelikteri bar, jalpy bilim beretin mektep" degen anyqtama berilgen.
Shaǵyn jınaqty negizgi jáne orta mektep - bul aýyl mektebiniń erekshe tıpi. Atalǵan mektepter mádenı ortalyqtardan alshaq ornalasýymen, aýylda mektepten tys, mektepke deıingi bilim uıymdarynyń joqtyǵymen, paralel synyptardyń bolmaýymen, synyptaǵy bala sanynyń azdyǵymen, oqýshylardyń ár jastaǵy toptarymen erekshelenedi.
Soǵan qaramastan shaǵyn jınaqty mektepter Qazaqstan Respýblıkasynyń jalpy bilim beretin mektepter týraly quqyqtyq - normatıvti qujattarynda belgilenetin sharalardy tolyq atqarýǵa mindetti.
Sondyqtan shaǵyn jınaqty mektepterde bilim sapasyn arttyrý, ondaǵy oqý - tárbıe úrdisin uıymdastyrý, qurylymy men úlgisin, pedagogtardy daıyndaý, qaıta daıarlaý jáne biliktilikti arttyrý júıesin jetildirýdi talap etedi.
Shaǵyn jınaqty mektep problemalary:
• Bala sany az
• Lıder sırek
• Básekelestik az
• Syrtqy ortamen baılanys aıasy tar
• Synyptar qosylyp oqytylady
• Ádistemelik kómek az
• Muǵalimniń aptalyq júktemesi az
• Mekteptiń kóligi joq, ár túrli sharalarǵa kólik jaldaıdy
• Jaqsy kadrlar turaqtamaıdy
• Materıaldyq tehnıkalyq bazasy tolyqtyrylmaıdy
Shaǵyn jınaqtalǵan mekteptiń artyqshylyqtary:
• Bala sany az, qıyn bala joq
• Qabileti bar balamen jumys jasaý múmkindigi mol
• Ata anamen tyǵyz baılanysta
• Eldegi adamdar túgel tanys
• Kásipshilikti meńgerý múmkindigi bar
• Aýyldyq eńbekpen etene aralasady
• Tabıǵatpen etene jaqyn
Shaǵyn jınaqtalǵan mektep oqýshylarynyń ata - analarynyń jaǵdaıy:
• jumys kózi joq, kóbi jumyssyz
• jeke mal ustaıdy
• egin egedi
• kásipshilik etedi
• balasyn otbasy tirligine kóp jumsaıdy
• balany eńbekke kóp baýlıdy
• mektep bitirse boldy degen kózqaras bar
• oqytýǵa shamasy jetpeıdi
Qandaı ortada bolsa da, óziniń aıtar oıy, ómirge degen ózindik kózqarasy bar, jan - jaqty qalyptasqan bilimdi oqýshyny daıyndaý basty maqsatymyz. Muǵalim shákirtterdi qataldyqpen emes, L. Tolstoıdyń "Sheberliktiń belgisi - túrli ádisti bolý" dep jazǵanyndaı meıirim shýaǵymen, aǵyl - tegil bilimimen, aqyl parasattylyǵymen ǵana baýrap ala alady.
Shaǵyn jınaqtalǵan mektep problemalaryn sheshý úshin:
• eldegi qoǵamdyq mádenı ortalyqtardy qalypqa keltirý, jańadan ashý
• shaǵyn jınaqty mektepterde jumys isteıtin kadrlardy daıarlaý
• aýyldy jerlerde kadrlardy turaqtandyrý( turǵyn úı berý, túrli turmystyq jaǵdaılaryn jaqsartý)
• oqýshylar shektelip, tuıyqtalyp qalmas úshin joryqtar, sharalarǵa qatystyrý
• shaǵyn jınaqtalǵan mektepter úshin oqýlyqtar qajet
• SHJM muǵalimderi úshin ádistemelik ádebıetter shyǵarý
• mektep úıiniń jylý máselesin sheshý
• aqparattyq quraldarmen qamtamasyz etý
• materıaldyq tehnıkalyq bazasyn jaqsartý
• shtattyq birlikterdi qysqartpaý
Osyndaı shaǵyn jınaqtalǵan mektep jaıly sóz ete otyryp ózim eńbek etip otyrǵan mektepke toqtala ketsem. Talpyn JOBB mektebinde 1998 jyldan beri eńbek etip kelemin, atalǵan jyly mektepte 156 oqýshy boldy. Mekteptegi oqýshy sany jyl ótken saıyn azaıyp keledi. 2013 - 2014, 2014 - 2015, 2015 - 2016 oqý jyldary oqýshylardyń sany kúrt azaıdy.
