InfoHub Logo

Mine, eki kúndeı de bolǵan joq. Eki jyldyq mektepti bitirip shyqtyq. Jurt jańa qyzmet oryndaryna ketip jatyr. Al, men bolsam... Ie, men Qazaqstannyń soltústigindegi bir qalaǵa attandym.

Beıtanys qala. Jańa qyzmet orny. Jańa adamdar kútip tur alda.

Adam degen qyzyq qoı. Osyndaıda eń aldymen eski tanysyń, dos-jaran adamyń bolsa, sony izdemeısiń be?

— Ie, men biletin kim bar edi osy kele jatqan qalada?

— Eh, Tóljan she? Kádimgi ózimizdiń Tóljan Yrsaevty aıtamyn. Meniń kóz aldyma bezeýli tompaq bet, salpy erin, orta boıly qara jigit elesteı qaldy. Ie, ıe, ol ekeýmiz ýnıversıtette birge oqyp edik - aý. Tóljan jýrnalısıka fakúltetinde, al men... já qoıshy, meniń qaı fakúltette oqyǵanym sóz bolyp pa eken! Áńgime ekeýmizdiń bir bólmede qushaqtasyp birge jatqanymyzda emes pe! Biz stýdenttik kishkene dastarqanymyzdy da qyzǵanbaıtynbyz. Elden kelgen sálem-saýqattar da bóle jarylmaı ortaǵa túsetin.

Al ýnıversıtetti bitirgen kúni she? Bar aqshany ortaǵa salyp, dostarymyzdyń basyn qosqandy qaıtesiń?

Sodan keıin Tóljandy shyǵaryp salamyz dep, vokzal basyna kelgenimiz bar edi-aý. Tipti ol da emes. Bárinen de Tóljan ekeýmizdiń qushaqtasyp súıiskenimizdi, umytpasqa sert beriskenimizdi aıtsańshy!

Mine, sol Tóljan myna men kele jatqan qalada turady. Nesin jasyraıyn, tipti osy qalaǵa kele jatqanyma qýanyp ta qaldym. Joldaǵy bir stansıadan oǵan telegramma soǵyp jiberdim.

Ie, súıtip, saǵyna kútken kúnge de jettim-aý, áıteýir. Poezd vokzalǵa kelip toqtady. Men júgirip perronǵa shyqtym. Qybyrlaǵan qalyń jurttyń arasynan bezeý bet Toljandy izdeımin. «Erniń salpaıyp, bir tutam moınyńdy qylqyńdatyp turǵan shyǵarsyń bir jerde. Kózge túse qalatyn zor da emessiń», — dep kúlip te qoıamyn.

Álgindeı bolmaı jurt ta sırep qaldy. Tóljan bolsa, kórinbeıdi. Júgimdi kóterip vokzal aldyna óttim. Dosym onda da joq bolyp shyqty. «Álde telegrammany almady ma eken? Álde... poezd keletin kúndi teris kórsettim be? Aıtpaqshy, osy qaı vagonda kele jatqanymdy aıtpadym ǵoı deımin».

Osyndaı túıtkil oılarmen kelip taksıge otyrdym. Bárin de durys kórsetken, bárin de aıtyp jazǵan sıaqtymyn.

«Múmkin komandırovkaǵa shyǵyp ketken bolar. Ie, sóıtken ǵoı. Áıtpese múmkin emes Toljannyń qarsy almaýy».

Qonaq úıge kelip ornalasqannan keıin de oıyma ár túrli joramaldar orala beredi. Qoıshy, bul jerde otyryp alyp bal asha bergenshe, nege baryp kelmeımin!

Men Toljannyń qabyldaý bólmesine kelip kirdim.

— Yrsaev joldas búgin eshkimdi de qabyldaı almaıdy, — dedi tyrnaǵynyń kóbesin tazalap otyrǵan qyz.

— Alystan kelgen adam edim Toljannyń eski joldasymyn.

— Báribir qabyldamaıdy. Arnaýly kún bar. Sonda kelińiz.

— Joq, aıtyp shyǵyńyz sonda da, Taılan degen dosyńyz kelip tur deńiz.

Qyz ornynan zorǵa turyp kabınetke kirdi de, qaıta shyqty.

— Ol kisi telefonmen sóılesip jatyr. «Kúte tursyn» dedi.

Uzaq kúttim. Sodan keıin bir oı keldi: «Áı, qoı, Tóljannyń da esigin kúzetip otyrmaqpyn ba?»

Ushyp túregeldim de, kabınetke syp berip kirip kettim.

Sonaý tórdegi úlken stoldyń ar jaǵynan birdemege úńile qarap qara jigit otyr. Kádimgi salpy erin Tóljannyń ózi. Baıaǵy qalpy. Joq, oıbaı-aý, qalaı semirip ketken ózi. Tompaq beti sheldenip, kóziniń aldyn maı basyp qalǵan.

— Tóljan! — dep daýystap umtyla berdim.

Ol basyn kóterdi. «Bul kim?» degendeı maı jaýyp ketken jyltyr kózin maǵan qadady.

