Táýelsizdik tátti sóz
TÁÝELSİZDİK TÁTTİ SÓZ
Táýelsizdik – kez kelgen el úshin jańa satyǵa kóterilý men qaıta túleýdiń, gúldenip damýdyń tyń qadamy, eleýli tarıhı kezeńi. Altaıdan Atyraýǵa deıingi keń baıtaq ólkemizdi can jyldar boıy otarlyqtyń qursaýynda ustaǵan keńestik ımperıa kúıregennen keıin Qazaq eli erkindikke qol jetkizdi. Alǵashqy Konstıtýsıamyz bekitilip, respýblıkalyq memlekettiligimizdi zańdastyrǵan kezden bastap, derbestiktiń ıgiligin sezine bastadyq.
Qazaq eli - álemdegi ejelgi tarıhı tereń tamyrly elderdiń biri. Búgingi tańda gúldenip damýy men ǵylymı - tehnologıalyq jaǵynan álemde tanymal keıbir elderdiń ózi bizden keıin paıda bolǵan memleketter. Sonaý Saq, Ǵun dáýirinen bastap, ejelgi túrik qaǵanatynyń balbal tasqa qashalǵan derek kózderinen negizge alyp, taratsaq tarıhymyzdyń tamyry tereńde jatqanyna kóz jetkizýge bolady.
Kóshpendilerdiń birikken memleketi quramynan bólinip shyǵyp, Qazaq eliniń jeke shańyraq kóterýine Kereı men Jánibek hannyń qosqan tarıhı róli aıtarlyqtaı. El basqarýdyń, turaqty ári beıbit qoǵam qalyptastyrýdyń ozyq ári álemniń eshbir elinde kezdespegen ǵajaıyp úlgisin jasady. Onyń aıqyn dáleli retinde kóshpendi rý taıpalardyń sotsyz, abaqtysyz, saqshysyz el basqaryp, «Jeti Jarǵy», «Esim zannyń eski joly», «Qasym hannyń qasqa joly» sekildi qujattarymen qoǵamdyq qatynasty úılestirýleri edi. Sheshen bılerdiń bir aýyz sózine toqtap, «Kúltóbeniń basyndaǵy kúnde keńeste» aıtylǵan aqsaqaldar sheshiminiń aldynda hannyń da, qarasha halyqtyń da teń erikti bolýy bıik órkenıetke jetken eshbir elde bolmaǵan ozyq oıly aqyldy jurtqa laıyq úrdis bolatyn.
Shyndyq sózge, ádil iske jappaı moıynsynatyn áleýmettik adal úrdis qalyptasyp, ulttyń ózine tán dala demokratıasynyń qundylyqtary ómirge endi. Saıyn dalany kósile jaılap, kúzegen, qystaǵan halyq ózara jıi aralasyp - quralasyp, quda - qudandaly, naǵashy - jıen syndy qarǵa tamyrly birtutas qazaq ulty bolyp uıysýlarynyń arqasynda úsh júz qaımaǵy buzylmaǵan, eshbir dıalektisiz bir tilde sóılep, ortaq salt pen dástúrdi qalyptastyrdy. Qazirgi kúni keıbir kórshi elderimizdiń ózinde qatar turǵan eki qala turǵyndary ózara tilmashsyz til tabysa almaıtyny belgili. Aıtalyq, Pekın men Shańqaıda turatyn ulty bir eki hanzý eki bólek tilde sóıleıdi. Sol sekildi Daǵystan ólkesindegi Qap taýynyń ár saılaryn mekendegen túbi bir týys turǵyndardyń arasynda bir qystaqtyń tilin ekinshisi túsinbeıdi. Shaǵyn ǵana terıtorıany mekendegen osy eldegi qandas baýyr jerlester ózara alty tilge bólingen.
Olaı bolsa, árqaısy bir bir memleketke tatıtyn qazaqtyń úsh júzi men san ondaǵan rýlary birtutas salt - dástúrge baǵynyp, ortaq bir tilde sóılesedi. Osynyń ózi - aq bizdiń el bolyp uıysýǵa, túıilgen judyryqtaı birlikke jumyla alatyn erekshe qabilettiligimizdi aıǵaqtaıdy. San ǵasyr boıy ardaqtaǵan ana tilimiz alýan túrli synaqtan ótse de óziniń qaımaǵyn buzbaı búginge deıin saf altyndaı saqtalyp, táýelsizdikke jetti.