Degenmen de mektep shaǵyn jınaqty mektep bolǵanymen kadr tapshylyǵy kezdesken joq, muǵalimder turaqty jumys istep keledi. Mekteptiń jetistigi de az emes, atap aıtar bolsaq maqtana da, marqaıa aıtýǵa bolady mektebimizdiń 2006 jylǵy túlegi Nyqmuqanova Manshýk Ál - Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń hımıa fakúltetin bitirip, magıstratýraǵa oqýǵa túsip, qazirgi tańda Pakıstan Respýblıkasynyń Karachı qalasynda ádis almasý úshin bes aılyq is saparǵa baryp keldi. Mekteptiń 2012 j túlegi Hamzın Edilhan A. Baıtursynov atyndaǵy Qostanaı Memlekettik Ýnıversıtetiniń "Aqparattyq júıeler" fakúltetin bitirip, qazirgi tańda atalǵan ýnıversıtettiń 2 kýrs magıstranty.
Bul shaǵyn ǵana aýyl mektebiniń aýyz toltyryp aıtarlyq jetistikteriniń biri ǵana.
Sonymen birge shaǵyn mekteptiń problemalary da joq emes. Mysaly: mekteptiń materıaldyq tehnıkalyq bazasynyń jetkiliksizdigi, kompúterlerdiń eskiligi, ınteraktıvti taqtamen qamtylmaǵandyǵy, sport zaldyń joqtyǵy, aýyl qala irgesinde turǵanymen gazben qamtylmaǵandyǵy t. s. s shaǵyn jınaqty mektepterge tán problemalar da bar.
Mektep áleýmettik máselelerdiń ishindegi eń ózektisi. Aýyl mektebiniń máselesi - qazaqtyń eldiginiń máselesi. Bul ulttyq, halyqtyq, memlekettik deńgeıdegi eń basty másele ekendigi áleýmettik damý úrdisinen habardar, kózi ashyq, kókiregi oıaý azamattarǵa aıan nárse.
Biz bárimiz de búgingi uly Muhtar Áýezovtiń "El bolamyn deseń, besigińdi túze",- degen ulaǵat sózin reti kelgende eske túsirip jatamyz.
El besigi - mekteptiń betalysy, baǵyt - baǵdary aıqyndalmaı, aıaq alysy bekip, kóshi túzelmeı, memlekettiń kóshi túzelmesi anyq, óıtkeni aýyl mektebinde Respýblıkanyń jergilikti halqy - qazaq ultynyń bolashaǵy, úmit artqan erteńi, ata - ana, halyq armanyn arqalaǵan jas jetkinshek urpaǵy oqyp, tárbıelenip, ósip jatyr.
Bolashaqta da shaǵyn jınaqty mektepterdiń qabyrǵasy berik, eńsesi bıik bolýy bizdiń eńbegimizge baılanysty.
Sonymen Juban aǵamyz aıtqandaı:
Barlyq úıdiń mektep nege sulýy?
Barlyǵynan nelikten ol jylýy?
Bóbekterdi mápeleıdi ol nege?
Qadirleıdi halyq ne úshin bul úıdi?- dep jyrlaýǵa laıyq shaǵyn jınaqty mektepti turǵyza alsaq, urpaq aldyndaǵy, zaman talabyna saı mindetimizdi atqarǵanymyz.
Paıdalanylǵan ádebıetter:
1. "Bilim týraly" Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy 27. 07. 2007
2. Bilim berýdi damytý jaǵdaıynda shaǵyn jınaqty mekteptiń jumys mazmuny jáne ony basqarý. ( Halyqaralyq semınar materıaldary. Astana. 2009)
3. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna joldaýy.
