InfoHub Logo

Kózdi ashyp jumǵansha 2023 jylymyz da támam. Osy jyly kóptegen adamnyń ómirinde biraz ózgeris oryn aldy. Ásirese, altyn uıa mektebin bitirgen túlekter úshin qyzyq ta shytyrman aılar retinde este qalǵany aıtpasa da túsinikti shyǵar. Túlekter taqyrybyn beker qozǵamadym. Búgingi keıipkerlerimiz Mereı, Oljas pen Temirlan bıyl mektep bitirip, joǵarǵy oqý ornynyń tabaldyryǵyn attaǵan balmuzdaqtar. Olar HATÝ stýdentteri.

Prezıdentimiz aıtqandaı IT salasyna, mamandaryna úlken qoldaý bildirý kerek. Suhbat berýshiler osy salanyń úzdikteri. Jeke ózimdi IT mamandyǵy qyzyqtyratyn. Jaqynda ǵana saıt jasap, kod jazyp úırengen maǵan bul jańa dúnıe bolyp kórindi. Biraq meniki emes ekendigin birden túsindim. Sebebi, sheksiz sandar men kodtar «basymdy aınaldyryp jiberdi». Keıipkerlerimiz biraz adamnyń mıynda qalyptasqan taptaýyryndy buzdy. Sebebi, IT salasynda júrgender kóp sóılese almaıtyn, ózderimen ózderi bólek álem, komýnıkasıadan maqurym jandar dep oılaıtyndar az emes. Kerisinshe, olar óte jarqyn, mádenıetti, sózge jaqyn ekendigin aıtqym keledi.

Oljas Maısuly Almaty qalasynyń turǵyny, kóptegen jarys pen jobalardyń jeńimpazy, robototehnıka men aıtı salalarynyń úzdigi, American Space uıymynyń eriktisi jáne Sultanahmet Qojyqov atyndaǵy №39 mamandandyrylǵan lıseıde oqýshylarǵa robot jasaýdy úıretetin tálimger. Búgingi kúni aqparattyq júıeler mamandyǵy boıynsha bilim alýda.

Temirlan Áljan da Almatydan. HATÝ da programmalyq ınjenerıa mamandyǵynda bilimin jetildirý ústinde. Sultanahmet Qojyqov atyndaǵy №39 mamandandyrylǵan lıseıdi bitirgen. Oqýshy kezinen kóptegen respýblıkalyq, qalalyq jarystardyń júldegeri atanǵan.

Mereı Baqytjanqyzy kıberqaýipsizdik mamandyǵynda oqıdy. IT men qatar bı, shahmat, tilderge qyzyǵady. Mektep qabyrǵasynda pándik olımpıadalarda júldeli oryndar alyp, bilimi men básekege qabilettiligin shyńdap, belsendi oqýshylardyń qatarynan tabylǵan.

- Mamandyq tańdaýmen qatar sol mamandyqty kásibı oqytyp, naǵyz sol salanyń mamany etip shyǵaratyn sapaly ýnıversıtet tańdaý da ómirimizdegi mańyzdy qadamnyń biri.  Oqý ornyn tańdaý ońaı emes. Elimizdegi birneshe JOO-nyń arasynda «basyń aınalyp qalatyny» ras. Óz basymnan ótkendikten bul da bir úlken tańdaý ekendigin aıta alamyn. Sizderden suraǵym kelgeni, ne sebepti tańdaýlaryńyz dál HATÝ-ǵa tústi?

Oljas: HATÝ ataýynyń ózi aqparattyq tehnologıalarǵa erekshe nazar aýdaratynyn bildiredi. Bul ýnıversıtette basqa joǵarǵy oqý oryndaryna qaraǵanda óz-ózińdi damytý múmkindigi kóp dep oılaımyn. Taǵy bir mańyzdy sebebi -  dostarymnyń basym bóligi osy ýnıversıtetke túsken.

Temirlan: Eń basty sebep ári talap men úshin kelesi jyldarymdy ótkizetin ýnıversıtet halyqaralyq bolýy shart edi. Ásirese HATÝ-dyń sheteldik ýnıversıtettermen kelisim shartqa otyrǵandyǵy unady. Stýdentter ózge memleketterdi de kórip, tájirıbe jınap, bilim ala alady. Bul olarǵa úlken múmkindikter ashady dep bilemin. Jáne de bizdiń oqý ornymyz álemdik standarttarǵa saı oqytatyny kóńilimdi osynda burdy.

Mereı: Meniń oıymsha ýnıversıtetti barynsha mamandyǵyńa jaqyn bolatyndaı tańdaý kerek. HATÝ IT salasyna mamandandyrylǵandyqtan oılanbaı qujattarymdy osynda tapsyrdym.

- Qazaqstandaǵy IT salasyna qandaı baǵa berer edińizder? Sizderdiń oılaryńyzsha jańadan ósip kele jatqan jetkinshekterdiń bul salaǵa degen qyzyǵýshylyqtary bar ma?

Oljas: Qazaqstanda IT salasy qarqyndy damyp kele jatyr. Memleket aqparattyq tehnologıalar baǵytyn belsendi qarjylandyryp, jyl saıyn IT forýmdar uıymdastyryp, startaptar men ınkýbatorlarǵa qoldaý kórsetedi. Men ózim sońǵy eki jylda bes forýmǵa qatystym. Sondaı-aq, Qazaqstan sıfrlandyrý jáne robototehnıka salalaryna kóp nazar aýdaratynyn aıta ketkim keledi. Qazaqstan quramasy osy baǵyttar boıynsha da halyqaralyq jarystarda júldeli oryndarǵa ıe bolyp, álem aldyndaǵy dańqy kóterilýde. Robototehnıka, baǵdarlamalaý jáne ınformatıka muǵalimi retinde aıtarym, balalardyń IT salasyna degen qyzyǵýshylyǵy jyl saıyn artyp keledi.