Táýelsizdik – kez kelgen el úshin jańa satyǵa kóterilý men qaıta túleýdiń, gúldenip damýdyń tyń qadamy, eleýli tarıhı kezeńi. Altaıdan Atyraýǵa deıingi keń baıtaq ólkemizdi can jyldar boıy otarlyqtyń qursaýynda ustaǵan keńestik ımperıa kúıregennen keıin Qazaq eli erkindikke qol jetkizdi. Alǵashqy Konstıtýsıamyz bekitilip, respýblıkalyq memlekettiligimizdi zańdastyrǵan kezden bastap, derbestiktiń ıgiligin sezine bastadyq.
Qazaq eli - álemdegi ejelgi tarıhı tereń tamyrly elderdiń biri. Búgingi tańda gúldenip damýy men ǵylymı - tehnologıalyq jaǵynan álemde tanymal keıbir elderdiń ózi bizden keıin paıda bolǵan memleketter. Sonaý Saq, Ǵun dáýirinen bastap, ejelgi túrik qaǵanatynyń balbal tasqa qashalǵan derek kózderinen negizge alyp, taratsaq tarıhymyzdyń tamyry tereńde jatqanyna kóz jetkizýge bolady.
Kóshpendilerdiń birikken memleketi quramynan bólinip shyǵyp, Qazaq eliniń jeke shańyraq kóterýine Kereı men Jánibek hannyń qosqan tarıhı róli aıtarlyqtaı. El basqarýdyń, turaqty ári beıbit qoǵam qalyptastyrýdyń ozyq ári álemniń eshbir elinde kezdespegen ǵajaıyp úlgisin jasady. Onyń aıqyn dáleli retinde kóshpendi rý taıpalardyń sotsyz, abaqtysyz, saqshysyz el basqaryp, «Jeti Jarǵy», «Esim zannyń eski joly», «Qasym hannyń qasqa joly» sekildi qujattarymen qoǵamdyq qatynasty úılestirýleri edi. Sheshen bılerdiń bir aýyz sózine toqtap, «Kúltóbeniń basyndaǵy kúnde keńeste» aıtylǵan aqsaqaldar sheshiminiń aldynda hannyń da, qarasha halyqtyń da teń erikti bolýy bıik órkenıetke jetken eshbir elde bolmaǵan ozyq oıly aqyldy jurtqa laıyq úrdis bolatyn.
Shyndyq sózge, ádil iske jappaı moıynsynatyn áleýmettik adal úrdis qalyptasyp, ulttyń ózine tán dala demokratıasynyń qundylyqtary ómirge endi. Saıyn dalany kósile jaılap, kúzegen, qystaǵan halyq ózara jıi aralasyp - quralasyp, quda - qudandaly, naǵashy - jıen syndy qarǵa tamyrly birtutas qazaq ulty bolyp uıysýlarynyń arqasynda úsh júz qaımaǵy buzylmaǵan, eshbir dıalektisiz bir tilde sóılep, ortaq salt pen dástúrdi qalyptastyrdy. Qazirgi kúni keıbir kórshi elderimizdiń ózinde qatar turǵan eki qala turǵyndary ózara tilmashsyz til tabysa almaıtyny belgili. Aıtalyq, Pekın men Shańqaıda turatyn ulty bir eki hanzý eki bólek tilde sóıleıdi. Sol sekildi Daǵystan ólkesindegi Qap taýynyń ár saılaryn mekendegen túbi bir týys turǵyndardyń arasynda bir qystaqtyń tilin ekinshisi túsinbeıdi. Shaǵyn ǵana terıtorıany mekendegen osy eldegi qandas baýyr jerlester ózara alty tilge bólingen.
Olaı bolsa, árqaısy bir bir memleketke tatıtyn qazaqtyń úsh júzi men san ondaǵan rýlary birtutas salt - dástúrge baǵynyp, ortaq bir tilde sóılesedi. Osynyń ózi - aq bizdiń el bolyp uıysýǵa, túıilgen judyryqtaı birlikke jumyla alatyn erekshe qabilettiligimizdi aıǵaqtaıdy. San ǵasyr boıy ardaqtaǵan ana tilimiz alýan túrli synaqtan ótse de óziniń qaımaǵyn buzbaı búginge deıin saf altyndaı saqtalyp, táýelsizdikke jetti.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Maqsaty: Mátin qurastyrý, negizgi ıdeıasyn; ondaǵy negizgi oıdy anyqtaý arqyly mátinge jospar qurý; qurylǵan jospar boıynsha mátin qurastyrýdy úıretý.
-
Taqyryby: Muhtar Áýezov Qarash – qarash oqıǵasy
