Syndarly oqytý – bilim kókjıeginde
Qyzylorda oblysy, Jańaqorǵan aýdany,
Quttyqoja aýyly №164 orta mektep
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Kýrbanazarova Darıha Nalıbaevna
Syndarly oqytý – bilim kókjıeginde
Pedagog kadrlar biliktiligin arttyrýdyń deńgeıli baǵdarlamalar aıasyndaǵy úshinshi negizgi deńgeıli kýrsty aıaqtap mektepke úlken josparmen, erekshe kúsh - jigermen aıaq basqaly otyrmyz. Alda kezdeser barlyq kedergilerge asa sabyrlylyqpen, óte úlken tózimdilikpen jaýap berip iske kirisý ǵana qaldy. Oqý birshama kúrdeli bolǵanymen sonshama mazmundy, qyzyq boldy. Keı kezderi keshke deıin otyrǵanda da sharshamadyq. Sebebi, bizdi kútetin úlken ister, sol jolda bizge artylar san salaly shyǵarmashylyq jumystar, úlken jaýapkershilik, barlyǵy sanamyzda qaıta jańǵyryp sala beretin-di. Kýrstan ótý barysynda bilikti jetekshilerimiz bizge baǵdarlamanyń mazmuny men muǵalim qyzmetindegi mańyzdy dúnıe, ıaǵnı jańa formadaǵy sabaq túrlerin qurylymdaý jáne josparlaý úlgilerin, deńgeılik tapsyrmalar berý joldaryn jáne oqýshylardy jigerlendire otyryp oryndatýdy jaı ǵana aıtyp ótken joq, is júzinde biraz nárseni kórsetti de. Qınalǵan sátterde baǵdarshamdaı jol kórsetip, biz úshin óte mańyzdy jaǵdaılardy aıqyndap, tipti ózimizdi ózimiz retteýge deıin alyp keldi.
Buryn da talaı bilim salasynyń maıtalmandarymen kezdesip, talaı oqyǵanbyz. Biraq dál osyndaı shapshańdyqpen az ýaqytta úlken jumys atqarmappyz. Aıtqym kelgeni baǵdarlama negizinde úsh aıdyń aıasynda teorıalyq bilim alyp, ony tájirıbemizge engizip, keńesý arqyly áriptesterimizdiń janama tájirıbelerimen keri baılanystar arqyly nátıjeleriniń kóz aldymyzda turatynyn kórgen emespin. Bul baǵdarlamanyń eń qyzyǵy da osy ma dep oılaımyn. Sebebi, ózdigińnen bilimińdi jetildirýge, ıaǵnı qatelesken saıyn órshelene túsip, keleside jóndep alasyń, ózińe óziń baǵa berip, bilik, daǵdyńdy arttyra túsesiń. Ádebıet alyptarynyń biri Shákárimniń sózimen aıtsaq: «Bul án basqa ánnen ózgerek...»
Buryn dástúrli sabaq berý kezeńinde erteńgi sabaqqa daıyndalatynbyz. Qazir baıqasam, ol daıyndyq atústi, tek sholý sıaqty bolyp kórinedi eken. Oılap otyrsam osyǵan uqsas baǵytty kezinde ózimiz sabaq barysynda qoldanǵanbyz, biraq árıne tolyq mán berip, basqasha aıtqanda jiliktep, múshelep taldamaǵan ekenbiz. Sebebi, qalaı taldaý kerek ekendigin bilmegenbiz. Osy kýrs barysynda ár sabaǵymyzdy jan - jaqty taldaýǵa, oqýshylarǵa tapsyrma berýde jáne oryndalǵan tapsyrmany alýda, ony baǵalaýda jaqsy nátıjelerge qol jetkizýge bolatynyn baıqadym. Qyzyǵy sol baǵalaýdyń krıterıılerin ujym bolyp belgilep alsaq eshkim de renjimeıdi eken.
