InfoHub Logo

Taqyryby: «Tabıǵat tańǵajaıyptary»
Maqsaty:
1. Oqýshylardyń bıologıa páninen alǵan bilimderin jınaqtap, qorytyndylaý. 2. Oqýshylarǵa ártúrli suraqtar berý arqyly bıologıa páni boıynsha bilimderin, shyǵarmashylyq qabiletin, dúnıetanymdyǵyn damytý.
3. Oqýshylardy shapshańdyqqa, tez oılanyp jáne óz oıyn tolyq ári erkin jetkizýge, bıologıalyq tilde sóıleı bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Synyptan tys sabaq
Kórnekilikter: Interaktıvti taqta, qyzyqty suraqtar salynǵan konvertter

Sabaqtyń júrý barysy:
Bıologıa
Tabıǵatyń qupıasy tuńǵıyq,
Kóz jetpeıtin munarasy tym bıik,
Bilgen saıyn syryn onyń júremiz
Júrekterge óshpes jalyn nur quıyp

Tabıǵattyń qadirlep qasıetin
Ádildikke árqashan bas ıetin
Atańnan mal qalǵansha tal qalsyn dep
Halqyń aıtqan oryndy ósıetin

Eı, zamandas eń aldymen dosyńdy uq,
Dosyń jer, sý móldir ýa, ósimdik.
Ala júrip osylardyń syılyǵyn,
Osylardy qorlaý degen ne sumdyq?
Jer eshkimge jazbaıdy dep aryzdy,
Baryn sarqyp ala berý paryz ba?
Joq, zamandas ár urpaqqa týǵan jer.
Ne berse de, beretine qaryzǵa.
10 «a» synyp oqýshysy Atantaı Rýslan «Qorshaǵan ortany lastamaý» baıandamasy
Hımıa
Hımıany oqý paryz árkimge,
Oqıdy ony barlyq elde, ár tilde
Hımıanyń oqyńdar ár bólimin,
Kezdeser ol aldaryńnan ár kúnde.
Hımıany oqıyq biz kóńilmen,
Kezdeser ol kúndelikti ómirden.
Aqylymyz – hımıany bilińder!
Tap bolar ol ár jerden, ár óńirden.

Hımıanyń álemi – qyzyq ári tartymdy,
Óz syrymen hımıa qyzyqtyrar árkimdi.
Oqysańdar ǵylymǵa kóz ashyp,
Tanysyńdar tabıǵattyń ǵajabyn.
8 «B»synyp oqýshylary: «Tabıǵat elementteri»
«Oılanaıyq, oınaıyq» oqýshylarǵa arnalǵan suraqtar jaýap bereıik

1. Múktiń tamyr qyzmetin atqaratyn múshesi (Rızoıd)

2. Jip tárizdi kóp jasýshaly jasyl baldyr (spırogıra)
3. Shymtezek múginiń latynsha ataýy (sfagným)
4. Qaraǵaıly ormanda jıi kezdesetin sporaly ósimdik (plaýn)
5. Kóbelektiń dernásili (juldyzqurt)
6. Qolǵa úıretilgen býnaqdene (balara)
7. «Jer jańǵaǵy» dep atalǵan ósimdik (arahıs)
8. Dúnıe júziniń negizgi nany dep atalatyn ósimdik (bıdaı)
9. Jemisi eń úlken ósimdik (asqabaq)
10. Eń iri jylan ( anakonda 6 - 10m)
11. Dári alynatyn bakterıa (penısılın)
12. Jaryqta túziletin organıkalyq zat (krahmal)
13. Eń kishkentaı qus ( kolıbrı)
14. Kózderimen ár jaqqa qaraı alatyn janýar (hameleon)
15. Shóldegi eń uzaq uıyqtaıtyn jándik (tasbaqa)
16. Ósimdikti zertteıtin ǵylym (botanıka)
17. Janýarlardy zertteıtin ǵylym (zoologıa)
18. Jasýshanyń syrtynda qabyqshasy bar, ishi shyrynǵa toly bolatyn bóligi qalaı atalady? (Sıtoplazma )
19. Alǵash ret 1665 jyly ósimdik qabyǵynyń juqa kesindisin mıkroskoppen qaraǵan aǵylshyn ǵalymy kim? (Robert Gýk )
20. Ósimdik tamyrlary qandaı eki túrge bólinedi? (Kindik tamyr jáne shashaq tamyr)

