Tabıǵatty aıalaıyq
Tárbıe saǵatynyń taqyryby: Tabıǵatty aıalaıyq
Maqsaty:
a) oqýshylarǵa týǵan ólke, onyń baılyǵy, alýan túrli tabıǵaty týraly túsinik berý.
b) Týǵan jerge degen súıispenshiligin arttyra otyryp, ekologıalyq nashar aımaqtarmen tanystyrý.
v) tabıǵatty qorǵaı bilýge, aıalaýǵa úıretý.
Kórnekiligi:
1. Qazaqstannyń kartasy. Qyzyl dóńgeleksheler
2. Tabıǵat kórinisterinen stend.
3. Tabıǵat týraly qanatty sózder.
4. «Sarjaılaý», «Týǵan jer», «Aqqý», «Aıgólek» ánderi.
5. Gazet – jýrnaldardan maqalalar, sýretter.
6. Álbomdar: «Meniń Qazaqstanym», «Qazaqstannyń janýarlary», «Qazaqstannyń ósimdikteri, qoryqtar» álbomdary.
Barysy:
1. Kirispe.
2. Ádebı montaj.
3. Maqal - mátelder, jumbaqtar.
Qazaqstannyń orny týraly:
Batystaǵy tolqyndaǵan Kaspıı teńizi men Jaıyq, Edil jaǵalaýynan batystaǵy Altaı taýlaryna deıin, soltústikte Oral taýlarynan táńirli taý atanǵan Tán-SHan taýlaryna deıin ulan-ǵaıyr jerdi alyp jatqan, tunyp turǵan tabıǵaty bar Qazaqstan Respýblıkasy.
1 - oqýshy:
Kóz aldymda kógildir taý munartyp,
Aspanymda aqqýdyń áni qalqyp.
Qushaqtap bir ózińdi týǵan dalam.
Jatamyn kók shalǵynda janym balqyp.
2 - oqýshy:
Tasyp jatqan ózender jaǵasynan,
Sary belde saǵymdar arasynan.
Taraıdy dán jupary bar álemge,
Qazaqtyń qasıetti dalasynan.
1 - bastaýshy: Týǵan jer, ósken el – júrekke jyly sózderdiń bári de «Tabıǵat» degen tańǵajaıyp uǵymmen birigip jatady. Qazaqstannyń tabıǵaty kóz tartar asa kórkem, bar sulýlyqty ón boıyna jınap alǵan ólke.
2 - bastaýshy: Tabıǵat adam balasyn dúnıege keltirip, boıyndaǵy bar mahabbat meıirmin, kún shýaǵyn júregimizge uıalatqan aıaýly Ana.
3 - oqýshy:
Týǵan jer – altyn besik, asyl anam,
Aýańmen, aq sútińmen asyraǵan.
Men – daǵy ulyń edim óziń tektes,
Alysqa nesibesi shashyraǵan.
4 - oqýshy::
Tabıǵat qyzyǵam san sýretińe,
Bas ıem seniń alyp qudiretińe.
Turasyń kúlli álemge nur taratyp,
Tutqasy tirshiliktiń kún betine.
İ – bastaýshy: Tabıǵat adamnyń boıyna qýat, kóńiline shabyt, sezimine lázzat, shapaǵatyn uıalatatyn sulýlyq pen ásemdik álemi. Tabıǵat adam densaýlyǵynyń saqshysy, janǵa daýa shıpager.
İİ – bastaýshy: Qazaqstannyń qoınaýynda paıdaly qazbalar óte kóp. «Jeri baıdyń – eli baı» dep tegin aıtpaǵan. Kómir, mys, altynnyń qorymen esepteledi.
İ - bastaýshy: Tabıǵattyń basty baılyǵy – Jer. Qazaqstan 272 mıllıon ga jerdi alyp jatyr, 222 mıllıon ga aýylsharýashylyǵyna jaramdy jerler. «Kúte bilseń – Jer jomart» degen halyqtyń dana sózderi beker aıtylmaǵan.
5 - oqýshy:
Topyraqtan ómir ıisi shyǵady,
Ony deneń tıip ketse uǵady,
Eńbegińdi esesinen beretin,
Jaqsylyqta topyraqtan shyǵady.
İİ - bastaýshy: Tabıǵat baılyǵynyń bir toby Jer betiniń sáýleti. Elimizdiń dáýleti – jasyl álem. Orman, toǵaı, jasyl shóp, túkti kilemdeı kómkergen dalasy bar, jaılaýy bar bizdiń el.