Zaman talabyna saı ár muǵalim óz bilimin jetildirip, eski birsaryndy sabaqtardan góri, jańa talapqa saı ınovasıalyq tehnologıalardy óz sabaqtarynda kúndelikti paıdalansa, sabaq tartymdy da mándi, qonymdy, tıimdi bolary sózsiz. Bul jóninde Qazaqstan Respýblıkasy «Bilim týraly» Zańynyń 8 - babynda: «Bilim berý júıesiniń basty mindetteriniń biri – oqytýyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelilerge shyǵý», dep atap kórsetken. Ózgeris úderisi óz damý jolynda qolaısyzdyq pen kelispeýshilik týdyrýy yqtımal. Mundaı kezde ózgeris úderisin basqarý ońaı emes. Biraq, tájirıbe kórsetkendeı, joǵary laýazymsyz da jaqsy muǵalimderdiń kásibı sheberlikteri men adamgershilik senimderin qoldanyp, adamdarǵa áser etýge bolady. (MAN, 87 - bet )
Syndarly oqytý teorıasyn meńgerý barysynda barlyq ustazdar qaýymy úshin úlken jańalyq, ári qýanysh, qıyndyǵy birge júretin baǵdarlama ekendigin túsindim. Dástúrli oqytýmen salystyrǵanymda osy oqý kez kelgen áreketten nátıje kútip, boljaý kerek ekendigin túsinip, sabaqtarymda tıimdi qoldana bildim. Eń bastysy, oqýshylardyń qalaı oqý kerektigin úırenýi men úshin mańyzdy. Oqýshylarym óz ýájderin nanymdy jetkizip, óz kózqarastaryn naqty dáleldeýge ákelgim keldi. Bul kýrstyń basqa kýrstardan aıyrmashylyǵyn, baǵdarlamanyń erekshelikterin estigenimde bizge úlken senim artylyp jatqanyn, sol senimdi aqtap shyǵýym kerek ekendigin túsinip, aldyma maqsat qoıyp otyrmyn. «Men mektepke jańa baǵdarlamany tıimdi etip engizýim úshin, áriptesterimdi qyzyqtyryp, sabaǵyma qatystyra bilýim kerek, oqýshylarymnyń synı turǵydan oılaý qabiletterin jetildirýge jaǵdaı jasaýym kerek», - dep oı túıdim.
Oqýdyń ózindik ereksheligi sonda topta ár túrli pánniń muǵalimderi jınaldy. Áriptesterimniń tıanaqty aıtylǵan pikirleri men usynystary meniń kóńilimnen shyǵyp otyrdy. Sondyqtan da qıyndyqtan shyǵý úshin júrgizilip jatqan jumystardan jol tabýǵa tyrysyp, utqyrlyqqa qaraı jumys jasaı otyryp, óz pikirimizdi jan - jaqty talqylap, oı qozǵadyq. Osyndaı tapsyrmalar oryndaý arqyly trener bizdi synı turǵydan oılandyrýǵa jumys jasaǵanyn keıin túsindik. Mekteptegi tájirıbe kezinde bul biz úshin úlken kómek bolatyn boldy. Ózimdi oqýshylarymnyń ornyna qoıa otyryp túsindim.
Osy kýrstaǵy bolyp jatqan úlken ózgeristerdiń barlyǵyn da aıta ketkim keledi, sebebi ózim ǵana emes, qasymdaǵy áriptesterimniń de boıynan ózgerister aıqyn baıqalyp turdy. Osy kýrsqa kelmeı turǵanymda, kompúterdi jetik bilmeıtin edim, al tapsyrmalar barysynda kompúterdiń kómegine kóp júgindim. Al, qazir ózim kompútermen jumysty erkin júrgizemin, bul da kýrstyń bergen kómegi dep oılaımyn.
Kún saıyn túrli tapsyrmalardy oryndaý barysynda qashyqtyqtan oqytý kezeńine ishteı daıyndyq júrgizip júrdim. Alǵashqy ózgerisimdi orta merzimdi josparlaý jáne qysqa merzimdi jospardy ózgertýden bastadym. Orta merzimdi jospar qurýdyń ózindik qıynshylyqtary boldy. Sabaqqa baǵdarlamanyń modýlderin engizý, qysqa merzimdi josparmen baılanystyrý basynda qıyn bolǵanymen, tez úırenip, tek izdený jolynda, barlyq josparymdy tıimdi, jańa formada jasaýǵa kúshimdi saldym. Oqýshylar oıyn jetkizý úshin qandaı dárejedegi suraqtar paıdalansam bolady, olar jaýaptaryn naqty jetkize alady ma eken? degen sıaqty saýaldardy ózime qoıa otyryp, sabaq qurylymyn jasaýda mán berý kerek ekenin túsindim.
