InfoHub Logo

          Bir hannyń úıelmeli-súıelmeli úsh uly bolypty. Úsheýi de otaý ıesi jasyna jetkenimen, birde-biri úılenbepti. Han bir kúni ýázirin shaqyryp alyp:

          — Balalarym er jetti, endi úsheýin de úılendiremin, kimniń qyzyn alady eken, tańdaǵan, súıgen qyzdaryn ózderi aıtsyn, qalyń maly qansha bolsa da beremin, dáýletim jetedi, úsheýiniń toıyn bir kúni jasaımyn, sen balalarymdy jeke-jeke shaqyr, aqyldasaıyq, – dedi. Ýázir aldymen úlken ulyn shaqyryp keledi.

          — Balam, – deıdi han, — jasyń jetti, seni úılendiremin, jasaý-jabdyǵyń daıyn, qalyńmalǵa beretin mal-múlik, altyn qazynam da jetedi, osy shahardan tańdaǵan qyzyń bolsa aıt, dereý quda túsemin de ile-shala toı jasaımyn.

          — Siz kimniń qyzyn uıǵarsańyz, sony alaıyn, – deıdi úlken uly.

          — Joq, onda bolmaıdy, sen óziń tańda, keıin dám-tuzdaryń jaraspasa, obaldaryń mende qalady, – deıdi han.

          — Maǵan erikti shynymen bergen bolsańyz, osy shahardaǵy saýdager Sıamnyń qyzyn alamyn, – dep jaýap beredi bala.

          — Maqul, dereý quda túsemin, – dep, han ýádesin berip shyǵarady.

          Endi ortanshy ulyn shaqyrtyp, oǵan da:

          — Dereý bireýge quda túsip, qalyńmalyn aıdatyp, toı jasap, kelinshek alyp beremin, kimdi alatynyńdy aıt, – deıdi han.

          — Meniń tilegimdi beretin bolsańyz, saýdager Sıamnyń qyzyn alamyn, – dep jaýap qaıyrady.

          — Maqul, dereý quda túsemin saýdager Sıamǵa, – dep ýádesin berip, ony da shyǵarady.

          Kezek kenje ulyna keledi.

          — Ata, siz shaqyrtqan ekensiz, soǵan keldim, ne tapsyrmaqshy edińiz? – dep, taǵzym etip tura qalady.

          — Úsh uldyń kenjesi bola tursań da, sen de er jettiń, otaý ıesi boldyń, eki aǵańmen birge seni de dereý úılendirip, kelin túsireıin dep otyrmyn, osy shahardaǵy qalyń qyzdan súıip tańdaǵan bireýiń bar shyǵar, sony aıt, búginnen qaldyrmaı úsheýińniń toıyńdy bir-aq isteımin, – deıdi atasy.

          — Sizdiń bóten pikirińiz bolmasa, osy shahardaǵy saýdager Sıamnyń qyzyn alar edim, – deıdi kenjesi.

          — Maqul, qudalyq sóılesip, toı jasaýǵa qamdanamyn, – dep, ony da shyǵarady.

          Úsh ulynyń biriniń basyn birine qospaı, tutqıyl aqyl salǵanda, báriniń bir qyzǵa ǵashyq ekeni bilinip qaldy. Endi qaıtý kerek? Bárine de óziniń aıtqan sózi boıynsha bir qyzdy alyp beretin bolyp ýáde ustatty.

Han úsh ulyn qaıta shaqyrtady da bylaı dep bılik aıtady:

          — Úsheýińniń árbirińe júz túıe toǵanaq artyp, otyzdan nóker qosamyn. Saýda qylyp, el aralap kelesińder. Ózderińe tıesili júz túıe júkke qaısynyń qymbat baǵaly buıym ákelseńder ári kóp paıda túsirip kelseńder saýdager Sıamnyń qyzyn sonyńa alyp beremin.

          Úsh ul úsh júz túıe toǵanaqpen jolǵa shyǵady. Árbiri óz baqtaryn synamaqqa, talaılarynan kórmekke úsh bólinip, úsh shaharǵa kiredi.

          Úlkeni dúkenderdi aralap saýda jasaýdyń qamynda júrgende, bir adamnyń bir aına kóterip:

          — Aına satamyn, aına satamyn, munyń quny - júz túıe júk, – dep aıǵaılap júrgenin kóredi.

          — Júz túıe júkke satatyn aınańnyń ne qasıeti bar solǵursha? – dep janyna keledi.

          — Aınanyń qasıeti sol, aılyq jerdegini osy aına arqyly kórýge bolady, – dep, aınany onyń aldyna ákeledi. Aıtsa aıtqandaı, aınany qolyna alyp qarasa, aıshylyq jerde qalǵan óziniń shaharyn, áke-sheshesin kóredi. Endi bir aınaldyryp Sıamnyń qyzyna túsirse, aı men kúndeı bolyp, onyń otyrǵanyn kóredi.

          — Maqul, júz túıe júkke alaıyn aınańdy, – deıdi de qolma-qol qunyn tólep aınany alady.

