Tapqyr hımıkter
Taqyryby: «Tapqyr hımıkter»
Maqsaty:
Ótilgen materıaldardy qaıtalaý maqsatynda synyp oqýshylaryn 2 topqa bólip toptyq saıysý, oqýshylardy jyldam ári tez oılanyp jaýap berýge daǵdylandyrý, oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Júrgizýshi: Sheberlikti, bilimdi,
Saraptap sizder kórińizder.
Ádilqazy alqasy
Ádil baǵa berińizder.
Júrgizýshi: Bilim degen bıik shyń,
Baqytqa seni jetkizer,
Bilim degen aqylshyń,
Qıyndyqtan ótkizer.
Jastyqtyń oıy qaıdasyń,
Júrekti túrtip qozǵamaı
Ǵylymnyń bilip paıdasyn
Dúnıeniń kórkin boljamaı – degen uly Abaı atamyzdyń óleń joldary arqyly saıysymyzdy bastaımyz.
Júrgizýshi: - Saıysymyzdy bastamastan buryn ádil qazylarmen tanystyryp shyǵaıyq.
Kóńildi tapqyshtar bilimdiler
Bar ónerin aldaryńa salady
Kim bilimdi, kóp oqyǵan bolsa eger
Búgingi kúnniń jeńimpazy bolady
Ár top basshysy ózderiniń toptarymen tanystyrady.
I kezeń:
Tanystyrý
Ár top basshylary óz toptaryn tanystyryp ótedi.
Júrgizýshi: Qarap turmaı báıgege erińiz
Shákirtterge ádil sheshim berińiz
Júzden júırik, myńnan tulpar shyǵarar
Báıge, báıge, báıgelerdi kórińiz – deı kele biz kelesi kezeń – báıgeni bastaıyq.
İİ. kezeń
Ár topqa 12 suraqtan beriledi
1 – top
1. Qaı galogen bakterıalardy óltirip, densaýlyqty qorǵaıdy? (hlor)
2. Ári jeńil, ári jumsaq metal? (lıtıı)
3. Metaldardyń kerneý qataryn jasaǵan ǵalym? (N. N. Beketov)
4. Temeki quramyndaǵy qyshqyl? (nıkotın)
5. Qazaqstannyń qazba baılyqtarynyń kartasyn jasaǵan kim? (Q. Sátbaev)
6. Jasýshany zertteıtin ǵylym salasy? (sıtologıa)
7. Adam aǵzasynda qaı element jetispeýinen tis jıegi aýrýyna ushyraıdy? (ftor)
8. Ómir men oıdyń elementi (fosfor)
9. Tuqym qýalaıtyn ózgergishtik (mýtasıa)
10. Natrıı neshe valentti? (1 – valentti)
11. Elektrondardy qosyp alý úderisi? (totyqsazdandyrý)
12. Temirdiń atomdyq massasy (56)
2 – top
1. Mendeleevtiń perıodtyq júıesinde qansha metal bar? (89)
2. Kúmistiń atomdyq massasy? (108)
3. Metaldardyń totyǵý dárejesi qandaı? (oń)
4. Asa baǵaly metaldar (altyn, kúmis, platına)
5. Adam aǵzasynda súıektiń quramyna kiretin metal? (kálsı)
6. Quramynda qyzyl fosfor bar, turmysta óte qajet zat (sirińke)
7. «Bilim bulaǵy» (oqýlyq)
8. «Aq marjan» atalatyn dándi daqyl? (kúrish)
9. Eń jeńil gaz? (sýtek)
10. Elektrolıttik dıssosıasıa teorıasyn ashqan ǵalym? (S. Arrenıýs)
11. Tuz ben sýdyń arasyndaǵy almasý reaksıasy (gıdrolız)
12. Jylý men jaryq bóle júretin reaksıa? (janý)
III. «Qupıa sózdiń kiltin ash» oıyn kezeńi, oıyn sharty boıynsha eki topqa birdeı tapsyrma beriledi. Berilgen elementtiń rettik nomerin tabý.
1 – top ------ 2 - top
N – 1 -------- Au - 79
Na – 11 ---- Cl – 35, 5
N – 7 ------- Mg - 12
Su – 29 ----- Ag - 47
Fe - 26 ------ O – 8
IV kezeń. Qyzyqty tájirıbe jasaý.
1top. Zat quramyndaǵy krahmaldy anyqtaý
Qajetti quraldar: 1g un, as qasyq (45 ml), tabaqsha, ıod, tabaqshaǵa undy salyp, úsh as qasyq sý quıyp aralastyryńyz, 3 - 4 tamshy ıod tamyzyńyz.
Nátıje: ıod pen krahmal birigip kók - kúlgin tús beredi.
Nelikten: krahmaldyń molekýlasy - óte úlken. Ol syrtyna tarmaqshalar baǵyttalǵan, uzyn buratylǵan spırálǵa uqsaıdy, bul spırálda ıod ustalynatyndyqtan krahmal kók – kúlgin túske boıalady.