«Bilimge jeteleıtin jalǵyz ǵana jol bar - ol is – árekettilik» - dep danyshpandarymyz aıtqan qaǵıdany ustana otyryp, teorıalyq bilimimdi is - tájirıbe júzinde kórsetý úshin mektebime keldim. Aldymen mektep basshysyna kirip, kýrstan alǵan áserlerim, kýrstyń tıimdiligi, alǵa qoıǵan maqsattarym jaıly sóz qozǵadym. Ol kisi yqylasymen tyńdap, senim artatynyn, aldaǵy isterime baǵyt - baǵdar bere otyryp, jumysyma sáttilik tiledi. Áriptestermen kezdesý ótkizip, kýrstyń maqsaty, ıdeıasy, basqa kýrstardan aıyrmashylyǵy jaıly oı bólistik. Óz qalaýlarynsha topqa bólinip otyrdy. Bul kýrstyń maqsaty – novator (jańashyl) muǵalimdi tárbıelep shyǵarý ekendigine toqtaldym.
Balalardy oqý úshin emes, oqytý úshin baǵalaý kerek ekenin aıtqanymda, áriptesterimiz ol qandaı is - áreketter arqyly júzege asatynyn surap, qyzyǵa bastady. Kýrstaǵy qyzyqtar men qıynshylyqtar týraly daıyndalǵan derekti fılmdi kórsettim. Budan keıin kýrs mazmunymen ishteı kelispeı otyrǵan eki áriptesimiz de qyzyǵýshylyq tanytyp, túsinbeı otyrǵan tustaryn suraı bastady. Baǵdarlamanyń modýlderin, ádis - tásilderin óz sabaqtarymda paıdalanatynymdy, áriptesterimizdiń sabaǵymyzǵa enip, tájirıbe almasýlaryn suradym. Áriptesterimiz bul usynysty qýana qabyldap, sabaǵymyzǵa sáttilik tiledi.
Quttyqoja aýyly №164 orta mektep
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Kýrbanazarova Darıha Nalıbaevna
Syndarly oqytý – bilim kókjıeginde
Pedagog kadrlar biliktiligin arttyrýdyń deńgeıli baǵdarlamalar aıasyndaǵy úshinshi negizgi deńgeıli kýrsty aıaqtap mektepke úlken josparmen, erekshe kúsh - jigermen aıaq basqaly otyrmyz. Alda kezdeser barlyq kedergilerge asa sabyrlylyqpen, óte úlken tózimdilikpen jaýap berip iske kirisý ǵana qaldy. Oqý birshama kúrdeli bolǵanymen sonshama mazmundy, qyzyq boldy. Keı kezderi keshke deıin otyrǵanda da sharshamadyq. Sebebi, bizdi kútetin úlken ister, sol jolda bizge artylar san salaly shyǵarmashylyq jumystar, úlken jaýapkershilik, barlyǵy sanamyzda qaıta jańǵyryp sala beretin-di. Kýrstan ótý barysynda bilikti jetekshilerimiz bizge baǵdarlamanyń mazmuny men muǵalim qyzmetindegi mańyzdy dúnıe, ıaǵnı jańa formadaǵy sabaq túrlerin qurylymdaý jáne josparlaý úlgilerin, deńgeılik tapsyrmalar berý joldaryn jáne oqýshylardy jigerlendire otyryp oryndatýdy jaı ǵana aıtyp ótken joq, is júzinde biraz nárseni kórsetti de. Qınalǵan sátterde baǵdarshamdaı jol kórsetip, biz úshin óte mańyzdy jaǵdaılardy aıqyndap, tipti ózimizdi ózimiz retteýge deıin alyp keldi.
Buryn da talaı bilim salasynyń maıtalmandarymen kezdesip, talaı oqyǵanbyz. Biraq dál osyndaı shapshańdyqpen az ýaqytta úlken jumys atqarmappyz. Aıtqym kelgeni baǵdarlama negizinde úsh aıdyń aıasynda teorıalyq bilim alyp, ony tájirıbemizge engizip, keńesý arqyly áriptesterimizdiń janama tájirıbelerimen keri baılanystar arqyly nátıjeleriniń kóz aldymyzda turatynyn kórgen emespin. Bul baǵdarlamanyń eń qyzyǵy da osy ma dep oılaımyn. Sebebi, ózdigińnen bilimińdi jetildirýge, ıaǵnı qatelesken saıyn órshelene túsip, keleside jóndep alasyń, ózińe óziń baǵa berip, bilik, daǵdyńdy arttyra túsesiń. Ádebıet alyptarynyń biri Shákárimniń sózimen aıtsaq: «Bul án basqa ánnen ózgerek...»
