InfoHub Logo

Tumanbaı Moldaǵalıev «On altynshy jeltoqsan», «Qaırattyń jazý dápterinen»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Oqýshylardy T. Moldaǵalıevtyń «On altynshy jeltoqsan» óleńi men «Qaırattyń jazý dápterinen» mátininiń mazmunymen tanystyryp, túsindirip, jańa sabaqty meńgertý. Jeltoqsan kóterilisiniń sıpatyn nasıhattaı otyryp, jeltoqsan qurbandaryn máńgi este saqtaý.
Kórnekilik: Qaırattyń portreti, T. Moldaǵalıevtyń portretteri, sózjumbaq, « Jeltoqsan jeli» áni, maqal - mátelderSabaqtyń barysy: I. Uıymdastyrý kezeńi.

II. Shattyq sheńberge turý.
Kók aspanda kún kúlsin,
Birge kúlsin búldirshin.
Kók aspanda kún kúlsin,
Jerge udaıy nur quısyn.
Kók aspanda kún kúlsin,
Ul qolynda tý júrsin.
Qyz qolynda gúl júrsin.
Kók aspanda kún kúlsin,
Birge júrsin búldirshin.

İİ. Úı tapsyrmasyn pysyqtaý
«Jokeı men jylqy» strategıasy. Oqýshylarǵa kartochka taratylady. Bir oqýshyǵa suraǵy bar kartochka, al ekinshi oqýshyda sol suraqtyń jaýaby. Ár oqýshy óziniń suraǵyna sáıkes jaýabyn tańdaıdy. Suraq pen jaýapty taqtaǵa japsyrady.
1. Qazir qaı mezgil? (Qazir qys mezgili)
2. Qar qalaı jaýdy? (Qar kóptep jaýdy)
3. Ózen kól ne istedi? (Ózen, kóldi muz qaptaǵan)
4. Qystygúni úı janýarlaryn qalaı kútemiz? (Qystygúni úı janýarlaryn jyly qoraǵa shóp salyp, baǵyp - qaǵady)
5. Adamdar sýyqtan qalaı qorǵanady? (Adamdar jyly kıinedi, úılerine ot jaǵady)
6. Qysta kún jyly bola ma? (Qysta kún sýyq, aıaz, úskirik boran bolady)
7. Aıaz qysta qandaı bolady? (Aıaz qysta kúshti bolady)
8. Jylqyshylarǵa qysta jylqy baǵý ońaı dep oılaısyń ba? (Jylqyshylarǵa qysta jylqy baǵý bek qıyn)
9. Jaltań aıaz degenimiz ne? (úskirik, sýyq aıaz)
10. Bapsyz degendi qalaı túsinesiń? (jaısyz)
11. Mirjaqyp Dýlatov qaıda týǵan? (M. Dýlatov Qostanaı óńirinde týǵan)
12. M. Dýlatov kim? (Aqyn, jazýshy)
13. Qandaı kitap jazǵan? (Oıan, qazaq)
- Osy qys mezgiliniń aılaryn ataıyqshy?
- Jeltoqsan, qańtar, aqpan.
- Olaı bolsa, osy jeltoqsan aıynda bolatyn erekshe merekelerdiń birin bilý úshin biz qazir sózjumbaq sheshemiz.

III. Jańa sabaq.
1. Rámiz.
2. Qazaqtyń hany.
3. Jyl basy.
4. Kıeli san.
5. Burynǵy astana.
6. Reseı halqy.
7. Alyp janýar.
8. Qasıetti aı.
9. Muz aıdyny.
10. Jyrtqysh qus.
11. Qazaqstan qalasy.

- Sózjumbaqtan erekshe torkózden qandaı sóz shyqty?
- Táýelsizdik.
- «Táýelsizdik» sóziniń maǵynasyn qalaı túsinesińder? (Oqýshylardan jaýap alý).
1) Biz qandaı memleketpiz?
2) Biz táýelsizdigimizdi qashan aldyq? 1991 jyly 16 jeltoqsanda
3) Burynǵy zaman men qazirgi zamanda aıyrmashylyqtar bar ma?
4) Bilim - ǵylym salasynda qandaı aıyrmashylyqtar bar?
5) Bıyl biz táýelsizdiktiń neshe jylyn toılaımyz? (25jyl).
- Osy bizdiń táýelsizdigimizge, egemendigimizge kóptegen aqyn, jazýshy aǵalarymyz, atalarymyz óleńder arnaǵan eken.

