InfoHub Logo

№1 balalar úıiniń tárbıelenýshisi
8 synyp oqýshysy Samat Andreev
Jetekshisi: QR-nyń jas aqyny
Gúlsana Tıleýbekova  Anarbekqyzy

 

Sý tirshilik -tynysy,

Tabıǵat ana nár alǵan.

Biz úshin árbir tamshysy,

Aýadaı qajet uǵynsań.

                              S. Andreev

Dana halqymyz sýsyz tirshilik joq. Sý adamzattyń túp tamyry dep, beker aıpasa kerek-ti. Sebebi, jer betindegi jybyrlaǵan jannyń barlyǵy da sýdan nár alyp, ósip- órbıdi. Al adamzat balasy osynaý en dalanyń tirshiligine kórik berip otyrǵan sýdy ysyrap etpeı, barynsha tıimdi paıdalanýy kerek dep oılaımyn. Óıtkeni ǵalamsharymyzda ishýge jaramdy sýdyń mólsheri az ekeni bármizge aıan. Nebári  2,5%-y quraıdy. Adam aǵzasynyń 80%-y sý qospasynan turatynyn eskersek,sý ómirimizdiń bir bólshegi der edim. Ár adam táýligine 2,5 nemese 3 lıtr sý ishedi. Eger aǵzadaǵy sý mólsheri 6-8%-ǵa kemise, adam esinen tanady, 12% kemise ómirden ótedi. Olaı bolsa, jaratylys ǵumyrynyń uzyn-qysqalyǵy da sýǵa, onyń sapasyna tikeleı baılanysty. Sol sebepti de búgingi tańda qazaq elimen qatar aldynǵy qatarly alpaýyt elder de aýyz sýǵa alańdaýly.

Qazirgi tańda sý qubyrynan syzdaqtap aqqan sýdy kóremiz. Osy sýdy eseptep kórsek, qansha sý ysyrapsyz jumsalýda. Mysaly, syzdaqtap aqqan sý qubyryna 20 gr stakandy tosyp, onyń 1 mınýtta tolatynyn kóremiz.

1 saǵatta - 1l 200 gr, 1 táýlikte 25 l 800 gr sý tekke kanalızasıaǵa ketip, las sýǵa aralasyp jatqany kókeıge qonymsyz jaıt. Las sýdy paıdalaný nátıjesinde adam aǵzasynda paıda bolatyn aýrýlar: sary aýrý, dızenterıa, ish súzegi t.b. túrleri beleń alýda. Aýrýdyń aldyn alýdyń birden-bir joly sýdy tazartatyn qondyrǵylar ornatý. Qazaqstanda sý tazartatyn qondyrǵylar iri sý  qorlarynyń mańynda ornatylǵan. Sýdy súzip tazalaýǵa kóp elektr qýaty jumsalady. Elektr qýatyn alatyn otyn qory da shekteýli ekenin umytpaǵaımyz. Al birneshe jyldan beri tushshy sýdy únemdeý maqsatynda qalamyzdaǵy ár úıde esepteýish quraly ornatylyp, tushshy sý qory únemdelip keledi. Degenmen barlyq turǵyn úıler tolyq qamtamasyz etilmegen. Aldaǵy ýaqytta qalamyzdaǵy jańa joba aımaqtaryna, aýyldy eldi mekenderge  osyndaı ádis qoldanylsa quba-qup bolar edi.

Qoryta aıtqanda, qala tóńiregindegi kanal, aýyl mańyndaǵy ózen,qudyq sýlaryn lastamaı tıisinshe taza ustaýǵa shaqyramyn!   

---