2-top. Asqyn totyqtyń ózgerýi
Kartop kómegimen sýtegi asqyn totyǵyn sýǵa jáne ottegine ydyratý.
Qajetti quraldar: asqyn totyq, kartop, qaǵaz, staqan, staqandy ortalap asqyn totyǵymen toltyryńyz, staqanǵa shıki kartop kesindisin salyńyz, ne bolatynyn baıqańyz.
Nátıje: gaz kópirshikteri bólinedi.
Nelikten: kartop quramynda katalaza atty ferment bar. Fermentter kletkalar da bolady. Olardyń fýnksıasy – iri taǵam zattarynyń kishirek, jeńil sińiriletin zattarǵa aınalýyn tezdetý. Kartop kletkasyndaǵy katalaza sýteginiń asqyn totyǵyn sý men ottegine tez aıyrady.
V kezeń Hımıalyq kórinis
1 top. Sabyn jáne sıntetıkalyq jýǵysh zattardyń jarnamasymen kórsetý.
2 top. «Dárýmender» taqyryby boıynsha jarnama kórsetý.
VI kezeń «Tormen sý ákelý» oıyny
2 top oqýshylaryna metaldan nemese jippen toqylǵan tor beriledi. Sýdy tókpeı, jyldam ákelý kerek. Qalaı ákelýge bolady? Jaýaby: torǵa H2O formýlasyn jazyp salady da ákelip beredi. 2 torkózge as tuzyn toltyrý Na - 10 dana, CL - 10 dana, basqa element 10 dana.
VII kezeń Top basshylar saıysy
1. Metaldardyń paıdaly jaqtary
2. Metaldardyń zıandy jaqtary
«Kórermender kórimdigi»
1. Mashına men traktordyń jany, qara metalýrgıa nany (temir)
2. Aıdahar beınesine uqsaıtyn element (S)
3. Termometrde qoldanylatyn metal (synap)
4. Ǵaryshtan túsetin meteorıtter negizinen qandaı metaldan turady? (temir)
Qorytyndy:
2030-dyń barysymyz,
Bolashaqqa bastaıdy ár isimiz,
Egemen elimizdi kórkeıtetin,
Bilim shyńyna shyǵý – paryzymyz deı otyryp, búgingi saıysymyz da máresine jetti. Jeńimpazdardy marapattaý rásimi.
Maqsaty:
Ótilgen materıaldardy qaıtalaý maqsatynda synyp oqýshylaryn 2 topqa bólip toptyq saıysý, oqýshylardy jyldam ári tez oılanyp jaýap berýge daǵdylandyrý, oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Júrgizýshi: Sheberlikti, bilimdi,
Saraptap sizder kórińizder.
Ádilqazy alqasy
Ádil baǵa berińizder.
Júrgizýshi: Bilim degen bıik shyń,
Baqytqa seni jetkizer,
Bilim degen aqylshyń,
Qıyndyqtan ótkizer.
Jastyqtyń oıy qaıdasyń,
Júrekti túrtip qozǵamaı
Ǵylymnyń bilip paıdasyn
Dúnıeniń kórkin boljamaı – degen uly Abaı atamyzdyń óleń joldary arqyly saıysymyzdy bastaımyz.
Júrgizýshi: - Saıysymyzdy bastamastan buryn ádil qazylarmen tanystyryp shyǵaıyq.
Kóńildi tapqyshtar bilimdiler
Bar ónerin aldaryńa salady
Kim bilimdi, kóp oqyǵan bolsa eger
Búgingi kúnniń jeńimpazy bolady
Ár top basshysy ózderiniń toptarymen tanystyrady.
I kezeń:
Tanystyrý
Ár top basshylary óz toptaryn tanystyryp ótedi.
Júrgizýshi: Qarap turmaı báıgege erińiz
Shákirtterge ádil sheshim berińiz
Júzden júırik, myńnan tulpar shyǵarar
Báıge, báıge, báıgelerdi kórińiz – deı kele biz kelesi kezeń – báıgeni bastaıyq.