- Endeshe búgingi kúngi damýǵa qalaı jettik, qashan jettik ony búgingi taqyrybymyzda aıqyndaımyz. Bizdiń taqyrybymyz «On altynshy jeltoqsan. Qaırattyń jazý dápterinen».(T. Moldaǵalıev)
Maqsatymyz táýelsizdik jaıly maǵlumattar alyp, biletinimizdi jańǵyrtý. Áýeli avtor jaıly bilgenimiz jón. (shema). «Danalyq aǵashy»
– Tumanbaı Moldaǵalıev kim?
T. Moldaǵalıev 1935jyly 20 naýryzda Almaty oblysy, Eńbekshiqazaq aýdany, Jarsý sovhozynda dúnıege keldi. T. Moldaǵalıev kóptegen án mátinderiniń avtory. Qazaqtyń birtýar aqyny 2011 jyly qazannyń 10 kúni dúnıeden ozdy.
Óleńdi túsinip oqy. On altynshy jeltoqsan On altynshy jeltoqsan – Táýelsizdik alǵan kún.
Erekshe bop máńgilik
El janynda qalǵan kún
– Óleń nelikten «On altynshy jeltoqsan» dep atalady?
– Bul kún qandaı mereke?
• Sózdik jumysy:
Táýelsizdik – erkindik
Erekshe – dara, bólek.
Máńgilik – ómir boıy
Jadymyzda - esimizde

- Táýelsizdik bizge ońaılyqpen kelgen joq 1986 jyly Almaty qalasynda jastar kóterilisi boldy.
Esińe saqta!
Qaırat Rysqulbekov – Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigi jolynda mert bolǵan qaısar rýhty qazaq. Ol 1966 jyly 13 naýryzda Jambyl oblysy Moıynqum aýdany Birlik aýylynda dúnıege kelgen. 1988 21 mamyrda dúnıeden ótken. 1996 jyly «Halyq Qaharmany» ataǵy berilgen. (Slaıd arqyly tanystyrý)

– Bizdiń osy aǵa - apalarymyz jeltoqsanda erligimen, ójettigimen, batyldyǵymen, batyrlyǵymen kózge tústi.
– Osy táýelsizdiktiń bizge ońaılyqpen kelmegenin bildik. Táýelsizdik, egemendik jolynda qazaq jastary sherýge shyqty. Bizdiń kóptegen aǵa – apalarymyz jeltoqsan oqıǵasynyń qurbandary boldy. Olar: Qaırat Rusqulbekov, Erbol Spataev, Sabıra Muhambetjanova, Lázzat boldy.
Solardyń ishinde biz búgin Qaırat aǵamyzdyń abaqtyda jatqan kezde óziniń ishki jan syryn qaǵaz betine túsirip otyrǵan.
– Endeshe, búgin bizge de «Qaırattyń jazý dápterinen» úzindi berilgen eken. Sony oqımyz «Oılan, juptas, bólis» ádisi arqyly mazmunyn meńgertý. Aldymen oqýshylarǵa ishteı túsinip oqytý, daýystap oqytý. Sodan keıin juptasyp óleń mazmunyn bir - birine túsindirý, synyp bolyp taldaý.
- Q. Rysqulbekovtiń asyl mindet dep otyrǵany ne dep oılaısyńdar? (oqýshylardan jaýap alý)
- Qaırat óz halqynyń bostandyǵyn, el bolashaǵyn, táýelsizdigin óz aldyna maqsat, asyl mindet etip qoıdy.
V. Jańa sabaqty bekitý
- Balalar, endi biz de osy táýelsizdik kúnine arnap, óleń shyǵaraıyq.
Egemen _____________,
____________ oılaǵan.
Táýelsiz ________,
______________ ___________!
• Balalar, endi taqtada berilgen «Otan» týraly maqaldardy sáıkestendireıik:
Otan El – erdiń anasy
Otan – eldiń anasy Týǵan eldeı e bolmas
Otansyz adam – otbasynan bastalady
Týǵan jerdeı jer bolmas altyn besik
El ishi ormansyz bulbul
Refleksıalyq - qorytyndy kezeń
Vİ. Sabaqty qorytý
Jańa sabaqty qorytý úshin oqýshylarǵa «Blým túımedaǵy» suraqtaryn usynamyn
• Qarapaıym suraq – Mátin kim týraly? Ne týraly? Qazaqstan táýelsizdigin qashan aldy?(1991 jyly 16 jeltoqsanda)

Interpretasıalyq suraq – Nege qorqaqtyq degenimiz qorqý, seskený emes?
Nege 16 jeltoqsan táýelsizdik merekesi dep atalady? (sebebi, 1986 jyly osy kúni jastar alańǵa shyqqan jeltoqsan oqıǵasy boldy.)

Naqtylaý suraǵy – Men durys túsinsem,...........
Shyǵarmashylyq suraq – Eger men Qaırat aǵamyzdyń ornynda bolsam,....
Baǵamdaý suraǵy – Seniń búgingi sabaq taqyrybyna pikiriń qandaı?
Tájirıbelik suraq – Búgingi sabaqta men......... úırendim.
Vİİ. Úıge tapsyrma T. Moldaǵalıevtiń «On altynshy jeltoqsan» óleńin jattaý, «Qaırattyń jazý dápterinen» mazmunyn aıtý.

Bastaýysh synyp muǵalimi: Erǵalıeva A.S