4. Shaǵyn jınaqty mekteptiń máselesi men bolashaǵy (Bilim berý saıasatyn zertteý serıasy Almaty. 2005)
5. Shaǵyn jınaqty mektep jaıly aqparat (Bilim jáne ǵylym mınıstrligi, Astana. 2009)
Batys Qazaqstan oblysy, Terekti aýdany,
Talpyn JOBB mektebi Kapezova Saltanat Salımovna
Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti elimizdegi saıası ıdeıalardyń iske asyrylýyna, qarapaıym adamdardyń suranysyna, muń - muqtajyna, mádenı - órkenıetti damýyna basa nazar aýdarýda. Sondaı - aq el zańnamalaryn jetildirý, jańa demokratıalyq úrdisterdi engizý, memlekettik basqarý júıesin jańartý, sybaılas jemqorlyqty joıýda naqty sharalardy iske asyrýda. Sonymen qatar elimizdiń aldynda turǵan basty baǵyt ekonomıkanyń ósýi arqyly bilim berý, densaýlyqty saqtaý jáne t. s. s. áleýmettik qamtamasyz etýdiń osy zamandaǵy júıelerin damytý bizderdiń jumysymyzdyń negizi bolyp otyr.
Soǵan baılanysty bilim berý júıesinde osy kúngi júrgizilip jatqan jańarýlar qoǵamdyq - ekonomıkalyq qatynastardyń ǵalamdanýy, álemdik aqparattandyrý keńistigine ený, ony sapalyq turǵyda qaıta qurýǵa baǵyttalǵan. Búgingi kúni tarıhy, geografıalyq jáne basqa jaǵdaılarǵa da baılanysty basym kópshiligi aýyldyq jerlerde ornalasqan jalpy bilim beretin mektepter úshin bul óte qajet. Aýyl mektebiniń máselesi – qazaqtyń eldiginiń máselesi. Bul – ulttyq, halyqtyq, memlekettik deńgeıdegi basty qundylyq.
Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaev " Aýyl – bul halyq ómiriniń beınesi, mádenıeti, dástúriniń, salty men rýhanı ómiriniń qaınar kózi. Tek ǵana osy faktorlar jıyntyǵy bizden aýyl máselelerine, sonyń ishinde onyń mektebine óte sergek qaraýymyzdy talap etedi",- dep atap kórsetti.
Qazir aýyl mektebine tán belgi – olardyń shaǵyn jınaqtylyǵy, respýblıkadaǵy jalpy bilim beretin orta mektepterdiń 52, 1 ℅- y shaǵyn jınaqty mektep. Shaǵyn jınaqty mektepter oqýshylardyń jalpy orta bilimge degen suranysyn qanaǵattandyrady, mektep túlekteriniń odan ári kásiptik bilim alýyna qajetti bastapqy múmkindikterin qamtamasyz etý múmkindikterin sheshedi. Sondaı - aq, shaǵyn jınaqty mektep bilim berý mindetterinen basqa áleýmettik - ekonomıkalyq mindetterdi de qosa atqarady: ıaǵnı jastardy aýylǵa turaqtandyrýǵa, halyqtyń mádenı deńgeıin kóterýge, demografıalyq máselelerdi sheshýge, túptep kelgende, ekonomıkanyń agrarlyq salasynyń damýyna óz úlesin qosady.
Qazirgi kezde aýyl mektepteriniń shaǵyn jınaqtalǵan mektepterge aınalýynyń basty sebebi: Respýblıkadaǵy áleýmettik - ekonomıkalyq jaǵdaıymen, dúnıege sábı kelýiniń azaıýymen, mıgrasıamen, qala halqy sanynyń ósip, aýyl turǵyndarynyń turaqsyzdanýymen sıpattalady. Qazaqstan Respýblıkasynyń "Bilim týraly" zańynda (1 bap, 58 tarmaq) shaǵyn jınaqty mektepke " oqýshylarynyń sany az, biriktirilgen synyp jınaqtary jáne oqý sabaqtaryn uıymdastyrýdyń ózindik erekshelikteri bar, jalpy bilim beretin mektep" degen anyqtama berilgen.
