InfoHub Logo

Ulttyq ıdeıa ulttyń tuńǵıyq tarıhyn da, qazirgi áleýmettik-mádenı bilim- bolmysyn da tereń ıgergen, osy ult uǵymy men mániniń qadirine jetip, qudiretin túsine alatyn adamdardyń nemese adamdar tobynyń naqty oı múddesi. Ulttyq ıdeıa búkil bir halyqtyń ómir súrýiniń mazmuny,urpaǵynyń jalǵasýynyń, rýhanı murasynyń máńgi saqtalýynyń negizgi kepili retinde adamzattyń tarıhynda erteden belgili ıdeıa bolyp tabylady. Ol belgili bir memlekettik bıliktiń mańyzdylyǵyn kórsetpeıdi, ol halyqtyń máńgi ómir súrýin, onyń dúnıetanymynyń rýhanı-adamgershiliktik negizderin saqtaýdy, jalpyadamzattyq qundylyqtar turǵysynan ómirmándi máselelerin sheship, damytýdy kózdeıdi. Qazaqstan egemendi el bolǵaly óziniń ulttyq ıdeıasyn tujyrymdap, ony basshylyqqa ala otyryp damýdy kózdeıdi. Táýelsizdigin alǵan toqsanynshy jyldary Qazaqstan úshin óz jolyn aıqyndaý,el aýmaǵynda turatyn barlyq halyqtyń rýhanı biriktirý problemasy barǵan saıyn kókeıkesti sıpat alǵan bolatyn. Tarıhı taǵdyrlaryna oraı, bizdiń elimiz kóptegen ult pen din ókilderi meken etetin mádenı ártekti elge aınalǵany ras. Degenmen, búgingi kúni biz ózimizdiń egemen elimizge kóp ultty degen at qoıyp, aıdar taǵýmen óz qunymyzdy ózimiz túsirip, ata-babadan mıras bolyp qalǵan atameken,týǵan jerindegi negizgi memleket qurýshy ult - qazaq halqynyń múddesin umytýǵa múldem bolmaıdy. Qazaqstan saıası táýelsizdigine qol jetkizgenimen, rýhanı derbestikke tolyǵymen qol jetkizdi dep aıta almaımyz.Osy rette elimizdegi ulttyq ıdeıa jónindegi pikirtalastyń bastamashysy memleket basshysy ulttyq ıdeıany baǵalaı kelip,onyń negizgi mazmunyndaǵy Respýblıkanyń barlyq etnostarynyń dostyǵyn, teńdigi meń ququqtylyǵyn negizdegen bolatyn.Aldymen Qazaqstannyń ulttyq ıdeologıasy búgingi kúnniń erekshelikterine ǵana emes, sonymen katar memlekettiń tarıhı dástúrine de negizdelýi kerek degenmen kelispeýge bolmaıdy.Onyń ústine, qazirgi zaman - batystyq álemniń mádenı jáne aqparattyq ekspansıasymen sıpattalatyn «jahandanýdan qalsań da, kóshten qalma» demekshi, biz de elimizdi bul qubylystan tys qaldyra almaımyz. Údemeli jáne ornyqty damý úshin jahandanýǵa enýge týra keledi. Sondyqtan keri qaıtpaıtyn bul qubylystan qutyla almaıtynymyzdy bilgendikten, búgingi kúni osy jahandanýǵa jutylýdyń emes, onymen ıyq tirestirip, qatarlasa júrýdiń jolyn tabý kerek. San ǵasyrlar boıy salt - sanamyzǵa sińip ketken ulttyq múddemizdi ýaqyt talaby men zamana zańynan qaldyrmaı jańarýmen qatar alyp júrsek, elimiz qaryshtap alǵa basady da, eskimiz ótkenniń murasy joǵalmaıdy.

Qorytyndylaı kele, qazaq etnosynyń aıryqsha ereksheligi ótkenniń rýhanı mádenıetin saqtaýmen qatar, búgingi jaǵdaıǵa jarasymdy jańanyń bárin qabyldaýǵa jáne ulttyq dástúrdi saqtap,baıytýǵa qabilettiligi de bolyp tabylady.Búgingi qazaqtyń ulttyq ıdeıasyn qalyptastyrýdyń irgetas ustanymdary endi jańa qazaqı qundylyǵynyń negizine alyndy. Qazaqstannyń asa kórnekti ǵalymdary áldeneshe márte atap ótkenindeı, Qazaqstan ulty mádenı-tarıhı birlik arqyly birjolata qalyptasady. Qoǵamnyń qazirgi damýynyń basty úrdisi adamzattyń óz damýynyń jańa kezeńine engenin baıqatady, toqtaýsyz ǵalamdanýdyń ornyna aımaqtaný kele jatyr. Ár qoǵamnyń ámbebap jáne ózinshe damýy oryn alady.Ulttyq ıdeıany izdeýge umtylys tap osy jaǵdaıǵa baılanysty týdy. Qoǵamdyq damýdyń ornyn, basty baǵytyn anyqtaý qajet.

Ý.M.Djoldybaeva Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń dosenti

D.S.Jumamurat Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń shyǵystaný fakúltetiniń 1 kýrs stýdenti

---