InfoHub Logo

Araǵa uzaq jyl salyp, aýylǵa bardym. Amandasa kelgen aǵaıyn-týǵan, dos-jarandardyń aıaǵy seıile bergende jiti basyp qyrma saqal bir jigit kirip keldi.

— O, Taılan, aman-saýmysyń? Saǵyndyryp-saǵyndyryp bir-aq keletinderiń - aı osy senderdiń. Saý bolsań bopty. Al, káne, zaryqtyryp kelgende ákelgen ne bazarlyǵyń bar? Álgi astanalyq deýshi me edińder, álde arnaıy moskvalyq deýshi me edińder, nemene edi, basa kelgen bolarsyń. Úlken qalada júrmin dep, myna kishkene aýylyńdy, biz sıaqty qurby, zamandastaryńdy umytyp ketseń, óziń de ońbassyń — dep tókpelep sóılep, taqymdaı bastady. Qasyn oınatyp, jymyń qaǵady, kózin qysyp qoıady.

Bul Táýjen degen bir kezde pysyq, isker jigit bolatyn edi. Uzaq mezgil kolhozda esepshilik qyzmet atqarǵan. Sońǵy jyldardaǵy habardan «Táýjen ishkilikke salynyp ketipti. Qaı jerge barsa da ıyǵy syımaıdy. Ár qyzmettiń basyn bir ustap, qonaqtaı almaı júr», — degendi estıtinmin.

— Barmaǵyńdy saǵyndym. Birdemeń bolsa, shyǵar beri. Bolmasa myna jerde dúken de jaqyn. Júgirte ǵoı bireýdi. Osyndaı ońashada qaǵyp tastaıyq, — dep Táýjen aldy-artymdy orap, elpildep barady.

— Kórip otyrmyn, tamaǵyń kepsip qalǵan eken. Dúkenge baryp birdeme ákep bermesem bolmas saǵan, — dep ońtaılana berdim...

Táýjen tamaǵyn kenep, qypyń ete qaldy.

— Bolsa, aqańnyń qulagerine qaı qylań jetsin? Jetim balanyń qarnyndaı ishińdi keptegennen basqa ne qajeti bar sharap degeniń.

Osy bir shaqta esik taǵy da shalqalap ashyldy da, bir qolynda eski qara portfeli, ekinshi qolynda dombyrasy bar shoqsha saqaldy qart kirip keldi.

Tór aldynda otyrǵan Táýjen qısaıa ketti.

— E, aman júrsiń be, balam? Baıaǵy óziń barda kázetke bir óleńim basylyp edi ǵoı. Sodan keıin sáti túspeı-aq qoıdy. Kázet tóńireginde kileń bir bórikrátter jınalyp alsa kerek. Myqty degenniń bárine aryzdy aıdap jatyrmyn. Habary bir kelsinshi. Sodan keıin qalaı baspaı otyrar eken! — dep qart maǵan qarady. Sol shaqta oń jaq betiniń eti jybyr ete tústi. Oń kózi jypylyq qaǵyp ketti. - Aı, shyraǵym, sen joqta kóp dúnıe jazyldy. Eski qıssalardy qaıta óleńge túsirdim. Oqıyn dep keldim. Otyr, - dedi ol tór aldyna jaıǵasa berip. Dombyrasyn da kúıleı bastady. Bul sol kolhozda turatyn Baıbóri degen qart edi. Kóp sóıleıtin, kelsin - kelmesin boratyp óleń jaza beretin mazań qart bolatyn.

— Aý, bala, sen osy qopańdaı beresiń, bir jaqqa barmaq pa ediń? Atańnyń lebizin tyńdamaı eshqaıda da ketpeısiń, — dedi Baıbóri aq jaǵal bolǵan qara portfelden qalyń dápterdi shyǵaryp jatyp taǵy da.

— Oı, shal, onyńdy qoıa tur, — dedi jantaıyp jatqan Táýjen, — Taılannyń asyǵys sharýasy bar. Erteń kelip oqy.

Baıbóri alaqanyn mańdaıyna tosyp, tór jaqqa tesile qarady. Bet eti taǵy da jybyr etti.

— Bul kim edi? Álgi Ybyshtyń jaman Táýjeni me? Oı, araq pen jýa sasyǵan muńdar neme? Jaıyńa jat. Bilem seniń ne sharýańnyń bar ekenin, — dep Baıbóri shoqsha saqaly shoshtańdap adýyn sóıledi.

Táýjen basyn kóterdi. Shal portfeliniń ústinde jatqan qalyń dápterdi qolyna aldy. Salmaqtap-salmaqtap qoıdy. Sodan keıin qas-qabaǵyn oınatyp, qýaqylana:

— Osy shatpaqtardy da qıssa dep... Otqa tasta ári, — dedi.

— Áı, osy sen kimge jón úıretpeksiń, muńdar neme! Joǵal, bar!

Táýjen bir qýlyq saqtap, shaldy ádeıi shapqa túrtip otyrǵanǵa uqsaıdy. Maǵan qarap kózin qysyp qoıdy da:

— Bul úıden kim myljyń bolsa, sol ketetin bolsyn, — dedi.

— Ákeń jaman ǵoı, muńdar neme. Ybyshtan qaıbir ońǵan bala týdy deısiń.

Jigit shyqylyqtaı kúldi. Shaldyń bet-aýzy taǵy da jybyrlap ketti. Qarttyń ıyǵyna Táýjen qolyn saldy. Júzinen kúlki izi joǵalyp ketti. Balata arnap aqyl aıtyp otyrǵan úlken adamsha sóıledi.

— Qaljyń ǵoı, Baıekesi. Baıekeń ekeýmiz keıde osylaı qorazdarǵa uqsap, ilinisip qalamyz. Áıteýir kegimiz joq bir-birimizge. Aqsaqaldyń jazǵandary da kóp. Sony sen, Taılan, retin taýyp bastyrsań deımin.

Baıbóri qart shoqsha saqalyn sıpap shalqaıa otyrdy.

Táýjen shalǵa qarady.

— Al, qosaǵasy. Taılan bolsa, jańa ǵana keldi. Jol soǵyp sharshaǵan da bolar. Demalsyn. Erteń kel. Sonda oqyrsyń. Káne sóıte ǵoı.

Shaldyń beti taǵy jybyr ete qaldy.

— Shyraǵym, sen kelseıshi erteń. Meniń jaıymdy bilesiń ǵoı óziń. Sóz júıesin túsiner kim bar munda? — dep jýası sóıledi.

— Jaraıdy, endi erteń kel dep otyrmyn ǵoı. Birinshi kúndi myna bizge, zamandastaryna berseńshi.

Jyǵyla qalatyn Báıekeń de kórinbeıdi.

— Bir kún araq ishpeseń, ishiń keppes, balam. Sen kel erteń. Baıqaımyn, Táýjen men Baıbóri birin-biri aldaıdy. Arbasady. Birinen biri qutylǵysy keledi.

Al men bolsam, myljyń men ishkishtiń ekeýinen de qutylǵym kelip asyǵyp otyrmyn.

---