          «Eki inim qaıda júr eken» dep, olardy izdestirip edi, eki shaharda júrgen ol ekeýin de kóredi. «Endi inilerimdi ertip alaıyn da úıime qaıtaıyn» dep, ortanshy inisine qaraı jol tartady.

          Ortanshysy bir qalaǵa kiredi de dúkenderdi aralap kele jatyp, kilem kóterip satqaly júrgen bireýge tap bolady.

          — Kilem satamyn, kilem satamyn, bul kilemge otyrsa boldy, kisini qalaǵan jerine qas qaǵymda jetkizedi, – dep aıǵaılaıdy ol.

          «Kilemdi alaıyn da shaharyma qaıtaıyn, Sıamnyń qyzyna da tez jetemin, aǵam men inim mundaı nárse taba almaǵan bolar» dep oılaǵan ol qunyn suraıdy kilemniń.

          — Júz túıe júk, – deıdi. Bala dereý kelisedi de júz túıe toǵanaqqa kilem alady. Saýdasyn bitirip turǵanda, janyna aǵasy keledi. Ekeýi inilerin izdep jolǵa shyǵady.

          Kenjesi aǵalarynan bólinip ketken beti bir shaharǵa keledi. Talaı dúkendi aralaıdy. Neler qymbatty buıymdardy kóredi,bárin jaqtyrmaı júrgende:

          — Alma satamyn, alma satamyn, – dep, jalǵyz almany kóterip, ushyp-qonyp júrgen bireýge kezigedi. «Osynsha júgirip jan talasqanda eńbek tólenerlik ne hıkmeti bolǵany bul almanyń? Jónin bileıinshi» dep, shaqyryp alady janyna.

          — Almanyń ereksheligi mynaý, ólgenine úsh kúnnen aspaǵan adamnyń qandaıyna bolsyn, almany ıisketse tiriledi, almanyń qasıeti - osy, – deıdi alma satýshy. Qunyn surasa, júz túıe júk ekenin aıtady, «budan asyl qymbatty buıymdy eki aǵam taba almaǵan bolar, osyny bar aqshamdy bereıin de alaıyn» dep oılap, bala saýdagerden almany alady.

          Almany alyp turǵanynda, janyna eki aǵasy kelip qalady. Úsheýi de saýdasyn jasap bolǵanyn aıtady birine-biri. Ortaǵa salǵanda, bári de dúnıede joq qymbat baǵaly buıymdar alǵan bolyp shyǵady. Aınany qoldaryna alyp, úsheýi shaharlaryn kóredi. Ata-anasyn kóredi. Qaıta aınalyp, saýdager Sıamnyń qorasyna túsirse, jabyrlasqan qalyń adam kórinedi. Súıtse olar Sıamnyń qyzy ólip, sony jerleýge jınalǵan kisiler eken.

          Taǵat qylmaı úsheýi kilemge otyrady da shaharlaryna keledi. Bular kelgende, qyzdy qabirge salyp, betin jaýyp jatqan kez eken. Dereý qaıta ashtyrady da qyzǵa almany ıisketedi, qyz:

          — Pah, naǵyp qatty uıyqtap qalǵamyn, – dep basyn kóteredi. Budan keıin qyzdy úsheýi alarmanǵa keledi. Qaısysy alý kerek, qyzdyń aman qalýyna báriniń de úlesi, eńbegi bar, taǵy da talas, qyzǵanysh týylady.

          — Qyzdyń ólgenin men satyp alǵan aınamen kórmesek, keshigip keletin edińder, tez habar jetkizgen men, qyzdy men alýǵa tıistimin, – deıdi úlkeni.

          — Aınadan kórgen kúnde de kilem bolmasa, ýaǵynda kele almaıtyn edik, bári men satyp alǵan kilemniń arqasy, qyzdy men alýǵa tıistimin, – deıdi ortanshysy.

           —Ýaǵynda kórgenmen, kelgenmen, qyzdy tirilterlik alma—dári bolmasa, barlyq eńbek zaıa bolatyn edi, sondyqtan almany men taptym. Qyzdy men tirilttim, qyz maǵan tıesili, – deıdi kenjesi.

          Qaısysynyń alýyna, eńbekteriniń zor ekenine tórelik aıta almaı, jurttyń da bastary qatady. Osy kezde atasy otyryp bılik aıtady:

          — Sıamnyń qyzyn úlken balam alýǵa tıisti, úıtkeni meniń istemek bolǵan toıym — tuńǵyshymnyń toıy, bárinen buryn sol úılenýge tıisti, ekinshi, úsheýi aǵalasqan kúnde de qashan da jol úlkendiki bolady. Úshinshi, Sıamnyń qyzyn alamyn degendi aıtqan aldymen úlken ulym, tórtinshi, aınamen buryn kórgen sol, ol habar bermeı keshigip qalar bolsa, qyz dúnıede joq edi. Qanshalyq eńbekteri bolǵanmen, eki inisi aldymen aǵasyn úılendirip jeńgeli bolý kerek, onan keıin jastaryna qaraı úılenedi.

          Jurt ta bul ádil tórelik boldy desedi, keıingi eki ul da aǵa alda bolýǵa tıis desedi.

---