InfoHub Logo

Burynǵy ótken zamanda bir shal men kempir bolypty. Shal men kempir kedeı bolyp, tuzaq quryp kúnin kóredi eken. Bir kúni shal tuzaǵyn kelip qarasa, bir qaz túsip qalypty. Shal qazdy tuzaqtan bosatyp alyp, baýyzdaıyn dese, qaz shalǵa aıtypty:

— Meni sen bosat! Menen ne surasań sony bir jyldan keıin al, – deıdi.

Shal maqul kórip, qazdy bosatyp qoıa beredi. Úıine kelip, jańaǵyny aıtsa, kempiri shalǵa ursady. Shal:

— Qoı, sen túk bilmeısiń! – dep, sózin tyńdamaı, júre beredi.

Bir jyl ótedi. Shal qazǵa barmaqshy bolady. Júre-júre bir jerge kelse, óńkeı túıe jaıylyp júr eken. Kelip túıeshiden:

— Bul kimniń túıesi? – dese:

— Bul Qazbaıdyń túıesi, – deıdi. «Bul Qazbaı – baıaǵy qaz eken», – dep shal oılanyp turyp, júrip ketedi. Bir jerge kelip:

— Bul kimniń qoıy – dep, qoıshydan suraıdy. Qoıshy:

— Bul Qazbaıdyń qoıy, – deıdi.

Shal jańaǵy qoıshy baladan:

— Shyraǵym, Qazbaıdyń budan basqa nesi bar? – deıdi.

Bala shalǵa:

— Qazbaıdyń úsh jaksy nársesi bar. Bireýi: «Pis, qazanym, pis!» – dese, ártúrli tamak pisip shyǵady, endi bireýi: «Qus, esegim qus!» dese, esegi altyn kusady, taǵy bireýi: «Ur, toqpaǵym, ur!» dese, adamdardy ura beredi, – deıdi.

— Maqul, – dep shal júrip ketedi.

Shal Qazbaıdyn aýlyna keledi. Qazbaı shaldy kútip alady. Shal Qazbaıdan «Pis qazanyn» suraıdy. Qazbaı suraǵanyn beredi.

Shal alyp úıine kele jatsa, bir jerde asyq oınap jatqan balalar shalǵa:

— Ata, asqa tús! – deıdi.

Shal asqa túsedi. Úıge kirip bara jatyp, shal balalarǵa:

— Shyraqtarym! «Pis, qazanym, pis!» demeńder, – deıdi.

Shal úıge kirip ketken soń balalar tyńdasyn ba:«Pis, qazanym, pis!» dep shýlap qoıa beredi. Súıdegende, ártúrli tamak pisip, daıar bolady. Balalar qazandy aýystyryp, alyp qoıady.

Shal shyǵyp qazandy úıine alyp baryp: «Pis, qazanym, pis!» –dese, esh nárse pispeıdi. Shal qazandy alyp, Qazbaıdyń úıine qaıta keledi.

Qazbaıǵa:

— Budan esh nárse shyqpady,– deıdi.

Qazbaı qazandy alyp:

«Pis, qazanym, pis!» dese esh nárse shyqpaıdy.

Qazbaı qazandy alyp, shalǵa esekti berip jiberedi. Shal esekti alyp úıine qaıtady. Onysy altyn qusatyn esek edi.

Jolda kele jatsa, balalar shalǵa:

— Ata, asqa túsińiz! – deıdi. Shal   asty   tastaǵysy   kelmeı, esekten túsedi. Úıge kirip bara jatyp balalarǵa:

— Shyraqtarym! «Qus esegim, qus!» demeńder, – deıdi. Balalar:

— Maqul! – deıdi.

Shal úıge kirip ketken soń-aq balalar: «Qus, esegim, qus» dese, esek altyn qusady. Balalar esekti aıyrbastap, ornyna basqa esek qoıady.

Shal esekti alyp úıine ketedi. Kempir:

— Qazdan baryp alyp kelgeniń osy ma? – deıdi.Shal esekke:«Qus esegim, qus!» dese, esek esh nárse quspaıdy. Shal esekti alyp, Qazbaıǵa taǵy qaıta keledi.

— Esekten esh nárse shyqpaıdy, – deıdi.

Qazbaı esekti alyp: «Qus esegim, altyn qus» dese, esh nárse quspaıdy.

Shalǵa Qazbaı «Ur toqpaǵyn» beredi. Shal «Ur toqpaqty» alyp kele jatsa, baıaǵy jerde taǵy da balalar júr eken.

Balalar shalǵa:

— Ata, asqa tús! – deıdi. Shal úıge kirip bara jatyp:

— Shyraqtarym! «Ur toqpaǵym, ur!» demeńder, – deıdi. Shal úıge kirip ketken soń, dándegen balalar: «Ur, toqpaǵym, ur!» – deıdi. Toqpaq balalardyń árqaısysyn, al kep ur! Uryp júr, uryp júr... Balalar toqpaqqa jalynady: «Oıbaı, «Pis qazanyńdy», «Qus esegińdi, bereıik!» – deıdi. Shal shyǵyp kele jatyp, estip qoıady. Shal kelip:

— «Pis qazandy», «Qus esekti» beresińder me? – deıdi.

Balalar:

— Maqul! Ákelip beremiz! – deıdi.       

Shal «Ur toqpaqty» qoıǵyzady. Balalar «Pis qazandy», «Qus esekti» ákelip beredi. Shal «Pis qazańdy», «Qus esekti», «Ur toqpaqty» alyp, úıine keledi.

Sóıtip, muratyna jetedi.

---