Shaǵyn jınaqty negizgi jáne orta mektep - bul aýyl mektebiniń erekshe tıpi. Atalǵan mektepter mádenı ortalyqtardan alshaq ornalasýymen, aýylda mektepten tys, mektepke deıingi bilim uıymdarynyń joqtyǵymen, paralel synyptardyń bolmaýymen, synyptaǵy bala sanynyń azdyǵymen, oqýshylardyń ár jastaǵy toptarymen erekshelenedi.
Soǵan qaramastan shaǵyn jınaqty mektepter Qazaqstan Respýblıkasynyń jalpy bilim beretin mektepter týraly quqyqtyq - normatıvti qujattarynda belgilenetin sharalardy tolyq atqarýǵa mindetti.
Sondyqtan shaǵyn jınaqty mektepterde bilim sapasyn arttyrý, ondaǵy oqý - tárbıe úrdisin uıymdastyrý, qurylymy men úlgisin, pedagogtardy daıyndaý, qaıta daıarlaý jáne biliktilikti arttyrý júıesin jetildirýdi talap etedi.
Shaǵyn jınaqty mektep problemalary:
• Bala sany az
• Lıder sırek
• Básekelestik az
• Syrtqy ortamen baılanys aıasy tar
• Synyptar qosylyp oqytylady
• Ádistemelik kómek az
• Muǵalimniń aptalyq júktemesi az
• Mekteptiń kóligi joq, ár túrli sharalarǵa kólik jaldaıdy
• Jaqsy kadrlar turaqtamaıdy
• Materıaldyq tehnıkalyq bazasy tolyqtyrylmaıdy
Shaǵyn jınaqtalǵan mekteptiń artyqshylyqtary:
• Bala sany az, qıyn bala joq
• Qabileti bar balamen jumys jasaý múmkindigi mol
• Ata anamen tyǵyz baılanysta
• Eldegi adamdar túgel tanys
• Kásipshilikti meńgerý múmkindigi bar
• Aýyldyq eńbekpen etene aralasady
• Tabıǵatpen etene jaqyn
Shaǵyn jınaqtalǵan mektep oqýshylarynyń ata - analarynyń jaǵdaıy:
• jumys kózi joq, kóbi jumyssyz
• jeke mal ustaıdy
• egin egedi
• kásipshilik etedi
• balasyn otbasy tirligine kóp jumsaıdy
• balany eńbekke kóp baýlıdy
• mektep bitirse boldy degen kózqaras bar
• oqytýǵa shamasy jetpeıdi
Qandaı ortada bolsa da, óziniń aıtar oıy, ómirge degen ózindik kózqarasy bar, jan - jaqty qalyptasqan bilimdi oqýshyny daıyndaý basty maqsatymyz. Muǵalim shákirtterdi qataldyqpen emes, L. Tolstoıdyń "Sheberliktiń belgisi - túrli ádisti bolý" dep jazǵanyndaı meıirim shýaǵymen, aǵyl - tegil bilimimen, aqyl parasattylyǵymen ǵana baýrap ala alady.
Shaǵyn jınaqtalǵan mektep problemalaryn sheshý úshin:
• eldegi qoǵamdyq mádenı ortalyqtardy qalypqa keltirý, jańadan ashý
• shaǵyn jınaqty mektepterde jumys isteıtin kadrlardy daıarlaý
• aýyldy jerlerde kadrlardy turaqtandyrý( turǵyn úı berý, túrli turmystyq jaǵdaılaryn jaqsartý)
• oqýshylar shektelip, tuıyqtalyp qalmas úshin joryqtar, sharalarǵa qatystyrý
• shaǵyn jınaqtalǵan mektepter úshin oqýlyqtar qajet
• SHJM muǵalimderi úshin ádistemelik ádebıetter shyǵarý
• mektep úıiniń jylý máselesin sheshý
• aqparattyq quraldarmen qamtamasyz etý
• materıaldyq tehnıkalyq bazasyn jaqsartý
• shtattyq birlikterdi qysqartpaý
Osyndaı shaǵyn jınaqtalǵan mektep jaıly sóz ete otyryp ózim eńbek etip otyrǵan mektepke toqtala ketsem. Talpyn JOBB mektebinde 1998 jyldan beri eńbek etip kelemin, atalǵan jyly mektepte 156 oqýshy boldy. Mekteptegi oqýshy sany jyl ótken saıyn azaıyp keledi. 2013 - 2014, 2014 - 2015, 2015 - 2016 oqý jyldary oqýshylardyń sany kúrt azaıdy.