İ - bastaýshy: Tirshilik ataýynyń ómirlik ózeni, ańsar armany – taza aýa.
6 - oqýshy:
Tirshilikte ne ǵoı deısiń eń qymbat!
Tirshilikte adam qymbat, sen qymbat.
Al, adamǵa aýa qymbat bárinen,
Aýa qymbat, alatuǵyn dem qymbat.
7 - oqýshy:
Bola almas aspan uıa zaýalyna,
Jaýlardy tartar ýaqyt jaýabyna.
Bombasyn jer men sýda synatpaımyz,
Ýlaýǵa jol bermeımiz aýany da.
İ – bastaýshy: Tabıǵattyń kórkin ajarlandyryp, jer betin saıaly baqqa aınaldyratyn baılyq kózi – sý.
İİ bastaýshy: Tabıǵattyń tamasha týyndylarynyń biri – haıýanattar. Halqymyz ejelden – aq kóptegen janýarlardy aıalap, qamqorlyqqa alǵan. Olardy jaqsylyqtyń jarshysy, baqyttyń bastamasy dep dáriptegen.
Olar dalaǵa ajar bergen – aqbóken, án men sánniń ıesi – bulbul, sý arýy – aqqý, Altaıdyń erke maraly, t. b.
Bekitý: Tabıǵatty qalaı qorǵaımyz?
Bizdiń qandaı úlesimiz bar?
Týǵan jer týraly maqal – mátelder men jumbaqtar
Maqal – mátelder.
1. Týǵan jerdeı jer bolmas,
Týǵan eldeı el bolmas.
2. El ishi – altyn besik.
3. El – eldiń bári jaqsy,
Óz eliń bárinen jaqsy.
Jumbaqtar.
1. Bar ma, joq pa – ony anyq bilmeısiń,
Ol joq jerde ómir súrip júrmeısiń.
(Aýa).
2. Jylt – jylt etken,
Jyradan ótken.
(Sý).
3. Aq shapanyn ústinen alty aı boıy sheshpeıdi,
Qara shapan ústinen alty aı boıy túspeıdi.
(Qara jer men qar).
4. Ósip turǵan bul ne?
Jaz bolsa jaınap.
Saıasynda án salyp,
Qustar júrgen saırap.
(Aǵash).
Maqsaty:
a) oqýshylarǵa týǵan ólke, onyń baılyǵy, alýan túrli tabıǵaty týraly túsinik berý.
b) Týǵan jerge degen súıispenshiligin arttyra otyryp, ekologıalyq nashar aımaqtarmen tanystyrý.
v) tabıǵatty qorǵaı bilýge, aıalaýǵa úıretý.
Kórnekiligi:
1. Qazaqstannyń kartasy. Qyzyl dóńgeleksheler
2. Tabıǵat kórinisterinen stend.
3. Tabıǵat týraly qanatty sózder.
4. «Sarjaılaý», «Týǵan jer», «Aqqý», «Aıgólek» ánderi.
5. Gazet – jýrnaldardan maqalalar, sýretter.
6. Álbomdar: «Meniń Qazaqstanym», «Qazaqstannyń janýarlary», «Qazaqstannyń ósimdikteri, qoryqtar» álbomdary.
Barysy:
1. Kirispe.
2. Ádebı montaj.
3. Maqal - mátelder, jumbaqtar.
Qazaqstannyń orny týraly:
Batystaǵy tolqyndaǵan Kaspıı teńizi men Jaıyq, Edil jaǵalaýynan batystaǵy Altaı taýlaryna deıin, soltústikte Oral taýlarynan táńirli taý atanǵan Tán-SHan taýlaryna deıin ulan-ǵaıyr jerdi alyp jatqan, tunyp turǵan tabıǵaty bar Qazaqstan Respýblıkasy.
1 - oqýshy:
Kóz aldymda kógildir taý munartyp,
Aspanymda aqqýdyń áni qalqyp.
Qushaqtap bir ózińdi týǵan dalam.
Jatamyn kók shalǵynda janym balqyp.
2 - oqýshy:
Tasyp jatqan ózender jaǵasynan,
Sary belde saǵymdar arasynan.
Taraıdy dán jupary bar álemge,
Qazaqtyń qasıetti dalasynan.
1 - bastaýshy: Týǵan jer, ósken el – júrekke jyly sózderdiń bári de «Tabıǵat» degen tańǵajaıyp uǵymmen birigip jatady. Qazaqstannyń tabıǵaty kóz tartar asa kórkem, bar sulýlyqty ón boıyna jınap alǵan ólke.