— Aý, Tóljan, tanymaı qaldyń ba? Men Taılan ǵoı.

— A - a! - dep yńyrandy Tóljan. - Ie...

Men sál abyrjyńqyrap qaldym:

— Dám aıdap, qalańa kelip qaldyq.

— Óte jaqsy bolǵan, — dep ol sál ezý tartty. Sodan keıin «aıtar endi neń bar?» degendeı maǵan qarady. Kenet men «Nege keldim osy?» — dep ókindim. Aptyqqan kóńilim basylyp qaldy.

— Jáı amandyq bileıin dep... — dep kúmiljidim aýzyma sóz túspeı.

— Rahmet, umytpaǵanyń úshin, — dep Tóljan salqyn ǵana jymıdy.

— Al, Taılan, bir hat sharýamen otyr edim...

— Onda ǵapý etersiń. Ýaqytyńdy aldym ǵoı deımin...

— Basqa bir bos ýaqytty bilip alyp kelseńshi, Taılan, — dedi ol shyǵyp bara jatqan meniń sońymnan.

Biraq men Tóljanǵa qaıtyp barmadym. Onyń bos ýaqytyn ańdyp júrerlikteı mende de ýaqyt bolmaı qaldy. Biz bastapqy kezde ne kóshede, ne bir jıynda kezdese qalsaq, salqyn ǵana bas shulǵysyp júristik te, keıin tipti birimizdi birimiz bilmeıtin adamdarsha ótip ketetin bolystyq. Ádepkide onyń bul minezi tym aýyr bolǵan edi. Kele-kele kóndigip kettim. Onyń ústine jumysqa da tósele bastadym. Dostar da kóbeıe berdi. Bul qalada burynǵy dostym Tóljannyń turatynyn umytaıyn dedim.

Bir kúni kóshede maǵan qarsy kele jatqan Tóljandy kórdim. Erni salpıyp, ezýin jıa almaı kúlip keledi. «Basqa bireýge bildirgen yqylasy ma?» dep keıin qarasam, eshkim de joq! «Buǵan ne bolǵan?» Sonda da kórmegen bolyp ońǵa qaraı buryla berdim. Sol kezde:

— Taılan! - degen daýys shyqty. Men amalsyz toqtadym.

— Amansyń ba, Taılan. Kózińniń eti ósip ketken be, nemene? Qaramaısyń ǵoı, — dep Toljan kúldi. Sodan keıin kelip arqamnan qaqty.

— Oıyn ǵoı. Oqasy joq. Al osy ekeýmizdiki ne? Birge oqımyz. Uzaq jyl bir bólmede birge turamyz. Endi, mine, tanymaımyz bir-birimizdi. Jaraıdy, kinálaspaıyq. Qyzmet babynda ana-myna jaǵdaı bola beredi. Qara basyńnyń múddesinen memleket isin joǵary qoımasań, qyzmet isteı alasyń ba? Jaraıdy, ol bitsin. Al men saǵan kele jatyrmyn, dostym. Búgin bizdikinde bolamyz. Semámyzdy tanystyramyz. Keshikpeńder.

«Tóljan degenmen aqyldy jigit qoı. Meniń ókpelep júrgenimdi bilip kelip otyr ǵoı» degen oımen, aıtýly saǵatta onyń úıine bardyq. Úı ıesi bizdi jaırańdap qarsy aldy. Kóp otyrdyq. Kóp tostardy kóterdik. Túnniń bir ýaǵynda bizdi Tóljannyń ózi shyǵaryp saldy.

— Qyzmet degen birde olaı, birde bylaı boldy. Bárinen de dostyq qymbat. Sol dostyqty baǵalaı bilýimiz kerek, — dedi ol qoshtasyp turyp.

Men úıge qýanyp qaıttym. «Anada shynynda da bir qaýyrt ispen shuǵyldanyp otyrǵan eken ǵoı. Áıtpese keıin kelersiń der me! Nege keıin barmadym eken deseńshi! Aı, namysshyl basym-aı», — dep ókindim. «Joq, raıdan qaıtý kerek. Tóljannyń semásyna úıdi kórsetken jón».

Osy oımen erteńine oǵan telefon soqtym.

— Alo, alo, meni Yrsaevpen jalǵasańyz.

— Qaıdaǵy Yrsaev? — dep tańdandy telefondaǵy áıel daýsy. Baıaǵy ózim barǵandaǵy tyrnaǵynyń kóbesin tazalap otyrǵan qyz bolsa kerek.

— Tálkekti qoıyńyzshy. Maǵan sizderdiń bastyqtaryńyz, Tóljan Yrsaev kerek.

— Yrsaev bizde istemeıdi.

— İstemeıdi?! Qalaı istemeıdi?

— Kádimgideı istemeıdi. Búrokrattyǵy, minezsizdigi úshin qyzmetten shyǵyp qalǵan.

Men trýbkany ustap uzaq turyp qalsam kerek.

— Telefonymyzdy bosatpaı tursyz. Trýbkany salyp qoıyńyz, — dedi jańaǵy áıel daýsy taǵy da...

---