Temirlan: Elimizdegi IT toqtaýsyz jetilý ústinde. Bes jasar balanyń ózi álemniń ozyq tehnologıalaryn jetik meńgergen. Balalardyń 90 %-y keminde bir qurylǵymen jaqyn tanys. Bunyń zıany árıne kóp. Biraq pozıtıvti túrde oılasaq, jańa tehnologıalar jetkinshekterdi jyldamyraq oılaýǵa, kreatıvtilikke mashyqtaıdy. Al osy eki qasıet qazirgi zamanda basymdylyq tanytyp tur.

Mereı: Qazaqstanda IT belsendi damý satysynda tur. Jańa býyn arasynda aqparattyq tehnologıalarǵa degen qyzyǵýshylyq artyp keledi. Búgingi kúni bul qyzyq baǵyttyń damýyna yqpal etetin baǵdarlamalar men bilim berý bastamalary kóp.

- Ózderińiz aıtqandaı jastar men balalardyń IT salasyna qyzyǵýshylyǵy joǵary. Olardyń arasynda sózsiz sizder de barsyzdar. Biraq sizderdiń erekshelikterińiz armandaryńyzdy maqsat etip, qalaǵan mamandyqtaryńyzǵa, oqý ornyna túsip, jetistikke jete alǵandaryńyz. Osy rette qoıar suraǵym, bul salaǵa qalaı jáne qashan keldińizder?

Oljas:  Men IT salasyna 8 synypta mekteptegi robototehnıka úıirmesine qatysa bastaǵannan beri qyzyqtym. Robototehnıkadan basqa, saıt jasaý jáne baǵdarlamalaýmen aınalysamyn. IT salasy - qazirgi zamandaǵy úlken suranysqa ıe bolǵan tartymdy sala.

Temirlan: Mektep qabyrǵasynan bastap programmalaýǵa qyzyǵýshylyǵym ashyldy. Shamamen 10-11 synyptarda HTML, CSS, JAVA SCRIPT tilderin jetik bildim. Bitirýshi synypqa kelgende mamandyǵymdy naqty tańdap, ózim úshin úlken sheshimderdiń birin qabyldadym.

Mereı: Men bul baǵytty salystyrmaly túrde, oı saralaýynan ótkizip dál bir jyl buryn tańdadym. Tańdaýyma ókinbedim, «ózimdi» tapqanyma qýanyshtymyn.

- Ár ata-ana óz balasy úshin, onyń sheshimderi men tańdaýlary úshin alańdaıdy. Eger de qandaı da bir shıkilikti nemese jamandyqty sezse, balapanyna aıtyp, sol sheshimin ózgertýge ne bas tartýǵa keńes beretin kezder de bolatyny ras. Mamandyq tańdaýda keı ata-ana balasyn qoldasa, endi biri qarsylyq tanytyp, basqa mamandyqqa betin burǵyzýǵa tyrysady. Al sizderdiń qorǵaýshylaryńyz tańdaýlaryńyzǵa qarsylyq tanytpady ma? Ne degenmen eresekterdiń basym bóligi IT salasy týraly kóp bile bermeıdi.

Oljas: Ata-anam meniń mamandyq tańdaýyma esh qarsylyq bildirmedi. Biraq ózińiz aıtqandaı kúmanmen qaraǵany ras. Olardy jasandy ıntellekttiń qarqyndy damýy birshama alańdatty. Men 5 synyptan bastap kompútermen jumys isteýge qyzyǵýshylyq tanytyp kelemin, sol kezdiń ózinde  ata-anam jasyma qaramaı, qoldaý kórsetip kompúter alyp bergen. Robototehnıkamen aınalysqan kezimde de qatysqan olımpıadalar úshin ata-anam qarjylaı qoldaý kórsetti. Olardyń qoldaýynyń arqasynda men búgingi kúnge deıin kóptegen jetistikterge jettim jáne olarǵa alǵysym sheksiz!

Temirlan: Joq, qarsy bolmady, olar meni ár qadamymda, ár bastamamda qoldap otyrady. Sol úshin de olarǵa árqashan rızamyn!

Mereı: Árıne qarsylyq tanytqan joq, kerisinshe ata-anam maǵan ózderi usyndy.

Suhbat berýge kelisken ári birden qoldaǵan Temirlan, Mereı, Oljasqa bolashaqta shyǵarmashylyq, kásibı tabys tileımiz! Prezıdentimiz qoldap, ár joldaýynda basymdyq berý kerektigin aıtatyn IT salsynyń myqty mamany bolyp, elimizdi búkil álemge pash etetin jastar bolatyndaryńyzǵa senemiz ári tilekshimiz.

Osydan birneshe jyl buryn ǵana ýnıversıtet bitirip, myqty degen kompanıalar men uıymdarda qyzmet etip júrgen jastardyń kóbi HATÝ túlegi. Halyqaralyq Aqparattyq Tehnologıalar Ýnıversıtetiniń ashylǵanyna kóp bolmasa da aty álemge tanymal. Áli de joǵary oqý ornymyzdyń búgingi keıipkerlerimiz sekildi ózge de talantty, bilimge qumar, izdenimpaz stýdentterdiń basyn qosyp, Qazaqstannyń atyn shyǵaratyn mamandardyń talaıyn daıyndaıtynyna kúmánimiz joq.

Suhbat alǵan:
Janaıym Ómekbaı HATÝ-dyń 1 kýrs stýdenti
Respýblıkalyq balalar men jasóspirimderge arnalǵan  «Ulan»  gazetiniń jas tilshisi

---