Degenmen de mektep shaǵyn jınaqty mektep bolǵanymen kadr tapshylyǵy kezdesken joq, muǵalimder turaqty jumys istep keledi. Mekteptiń jetistigi de az emes, atap aıtar bolsaq maqtana da, marqaıa aıtýǵa bolady mektebimizdiń 2006 jylǵy túlegi Nyqmuqanova Manshýk Ál - Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń hımıa fakúltetin bitirip, magıstratýraǵa oqýǵa túsip, qazirgi tańda Pakıstan Respýblıkasynyń Karachı qalasynda ádis almasý úshin bes aılyq is saparǵa baryp keldi. Mekteptiń 2012 j túlegi Hamzın Edilhan A. Baıtursynov atyndaǵy Qostanaı Memlekettik Ýnıversıtetiniń "Aqparattyq júıeler" fakúltetin bitirip, qazirgi tańda atalǵan ýnıversıtettiń 2 kýrs magıstranty.
Bul shaǵyn ǵana aýyl mektebiniń aýyz toltyryp aıtarlyq jetistikteriniń biri ǵana.
Sonymen birge shaǵyn mekteptiń problemalary da joq emes. Mysaly: mekteptiń materıaldyq tehnıkalyq bazasynyń jetkiliksizdigi, kompúterlerdiń eskiligi, ınteraktıvti taqtamen qamtylmaǵandyǵy, sport zaldyń joqtyǵy, aýyl qala irgesinde turǵanymen gazben qamtylmaǵandyǵy t. s. s shaǵyn jınaqty mektepterge tán problemalar da bar.
Mektep áleýmettik máselelerdiń ishindegi eń ózektisi. Aýyl mektebiniń máselesi - qazaqtyń eldiginiń máselesi. Bul ulttyq, halyqtyq, memlekettik deńgeıdegi eń basty másele ekendigi áleýmettik damý úrdisinen habardar, kózi ashyq, kókiregi oıaý azamattarǵa aıan nárse.
Biz bárimiz de búgingi uly Muhtar Áýezovtiń "El bolamyn deseń, besigińdi túze",- degen ulaǵat sózin reti kelgende eske túsirip jatamyz.
El besigi - mekteptiń betalysy, baǵyt - baǵdary aıqyndalmaı, aıaq alysy bekip, kóshi túzelmeı, memlekettiń kóshi túzelmesi anyq, óıtkeni aýyl mektebinde Respýblıkanyń jergilikti halqy - qazaq ultynyń bolashaǵy, úmit artqan erteńi, ata - ana, halyq armanyn arqalaǵan jas jetkinshek urpaǵy oqyp, tárbıelenip, ósip jatyr.
Bolashaqta da shaǵyn jınaqty mektepterdiń qabyrǵasy berik, eńsesi bıik bolýy bizdiń eńbegimizge baılanysty.
Sonymen Juban aǵamyz aıtqandaı:
Barlyq úıdiń mektep nege sulýy?
Barlyǵynan nelikten ol jylýy?
Bóbekterdi mápeleıdi ol nege?
Qadirleıdi halyq ne úshin bul úıdi?- dep jyrlaýǵa laıyq shaǵyn jınaqty mektepti turǵyza alsaq, urpaq aldyndaǵy, zaman talabyna saı mindetimizdi atqarǵanymyz.
Paıdalanylǵan ádebıetter:
1. "Bilim týraly" Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy 27. 07. 2007
2. Bilim berýdi damytý jaǵdaıynda shaǵyn jınaqty mekteptiń jumys mazmuny jáne ony basqarý. ( Halyqaralyq semınar materıaldary. Astana. 2009)
3. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna joldaýy.
4. Shaǵyn jınaqty mekteptiń máselesi men bolashaǵy (Bilim berý saıasatyn zertteý serıasy Almaty. 2005)
5. Shaǵyn jınaqty mektep jaıly aqparat (Bilim jáne ǵylym mınıstrligi, Astana. 2009)
Batys Qazaqstan oblysy, Terekti aýdany,
Talpyn JOBB mektebi Kapezova Saltanat Salımovna
You Might Also Like