Buryn dástúrli sabaq berý kezeńinde erteńgi sabaqqa daıyndalatynbyz. Qazir baıqasam, ol daıyndyq atústi, tek sholý sıaqty bolyp kórinedi eken. Oılap otyrsam osyǵan uqsas baǵytty kezinde ózimiz sabaq barysynda qoldanǵanbyz, biraq árıne tolyq mán berip, basqasha aıtqanda jiliktep, múshelep taldamaǵan ekenbiz. Sebebi, qalaı taldaý kerek ekendigin bilmegenbiz. Osy kýrs barysynda ár sabaǵymyzdy jan - jaqty taldaýǵa, oqýshylarǵa tapsyrma berýde jáne oryndalǵan tapsyrmany alýda, ony baǵalaýda jaqsy nátıjelerge qol jetkizýge bolatynyn baıqadym. Qyzyǵy sol baǵalaýdyń krıterıılerin ujym bolyp belgilep alsaq eshkim de renjimeıdi eken.
Zaman talabyna saı ár muǵalim óz bilimin jetildirip, eski birsaryndy sabaqtardan góri, jańa talapqa saı ınovasıalyq tehnologıalardy óz sabaqtarynda kúndelikti paıdalansa, sabaq tartymdy da mándi, qonymdy, tıimdi bolary sózsiz. Bul jóninde Qazaqstan Respýblıkasy «Bilim týraly» Zańynyń 8 - babynda: «Bilim berý júıesiniń basty mindetteriniń biri – oqytýyń jańa tehnologıalaryn engizý, bilim berýdi aqparattandyrý, halyqaralyq ǵalamdyq komýnıkasıalyq jelilerge shyǵý», dep atap kórsetken. Ózgeris úderisi óz damý jolynda qolaısyzdyq pen kelispeýshilik týdyrýy yqtımal. Mundaı kezde ózgeris úderisin basqarý ońaı emes. Biraq, tájirıbe kórsetkendeı, joǵary laýazymsyz da jaqsy muǵalimderdiń kásibı sheberlikteri men adamgershilik senimderin qoldanyp, adamdarǵa áser etýge bolady. (MAN, 87 - bet )
Syndarly oqytý teorıasyn meńgerý barysynda barlyq ustazdar qaýymy úshin úlken jańalyq, ári qýanysh, qıyndyǵy birge júretin baǵdarlama ekendigin túsindim. Dástúrli oqytýmen salystyrǵanymda osy oqý kez kelgen áreketten nátıje kútip, boljaý kerek ekendigin túsinip, sabaqtarymda tıimdi qoldana bildim. Eń bastysy, oqýshylardyń qalaı oqý kerektigin úırenýi men úshin mańyzdy. Oqýshylarym óz ýájderin nanymdy jetkizip, óz kózqarastaryn naqty dáleldeýge ákelgim keldi. Bul kýrstyń basqa kýrstardan aıyrmashylyǵyn, baǵdarlamanyń erekshelikterin estigenimde bizge úlken senim artylyp jatqanyn, sol senimdi aqtap shyǵýym kerek ekendigin túsinip, aldyma maqsat qoıyp otyrmyn. «Men mektepke jańa baǵdarlamany tıimdi etip engizýim úshin, áriptesterimdi qyzyqtyryp, sabaǵyma qatystyra bilýim kerek, oqýshylarymnyń synı turǵydan oılaý qabiletterin jetildirýge jaǵdaı jasaýym kerek», - dep oı túıdim.
