InfoHub Logo

(Manap Baıpaquly jınaǵanynan alyndy)

Úsh Qarqara, keń Tekes qaıran jerim,
Qaıǵysyz, qamsyz ósken qaıran elim.
Kápirdiń ýysyna qaldyń túsip,
Kún bolmas baıaǵydaı endi tegin.
El-jurtym, tileýles bol, amal bar ma.
Tisteýli qos barmaǵym, ketti-aý kegim.
Basqa bále túskende, qyzyl tilim
Aman bol deıdi elim, aǵam, inim...
Qolyna túsip orystyń,
Kórdim dúnıe jalǵanyn.
Tazabek, Saýryq kúsh qospaı,
Taranshyǵa senem dep
Tisteýli ketti-aý barmaǵym,
İshimde ketti-aý armanym.
Zamandastar aman bol.
Kóteremin moınymmen
Orystyń salǵan qarmaǵyn.
Qojeke, seniń ákeń Nazar edi,
Jigitke júrgen jeri bazar edi.
İlipbaı, Saýryq aǵam aman bolsa,
Artymnan bir qaǵazdy jazar edi.
Aýylym kóshti me eken jaılaýyna,
Turmaıdy jalǵyz bıe baılaýyna.
İlipbaı, Saýryqpenen tiri bolsa,
Orystyń jibermes ed aıdaýyna.
Meniń atym Shaltabaı,
Asyldan soqqan baltadaı.
Sibirge aıdap barady
Mynaý kápir qaıtedi-aı.

qyldy. Munyń biri Alban Tazabek. Tazabek taranshy hanymen sózdes bolyp, orysqa baǵynǵysy kelmeıdi. Albandaǵy Qurman Saýryq degen kisi de orysqa baǵyndyrmaı, eń bolmasa Albandy ajyratyp alǵysy keledi. Ózine ergen Albandy kóshirip, Qulja mańaıyna kóshedi. Buǵan Buǵy qyrǵyzy da qosylady. Saýryq Batysh, Jeten degen adamdardy orys ustaýǵa shyǵady. Saýryqty orys qýyp, Qytaıdyń Sýasý degen jerinde jatqanda, 30 kazak-orys qazaqtan basshy aparyp, Saýryqty ustaıdy. Munyń qolynda qyrǵyz Balbaı degen bolady. Bul ekeýin Almatyǵa ákelip, «abaqtyda óldi» qylyp kózin joǵaltady.

«Tazabek orysqa qarsy» degennen Tazabekti ustaýǵa Almatydan 100-deı kazak-orys shyǵady. «Tazabekke orys shyqty» degende Tazabek shyndap atqa minip, jaqyn jerdegi orys qaraýyldaryn óltiredi. Tazabektiń jınaǵan azyn- aýlaq jasaǵy bolady. Tazabekti qýǵan orys İle boıynda Tazabekpen kezdesip, atys bolyp, eki jaqtan da birqaýym kisi óledi. AqyryndaTazabek taıqap, Qyrǵyzsaıdy basyp, Súmbemen asyp, Quljaǵa kirip ketedi. Taranshy hany Abylulynyń qoltyǵynan baryp kirdi.

Orys Ýshakov taranshyǵa tap berip, Qulja mańaıyna ásker attandyrdy. Bul ásker Shalkódeni basyp júrdi.

Alban jınalyp, Esenaman degen kisini habarǵa jiberedi taranshyǵa. Taranshylar shabynysyp, orysty tosady. Orys taranshyǵa kisi salyp, Tazabekti suraıdy. Taranshy Saýryqty surady. Eki jaq sóz kelise almaı, orys bulady. Ol joly taranshylar orysty tabandatyp jeńip, birtalaı adamyn óltirip, áskerin qashyrdy.

Kolpakovskıı qaıta kúsh jınap, taranshyǵa attanady. İleniń eki jaǵyn órlep, orystyń kóp áskeri júredi. Kolpakovskıı ózi de osy joryqtyń ishinde bolady. Orys tepkisine shydamaı, taranshy orysqa baǵynady. Taranshylar (Tazabekti) Kolpakovskııdiń qolyna beredi. Bul joly Shaltabaı degen Saýryqtyń inisin de orys ustaıdy. Bul 1871 jyl edi.

Tazabekti orys túrmede saýryqshylatyp óltiredi. Shaltabaıdy Sibirge aıdaıdy. Shaltabaı sol ketkennen 10 jyldan soń qaıtyp elge qosylady.

---