InfoHub Logo

Basqarý – bul kúrdeli qubylys. Tek iskerlik qarym-qatynaspen shektelmeı, qoǵamda oryn alatyn kúndelikti qubylystyń biri. Bul belgili bir uıymnan bastalyp jeke adamǵa jalǵasady. Basqarý úderisiniń qurylymyn, sıpatyn, onyń mán-maǵynasyn ashyp kórsetý úshin JOO-nyń oqytý josparyna arnaıy kýrstar engizilgen. Áleýmettik turǵydan uıymǵa qatysty, lıderlik, jalpy komýnıkasıaǵa qatysatyn tulǵalar arasynda pánaralyq baılanys retinde psıhologıa, til bilimi sekildi ǵylymdardyń orny erekshe. Aıtalyq, tulǵaaralyq qatysym, sondaı-aq top ishindegi adamdardyń qarym-qatynasy árkelki bolyp keledi. Belgili bir uıymnyń baǵyty bir bolǵanymen, ondaǵy qyzmetkerlerdiń kózqarasy, minezi, tipti sóıleý áreketiniń ózi ártúrli bolady.

Osyǵan oraı, Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıtetiniń 1-kýrs magıstranttarynyń bilim berý júıesinde «Basqarý psıhologıasy» páni oqytylady. Atalmysh pánniń maqsaty - basqarý is-áreketiniń  teorıalyq-praktıkalyq negizderin talqylaı otyryp, tulǵa teorıalaryn basqarý tájirıbesinde qoldaný múmkindikteri, basqarýdyń motıvasıalyq aspektileri, uıymdaǵy emosıalyq kúıdi  basqarý, basshynyń tulǵasy men tulǵaaralyq jáne qyzmettik qatynastar psıhologıasy, uıymdyq komýnıkasıa, uıymnyń korporatıvti mádenıeti jaıly zertteýlerdi negizdeýge baǵyttalǵan basqarý  júıesine baǵdarlama qurastyrý úshin jańa zamanaýı basqarý psıhologıasynyń bazalyk teorıalary men zertteýlerin  qoldaný arqyly basqarý júıesiniń psıhologıalyq negizi  týraly teorıalyk bilimderin qalyptastyrý.

«Basqarý psıhologıasy» pániniń oqytýshysy psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, profesor Jýbanazarova Nazırash Súleımenqyzynyń jetekshiligimen Qazaq Fılologıasy fakúlteti mamandyǵynyń 1-kýrs magıstranttaryna «Uıymdardaǵy kelispeýshilikter jáne onyń aldyn alýdy taldaý arqyly psıhologıalyq baǵalaý  berý» taqyrybynda dáris oqytylyp, álemdik zertteýlerge sholý jasaldy. Dáris barysynda pán aıasynda oqytylatyn ádebıetter boıynsha Kabachenko V.S. «Psıhologıa ýpravlenıa», Stolárenko A.D. «Psıhologıa ýpravlenıa», «Psıhologıa delovogo obshenıa ı ýpravlenıa», sondaı-aq qazaq tilindegi zertteýler boıynsha Berdibaeva S.Q. «Tulǵa psıhologıasy», Jýbanazarova N.S «Tulǵanyń psıhologıalyq dıagnostıkasy», Ahtaeva N.S., Abdıjapparova A.I., Bekbaeva Z.N. «Basqarý psıhologıasy» syndy ǵylymı eńbektermen tanysyp, berilgen taqyryp boıynsha keń aqparat aldy. Nátıjelerdi taldaý (semınar) kezinde ótilgen dáris boıynsha magıstranttar uıymdaǵy basqarý, uıymdaǵy kelispeýshilik jáne onyń aldyn alý máselelerine basa nazar aýdardy. Bilimdi qorytyndylaý sabaǵynda, aqparatty jan-jaqty tolyqtyryp, teorıalyq baza jasap, tájirıbemen ushtastyrýǵa tyrysty. Osy oraıda, magıstranttar qazirgi ýaqyttaǵy jumys berýshi men jumys isteýshi rólderine enip, túıtkildi suraqtar tóńireginde jaýap izdedi. Uıym basqarýshysy retinde fırmanyń, kıim dúkeniniń, mektep ishindegi, sonymen qatar kúndelikti oqytýshy retinde túrli jaǵdaıattar keltirildi. Al jumys isteýshi rólindegi magıstranttar sol uıym basshysyna suraq qoıyp, ózderi kezdesken jaǵdaıattardy mysalǵa keltire otyryp, sodan shyǵar jolyn suraq retinde: máselen, «siz osy jaǵdaıda ne ister edińiz? Qalaı kómek bere alatyn edińiz? Osy jaǵdaılarǵa basshynyń qatysýy durys pa?», t.b qoıdy.

Aıtalyq, uıymda óz jumysyna tıanaqty qyzmetker men ózine júktelgen mindetin durys atqara almaıtyn qyzmetker arasynda týyndaǵan konflıkt, uıymdaǵy qyzmetkerlerdiń kózqarasynyń qaıshylyǵy sekildi jaǵdaıattar keltirilip, mysal etip alyndy. Bul jaǵynan tek basqarý teorıasy emes, sol kezeńde oryn alatyn tulǵanyń psıhologıalyq jaı-kúıi de nazardan tys qalmady. Al sabaqtyń alǵashqy sátinen dıskýrsqa túsýge, psıhologıalyq ahýal týdyrýǵa, ashyq pikirtalas jasaýǵa oqytýshymyz Nazırash Súleımenqyzynyń orny erekshe boldy. Qoıylǵan suraq pen berilgen jaýap arasynda keıbir máselelerdiń ara-jigin ajyratyp, sol jaǵdaıat barysyndaǵy kóńil aýdarýǵa turarlyq máselelerdi atap ótti. Suraqtyń jaýabyn birge izdep, oryn alǵan konflıktini sheshý barysynda mámilege kelý jolyn, sóıleý áreketindegi verbaldy amaldardyń durys qoldanysyn, emosıalyq erekshelikterin birge qatystyryp, túsindirip ótti. Ótilgen dáris negizinde berilgen teorıamen aıalyq bilimdi keńitip, is júzindegi qoldanysyna mán bere otyryp, tájirıbemen ushtastyra bildik. Qorytyndy retinde tulǵa oryn alǵan jaǵdaıatqa qaramastan, ne bolmasa konflıktide ózin basqarýshy retinde, ári uıym qyzmetkeri retinde qalaı ustaý qajettigi, maqsatqa baǵyndyrýǵa baǵyttaý, eń bastysy – jumys ornynda jaǵymdy atmosfera qalyptastyrý arqyly sol uıymnyń jumysyn nátıjeli etip, yntymaqtastyqpen árekettesýdegi adamgershilik normalar men qaǵıdalardy naqtyladyq. Osylaısha sabaǵymyzdy túıindep, óz paıdamyzǵa jaratarlyq bilim ala bildik.

Jýbanazarova N.S. psıhologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, profesor

Shaltaeva Eńlik Samatqyzy, Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ Qazaq fılologıasy mamandyǵynyń İ kýrs magıstranty

---