Oqýdyń ózindik ereksheligi sonda topta ár túrli pánniń muǵalimderi jınaldy. Áriptesterimniń tıanaqty aıtylǵan pikirleri men usynystary meniń kóńilimnen shyǵyp otyrdy. Sondyqtan da qıyndyqtan shyǵý úshin júrgizilip jatqan jumystardan jol tabýǵa tyrysyp, utqyrlyqqa qaraı jumys jasaı otyryp, óz pikirimizdi jan - jaqty talqylap, oı qozǵadyq. Osyndaı tapsyrmalar oryndaý arqyly trener bizdi synı turǵydan oılandyrýǵa jumys jasaǵanyn keıin túsindik. Mekteptegi tájirıbe kezinde bul biz úshin úlken kómek bolatyn boldy. Ózimdi oqýshylarymnyń ornyna qoıa otyryp túsindim.
Osy kýrstaǵy bolyp jatqan úlken ózgeristerdiń barlyǵyn da aıta ketkim keledi, sebebi ózim ǵana emes, qasymdaǵy áriptesterimniń de boıynan ózgerister aıqyn baıqalyp turdy. Osy kýrsqa kelmeı turǵanymda, kompúterdi jetik bilmeıtin edim, al tapsyrmalar barysynda kompúterdiń kómegine kóp júgindim. Al, qazir ózim kompútermen jumysty erkin júrgizemin, bul da kýrstyń bergen kómegi dep oılaımyn.
Kún saıyn túrli tapsyrmalardy oryndaý barysynda qashyqtyqtan oqytý kezeńine ishteı daıyndyq júrgizip júrdim. Alǵashqy ózgerisimdi orta merzimdi josparlaý jáne qysqa merzimdi jospardy ózgertýden bastadym. Orta merzimdi jospar qurýdyń ózindik qıynshylyqtary boldy. Sabaqqa baǵdarlamanyń modýlderin engizý, qysqa merzimdi josparmen baılanystyrý basynda qıyn bolǵanymen, tez úırenip, tek izdený jolynda, barlyq josparymdy tıimdi, jańa formada jasaýǵa kúshimdi saldym. Oqýshylar oıyn jetkizý úshin qandaı dárejedegi suraqtar paıdalansam bolady, olar jaýaptaryn naqty jetkize alady ma eken? degen sıaqty saýaldardy ózime qoıa otyryp, sabaq qurylymyn jasaýda mán berý kerek ekenin túsindim.
«Bilimge jeteleıtin jalǵyz ǵana jol bar - ol is – árekettilik» - dep danyshpandarymyz aıtqan qaǵıdany ustana otyryp, teorıalyq bilimimdi is - tájirıbe júzinde kórsetý úshin mektebime keldim. Aldymen mektep basshysyna kirip, kýrstan alǵan áserlerim, kýrstyń tıimdiligi, alǵa qoıǵan maqsattarym jaıly sóz qozǵadym. Ol kisi yqylasymen tyńdap, senim artatynyn, aldaǵy isterime baǵyt - baǵdar bere otyryp, jumysyma sáttilik tiledi. Áriptestermen kezdesý ótkizip, kýrstyń maqsaty, ıdeıasy, basqa kýrstardan aıyrmashylyǵy jaıly oı bólistik. Óz qalaýlarynsha topqa bólinip otyrdy. Bul kýrstyń maqsaty – novator (jańashyl) muǵalimdi tárbıelep shyǵarý ekendigine toqtaldym.
Balalardy oqý úshin emes, oqytý úshin baǵalaý kerek ekenin aıtqanymda, áriptesterimiz ol qandaı is - áreketter arqyly júzege asatynyn surap, qyzyǵa bastady. Kýrstaǵy qyzyqtar men qıynshylyqtar týraly daıyndalǵan derekti fılmdi kórsettim. Budan keıin kýrs mazmunymen ishteı kelispeı otyrǵan eki áriptesimiz de qyzyǵýshylyq tanytyp, túsinbeı otyrǵan tustaryn suraı bastady. Baǵdarlamanyń modýlderin, ádis - tásilderin óz sabaqtarymda paıdalanatynymdy, áriptesterimizdiń sabaǵymyzǵa enip, tájirıbe almasýlaryn suradym. Áriptesterimiz bul usynysty qýana qabyldap, sabaǵymyzǵa sáttilik tiledi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Atyraý qalasy, № 23 orta mektebiorys tili pániniń muǵalimiBozjıgıtova Lázzat Konakbaevna
-
«Jaqsy sóz – janǵa qýat» (jas aqyndar shyǵarmashylyǵy)
