InfoHub Logo

"Aqqystaý orta mektebi" MM
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Esbosynova Jansaıa

Sabaqtyń taqyryby: Sóz mádenıeti jáne tildik qarym - qatynas
Sabaqtyń maqsaty: Sóz mádenıeti jáne tildik qarym–qatynas týraly jan-jaqty málimet bere otyryp, tildiń jaǵdaıaty, sıpaty týraly baıandaý, ádeptilik ereksheligine qaraı «sen» men «siz» degen uǵymnyń tórkinin túsindirý.
Kútiletin nátıje: 1. Jańa sabaq materıalyn tolyq meńgeredi;
2. Taqyryp mazmunyn biledi;
3. Tildik qarym - qatynas ne ekeniń biledi;
4. Bir - birine suraq qoıady; Oı qorytady; Pikirlerin aıtady; Ujymdasyp eńbek etýdi úırenedi.
Sabaqtyń ádisi: syn turǵysynan oılaý

BARYSY:
İ. Uıymdastyrý.
a) Sálemdesý, kezekshimen suhbat.
v) Úı tapsyrmasyn tekserý (5 - jattyǵý).

İİ. Qyzyǵýshylyqty oıatý.
Oı shaqyrý.
1. Tildik qarym – qatynas degen ne?
2. Adam kóńiline ne áser etedi?
3. Sóz qatynasynyń qandaı túrleri bolady?

İİİ. Aqparat jınaý.
1) Asosıasıa.
Taqyryp jelisi boıynsha oqýshylarǵa tapsyrma beremin:
1 - top. Tildik qarym – qatynastyń áleýmettik sıpaty men jaǵdaıaty týraly ne bilemiz?
2 - top Adamdar arasyndaǵy tildik qarym - qatynas týraly ne bilemiz?
3 - top. Sóz ádebindegi jastar erejesin qurý
Ár oqýshyǵa oıyn aıtqyzý, dáleldetý.

2) Jańa sabaqty meńgertý.
Sóz mádenıeti orys. kúltýra rechı — ádebı tildiń aýyzsha túrlerine tán normalaryn ıgerý, tildik amal - tásilderdi aıtylatyn oıdyń maqsatyna saı ornymen qoldana bilý, sóıleýde mádenıettilik, ádeptilik tanytý.
Sóz mádenıeti qazirgi ádebı tildiń jurtshylyq tanyǵan, úlgi tutqan normalaryn jeke adamdardyń saqtaýyn talap etedi. Sóıleýde dıalektızmderdi, qarapaıym, dóreki sózderdi, varvarızmderdi qoldaný, orynsyz kóp sóıleý, bir pikirdi qaıtalaý berý, ózine ózi silteme jasaý, asqaqtap sóıleý, dene qımyldaryn aralastyra berý Sóz mádenıetine jatpaıdy. Kirme sózderdi orynsyz jumsaı berý, sirespe qurylymdardy qoldaný Sóz mádenıetine nuqsan keltiredi. Sóz mádenıeti sóıleý ádebi degen uǵymmen ushtasyp jatyr. Sóz mádenıeti teorıasynyń damýynda leksıkografıa, ásirese normatıvti túsindirme sózdikter, orfoepıalyq, orfografıalyq, sınonımdik t. b. arnaýly sózdikter manyzdy oryn alady. Qazaq tilindegi Sóz mádenıetiniń damýyna aýyz ádebıetiniń ókilderi jáne Abaı, M. Áýezov, Ǵ. Músirepov, t. b. shyǵarmalarynyń yqpaly zor boldy. Qazaq til biliminde Sóz mádenıetiniń máselelerin A. Baıtursynuly, M. Balaqaev, R. Syzdyqova t. b. ǵalymdar zerttedi.