10 synyp oqýshylary «Jarnamaly zattardy jarnamalaý»
«Maqal - mátelder saıysy»
Bastalǵan maqal - máteldi oıynshy aıaqtaıdy, árbir durys jaýapty tapqan oıynshyǵa 10 upaı beriledi.
Jylqyda ót joq,……………….....……(Qusta sút joq)
Sýly jer - …………………………......….(Nýly jer).
Taý bulaǵymen kórikti,……………….(Bulaq quraǵymen kórikti)
Qorańda malyń bolsyn,…………….(Kósheńde talyń bolsyn)
Dári shópten shyǵady,……………….(Dana kópten shyǵady)
Dala kórki mal,……………………………(Ózen kórki - tal)
Aǵash ekseń aıalap,……………………..(Basynda bolar saıabaq)
Aǵash kórki - japyraq,………………..(Adam kórki - shúberek)
Quty ketken jerdiń,…………………….(Qusy keter)

«İzdengen jeter muratqa»
Taqtaǵa 20, 30, 40 degen jazýlar bar 9 sharshy ilinedi. Árbir sannyń artyna suraqtar jasyrylǵan. Suraqqa durys jaýap bergen jaǵdaıda oıynshy sharshyda jazylǵan tıisti upaıǵa ıe bolady.
20(oń). Qyzyl, sary tústi plasıd túri. (hromoplast)
20 (orta) Ósimdik tárizdi qorektenetin jándik? (evglena)
20 (sol) Kún gúli dep atalatyn ósimdik? (kúnbaǵys)
30(oń). Qustar ushqan kezde ókpede aýa quramyndaǵy ottekke qan eki ret (tynys alǵan kezde, tynys shyǵarǵan kezde) qanyǵady. Mundaı qustyń tynys alý ereksheligin ne dep ataıdy? (qosarly tynys alý)
30 (orta). Adamnyń shyǵý tegi men tarıhı damý kezeńderin, násildik erekshelikterin zertteıtin ǵylym (antropologıa)
30 (sol). Túnde ushatyn qus. (Úki)
40(oń). Qustardyń qaýyrsyndaryn maılaıtyn qandaı bezi bolady? (quımyshaq bezi)
40 (orta). Jańa Zelandıada kezdesetin salmaǵy 2 - 3 kılogrammdaı túıequstyń ishindegi eń kishi túri. (Qanatsyz túıequs nemese Kıvı)
40 (sol). Eki aǵzanyń paıdaly selbesýi (Qalpaqshaly sańyraýqulaqtardyń jip shýmaqtarynyń aǵashtardyń tamyrymen selbesýi)…(sımbıoz)

«Sheshendik»óneri
Taqtaǵa 1, 2, 3, 4, 5, degen jazýlary bar 5 sharshy ilinedi. Árbir sannyń artynada taqyryptar berilgen. Oqýshy sandy tańdaıdy, qandaı taqyryp shyqqanyna baılanysty, óz oıyn jetkizedi.
1. Gúl - adam ómiriniń sáni.
2. Temeki - densaýlyq dushpany.
3. Qymyz - shıpaly sýsyn.
4. Pıaz - aýrýǵa qarsy myń da bir em.
5. Ósimdik - ómir tiregi.
Kelesi shartymyz suraq – jaýap. «Kim tapqyr?» densaýlyqqa baılanysty suraqtar beriledi
Týberkýlez aýrýynan saqtanýdyń joldary:
Odan saqtanýdyń joldary – bireýdiń aýzyndaǵy saǵyzdy shaınamaý kerek. Ár adamnyń jeke oramaly, sabyny, tis shetkasy bolý kerek. Únemi tazalyqty saqtaýymyz kerek.

Temeki tartýdyń adamǵa zıany?
Adamǵa tilsiz jaý – temeki. Ol adamnyń densaýlyǵyna zıandy. Eger adam 15 - 20 temeki tartsa, onyń júrek, baýyr, ókpe múshesiniń qalypty qyzmeti ózgeredi. 15 jyl temeki tartqan adam óz ómirin 8 jylǵa qysqartady eken. Onyń quramynda nıkotın bar. Biz temeki tartsaq, barlyq aǵzamyzdy buzamyz.

Nashaqorlyqtyń adam ómirine qaýpi.
Ol adam ómirine óte zıandy nárse. Odan árqashanda aýlaq bolýymyz kerek, ol adamnyń mıynyń qaterli dertine ushyratady.

«Shynyqsań shymyr bolasyń» deıdi, endeshe árdaıym shynyǵý kerek eken. Olaı bolsa, adamnyń basty baılyǵy ne eken? /Densaýlyq/
Endeshe denimiz saý bolý úshin sportpen aınalysyp, jaqsy tamaqtanyp, tazalyqty saqtaýymyz kerek eken.
Osymen sabaǵymyzdy aıaqtaımyz. Deni saý, qurysh bilekti, batyl júrekti, salaýatty ómir saltyn ornyqtyrýǵa daıyn urpaq bolyp ósińder.