InfoHub Logo

Ótken ǵasyrda Esjan degen ataqty kúıshi bolypty. Esjan bala jasynan ádiletti, birbetkeı bolyp ósken. Kishkentaıynan óziniń eńbegimen kún kórip, azaptyń aýyr júgin arqalaıdy. Biraq on saýsaǵynan óneri tamǵan dombyrashy-jigit halyq aldynda qadirli bolady.

Bir kúni Esjan baıdyń aýylyna kelip, odan eńbeginiń aqysyn suraıdy. Áńgimege qulaq qoıý bylaı tursyn, baı sózge kelmesten, nókerlerin shaqyryp, Esjandy qyzyl jon etip sabatady. Taıaq etinen ótip, saly sýǵa ketip qaıtqan Esjan qalaıda kegin qaıtarýǵa bel baılaıdy. Araǵa biraz aılar salyp, bir kúni jańaǵy baıdyń jylqysynan bir jaqsy atty ustap minip ketedi. Bul qylyǵy úshin baı Esjandy ustatyp, eki jylǵa sottatady.

Eki jyldan soń Esjan eline qaıtady. Jazdyń ańyzaǵynda tili aýzyna syımaı, sýsap kele jatqan jaıaýdyń aldynan bir aýyl kezdesedi. Bir aq úıdiń esigin ashyp kirip kelse, úıde jan joq eken, sabadan ózi bir zereń qymyzdy quıyp alyp ishedi. Kepken tańdaı jumsap, kózi shyradaı ashylǵan kezde jan-jaǵyna qarasa, keregeniń basynda ilýli turǵan dombyraǵa kózi túsedi. Esjan dombyrany alyp birneshe kúı shertedi. «Bı kelip qalǵan eken» dep daladan asyp-sasyp úıge báıbishe men bıkesh kelse, nashar kıimdi bógde adamnyń dombyra tartyp otyrǵanyn kóredi...

— Bıdiń dombyrasyn ruqsatsyz nege alasyz, qandaı adam edińiz, endi ol myna bizdi de, sizdi de jazalaıdy, — dep eki áıel zar qaǵady. Esjan únsiz ǵana «jazdym-jańyldym» degendeı ısharat bildirip, úıden shyǵyp ketedi. Kóp uzamaı úıine oralǵan bı dombyrasynyń burynǵy ornynan qozǵalǵanyn sezip, qolyna alyp qaǵyp kóredi de:

— Myna dombyrany kim ustady, álde bóten bireý keldi me? — deıdi.

Báıbishe men qyz oqıǵanyń shynyn aıtady. Bı dereý shaýyp-kelderin jiberip, aýyl shetindegi qarasha úıde otyrǵan Esjandy súırelep alyp keledi. Jolshybaı Esjandy qamshynyń astyna alyp sabaýmen bolady. Birge-bir kelgende esesin jibermeıtin Esjan, bul joly da shabarmannyń bireýin qaǵyp jiberedi. Biraq osy arpalystyń kezinde bıdiń eki soıyl soǵarynyń siltegen qamshylarynyń ushy Esjannyń bir kózine tıip, sodan kórmeı qalady. Bı de kárine minip otyr eken, Esjandy kórgen soń burynǵydan jaman qatýlanady. Esjan óziniń belgili dombyrashy ekenin, bir jalamen eki jyl túrmede bolyp, sodan kúni bitip shyǵyp kele jatqanyn, onda dombyrany, ándi, kúıdi saǵynǵanyn aıtyp, bıdiń dombyrasyn baıqaýsyz ustaǵanyna keshirim suraıdy. Bı burynǵysynan bosaǵandaı bolyp:

— Osy aıtqandaryń bári ras bolsa, maǵan birneshe kúı tartyp ber, sonda ǵana senemin, — dep dombyrasyn Esjanǵa usynady...

Dombyrany saǵynǵan saýsaqtar perne boılap jorǵalaıdy. Qanshama qatýly bolǵanymen, kúıdi túsinetin bı, myna dombyrashynyń tartysynyń erekshe ekenin sezedi. Dombyrashy jańa kúıge kóshken saıyn ol eki kózi Esjanda, qulaǵy kúıde bolyp, basqa dúnıeni umytqandaı bolady.

Esjan óner ıesi adam ekenin bı bilgen soń, oǵan óziniń istegen ozbyrlyǵy úshin keshirim suraıdy. Esjandy qonaq etip syı kórsetedi. Ony óz qaraýyna qaldyrǵysy keledi. Biraq bı qanshama jalynǵanmen, kúıshi baıdyń aýylynda qalǵysy kelmeıdi. Qansha jibıin degenimen, myna bir túsken ómirlik tańba, ony kelisimge keltirmeıdi, bıdiń qul dombyrashysy bolyp júrýdi ar kóredi. Esjan soqyr kózin bıdiń qyzynyń bergen jibek oramalymen tańyp, qosh aıtysyp, Jaıyqqa qaraı jol tartady...

Esjan sol júrgennen júrip otyryp Jaıyqqa jetip, ardaqty anasy, súıikti qaryndasymen kórisedi. Kúıshiniń eline oralýy bul aımaqqa tez taraıdy. Halyq burynǵysyndaı jınalyp, onyń kúıin tyńdaıdy. Alys sapardan, aýyr joldan qaıtqan Esjan endi burynǵy kúıiniń ústine kúı qosady. Aıdaý, túrme, baıdan jegen taıaq, bıden kórgen qorlyq, týǵan jer, ushqan uıany saǵynǵan júrek — bári qosylyp, dombyranyń kómeıinen kúı bolyp tógiledi. Qaýmalap otyrǵan áleýmetine Esjan:

— Elge aman-esen oralǵanyma qýanamyn, senderdi kórip, aldaryńa kúı tartqanyma maqtanamyn, ómirdiń talaı tas ótkelin keshtim, talaı aýyrtpalyqty da bastan ótkizdim, senderden ketkende Esjan edim, endi bir kózdi bıdiń ashýy alyp, «Soqyr Esjan» boldym, oǵan nalymaımyn, halqym turǵanda, on saýsaqtyń óneri turǵanda Esjan áli de Sizdermen birge bolady, bolattaı bir kúı shyǵyp ta qalyp edi, sony tyńdańyzdar, — dep dombyrasyn tarta jóneledi. Sondaǵy Esjannyń sol sa parda shyǵarǵany — «Soqyr Esjan» kúıi eken desedi.

---