2 - bastaýshy: Tabıǵat adam balasyn dúnıege keltirip, boıyndaǵy bar mahabbat meıirmin, kún shýaǵyn júregimizge uıalatqan aıaýly Ana.
3 - oqýshy:
Týǵan jer – altyn besik, asyl anam,
Aýańmen, aq sútińmen asyraǵan.
Men – daǵy ulyń edim óziń tektes,
Alysqa nesibesi shashyraǵan.
4 - oqýshy::
Tabıǵat qyzyǵam san sýretińe,
Bas ıem seniń alyp qudiretińe.
Turasyń kúlli álemge nur taratyp,
Tutqasy tirshiliktiń kún betine.
İ – bastaýshy: Tabıǵat adamnyń boıyna qýat, kóńiline shabyt, sezimine lázzat, shapaǵatyn uıalatatyn sulýlyq pen ásemdik álemi. Tabıǵat adam densaýlyǵynyń saqshysy, janǵa daýa shıpager.
İİ – bastaýshy: Qazaqstannyń qoınaýynda paıdaly qazbalar óte kóp. «Jeri baıdyń – eli baı» dep tegin aıtpaǵan. Kómir, mys, altynnyń qorymen esepteledi.
İ - bastaýshy: Tabıǵattyń basty baılyǵy – Jer. Qazaqstan 272 mıllıon ga jerdi alyp jatyr, 222 mıllıon ga aýylsharýashylyǵyna jaramdy jerler. «Kúte bilseń – Jer jomart» degen halyqtyń dana sózderi beker aıtylmaǵan.
5 - oqýshy:
Topyraqtan ómir ıisi shyǵady,
Ony deneń tıip ketse uǵady,
Eńbegińdi esesinen beretin,
Jaqsylyqta topyraqtan shyǵady.
İİ - bastaýshy: Tabıǵat baılyǵynyń bir toby Jer betiniń sáýleti. Elimizdiń dáýleti – jasyl álem. Orman, toǵaı, jasyl shóp, túkti kilemdeı kómkergen dalasy bar, jaılaýy bar bizdiń el.
İ - bastaýshy: Tirshilik ataýynyń ómirlik ózeni, ańsar armany – taza aýa.
6 - oqýshy:
Tirshilikte ne ǵoı deısiń eń qymbat!
Tirshilikte adam qymbat, sen qymbat.
Al, adamǵa aýa qymbat bárinen,
Aýa qymbat, alatuǵyn dem qymbat.
7 - oqýshy:
Bola almas aspan uıa zaýalyna,
Jaýlardy tartar ýaqyt jaýabyna.
Bombasyn jer men sýda synatpaımyz,
Ýlaýǵa jol bermeımiz aýany da.
İ – bastaýshy: Tabıǵattyń kórkin ajarlandyryp, jer betin saıaly baqqa aınaldyratyn baılyq kózi – sý.
İİ bastaýshy: Tabıǵattyń tamasha týyndylarynyń biri – haıýanattar. Halqymyz ejelden – aq kóptegen janýarlardy aıalap, qamqorlyqqa alǵan. Olardy jaqsylyqtyń jarshysy, baqyttyń bastamasy dep dáriptegen.
Olar dalaǵa ajar bergen – aqbóken, án men sánniń ıesi – bulbul, sý arýy – aqqý, Altaıdyń erke maraly, t. b.
Bekitý: Tabıǵatty qalaı qorǵaımyz?
Bizdiń qandaı úlesimiz bar?
Týǵan jer týraly maqal – mátelder men jumbaqtar
Maqal – mátelder.
1. Týǵan jerdeı jer bolmas,
Týǵan eldeı el bolmas.
2. El ishi – altyn besik.
3. El – eldiń bári jaqsy,
Óz eliń bárinen jaqsy.
Jumbaqtar.
1. Bar ma, joq pa – ony anyq bilmeısiń,
Ol joq jerde ómir súrip júrmeısiń.
(Aýa).
2. Jylt – jylt etken,
Jyradan ótken.
(Sý).
3. Aq shapanyn ústinen alty aı boıy sheshpeıdi,
Qara shapan ústinen alty aı boıy túspeıdi.
(Qara jer men qar).
4. Ósip turǵan bul ne?
Jaz bolsa jaınap.
Saıasynda án salyp,
Qustar júrgen saırap.
(Aǵash).
You Might Also Like
-
1. Reseı ımperıasy boıynsha alǵashqy halyq sanaǵy qaı jyly boldy?