İİ. kezeń
Ár topqa 12 suraqtan beriledi
1 – top
1. Qaı galogen bakterıalardy óltirip, densaýlyqty qorǵaıdy? (hlor)
2. Ári jeńil, ári jumsaq metal? (lıtıı)
3. Metaldardyń kerneý qataryn jasaǵan ǵalym? (N. N. Beketov)
4. Temeki quramyndaǵy qyshqyl? (nıkotın)
5. Qazaqstannyń qazba baılyqtarynyń kartasyn jasaǵan kim? (Q. Sátbaev)
6. Jasýshany zertteıtin ǵylym salasy? (sıtologıa)
7. Adam aǵzasynda qaı element jetispeýinen tis jıegi aýrýyna ushyraıdy? (ftor)
8. Ómir men oıdyń elementi (fosfor)
9. Tuqym qýalaıtyn ózgergishtik (mýtasıa)
10. Natrıı neshe valentti? (1 – valentti)
11. Elektrondardy qosyp alý úderisi? (totyqsazdandyrý)
12. Temirdiń atomdyq massasy (56)
2 – top
1. Mendeleevtiń perıodtyq júıesinde qansha metal bar? (89)
2. Kúmistiń atomdyq massasy? (108)
3. Metaldardyń totyǵý dárejesi qandaı? (oń)
4. Asa baǵaly metaldar (altyn, kúmis, platına)
5. Adam aǵzasynda súıektiń quramyna kiretin metal? (kálsı)
6. Quramynda qyzyl fosfor bar, turmysta óte qajet zat (sirińke)
7. «Bilim bulaǵy» (oqýlyq)
8. «Aq marjan» atalatyn dándi daqyl? (kúrish)
9. Eń jeńil gaz? (sýtek)
10. Elektrolıttik dıssosıasıa teorıasyn ashqan ǵalym? (S. Arrenıýs)
11. Tuz ben sýdyń arasyndaǵy almasý reaksıasy (gıdrolız)
12. Jylý men jaryq bóle júretin reaksıa? (janý)
III. «Qupıa sózdiń kiltin ash» oıyn kezeńi, oıyn sharty boıynsha eki topqa birdeı tapsyrma beriledi. Berilgen elementtiń rettik nomerin tabý.
1 – top ------ 2 - top
N – 1 -------- Au - 79
Na – 11 ---- Cl – 35, 5
N – 7 ------- Mg - 12
Su – 29 ----- Ag - 47
Fe - 26 ------ O – 8
IV kezeń. Qyzyqty tájirıbe jasaý.
1top. Zat quramyndaǵy krahmaldy anyqtaý
Qajetti quraldar: 1g un, as qasyq (45 ml), tabaqsha, ıod, tabaqshaǵa undy salyp, úsh as qasyq sý quıyp aralastyryńyz, 3 - 4 tamshy ıod tamyzyńyz.
Nátıje: ıod pen krahmal birigip kók - kúlgin tús beredi.
Nelikten: krahmaldyń molekýlasy - óte úlken. Ol syrtyna tarmaqshalar baǵyttalǵan, uzyn buratylǵan spırálǵa uqsaıdy, bul spırálda ıod ustalynatyndyqtan krahmal kók – kúlgin túske boıalady.
2-top. Asqyn totyqtyń ózgerýi
Kartop kómegimen sýtegi asqyn totyǵyn sýǵa jáne ottegine ydyratý.
Qajetti quraldar: asqyn totyq, kartop, qaǵaz, staqan, staqandy ortalap asqyn totyǵymen toltyryńyz, staqanǵa shıki kartop kesindisin salyńyz, ne bolatynyn baıqańyz.
Nátıje: gaz kópirshikteri bólinedi.
Nelikten: kartop quramynda katalaza atty ferment bar. Fermentter kletkalar da bolady. Olardyń fýnksıasy – iri taǵam zattarynyń kishirek, jeńil sińiriletin zattarǵa aınalýyn tezdetý. Kartop kletkasyndaǵy katalaza sýteginiń asqyn totyǵyn sý men ottegine tez aıyrady.
V kezeń Hımıalyq kórinis
1 top. Sabyn jáne sıntetıkalyq jýǵysh zattardyń jarnamasymen kórsetý.
2 top. «Dárýmender» taqyryby boıynsha jarnama kórsetý.
VI kezeń «Tormen sý ákelý» oıyny
2 top oqýshylaryna metaldan nemese jippen toqylǵan tor beriledi. Sýdy tókpeı, jyldam ákelý kerek. Qalaı ákelýge bolady? Jaýaby: torǵa H2O formýlasyn jazyp salady da ákelip beredi. 2 torkózge as tuzyn toltyrý Na - 10 dana, CL - 10 dana, basqa element 10 dana.
VII kezeń Top basshylar saıysy
1. Metaldardyń paıdaly jaqtary
2. Metaldardyń zıandy jaqtary
«Kórermender kórimdigi»
1. Mashına men traktordyń jany, qara metalýrgıa nany (temir)
2. Aıdahar beınesine uqsaıtyn element (S)
3. Termometrde qoldanylatyn metal (synap)
4. Ǵaryshtan túsetin meteorıtter negizinen qandaı metaldan turady? (temir)
Qorytyndy:
2030-dyń barysymyz,
Bolashaqqa bastaıdy ár isimiz,
Egemen elimizdi kórkeıtetin,
Bilim shyńyna shyǵý – paryzymyz deı otyryp, búgingi saıysymyz da máresine jetti. Jeńimpazdardy marapattaý rásimi.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń maqsaty: Kópjasýshaly janýarlardyń oryn aýystyryp qozǵalýynyń alýan túrimen, tirek - qımyl júıesiniń qurylysymen jáne jaýar tirshiligindegi onyń mańyzyn, qozǵalys tirshilikti saqtaýdyń negizg...
