InfoHub Logo

          Qara batyr degen erdi bala kúninde túrikpen eliniń jortýylshylary ustap alyp, eline aparǵan soń qoı baqtyrypty. Ash, jalańash saqtap, jóndi tamaq bermegen soń, bala qoıdyń dalada sútin saýyp iship, sonymen kún kórip júripti. Bir kúni bala dalada qamyǵyp jylap otyrǵanda, aldyna bir qarǵa kelip qonady.

          Bala qarǵaǵa aıtty:

          — Qarǵalar-aý, qarǵalar, qandy kórse jorǵalar, tumarymdy al sana, bizdiń elge bar sana, saǵynyp júrgen ákeme, tumardy bere qal sana.

          Qarǵa bir qarq etti de ushyp ketti. Bir mezgilde saýysqan kelip qondy.

          — Aı, saýysqan, saýysqan, óleske jep taýysqan, tumarymdy al sana, elge bara qal sana…

          Saýysqan shyq-shyq etti de ushyp ketti.

          Kelip tyrna qondy.

          — Uzyn moıyn tyrnalar, qaıyry bar myrzalar, tumarymdy al sana, elge bara qal sana…

          Tyrna tyrraý-tyrraý dedi de ushyp ketti.

          Odan qaz keldi.

          — Áı, qazdar-aý, qazdar-aý, sizge bardy nazdar-aý, tumarymdy al sana, elge bara qal sana…

          Qaz qańq-qańq etti de ushyp ketti.

          Endi aqqý keldi.

          — Kólden ushqan qýlarym, qus tóresi týlarym, tumarymdy al sana, elge bara qal sana…

          Aqqý toqtalyńqyrap, kóldeneńdep turdy da, ol da ushyp ketti.

          Birazdan soń qarlyǵash keldi.

          — Áı, qarlyǵash, tamyr-aı, jaýda boldym qalar-aı, tumarymdy al sana, elge bara qal sana…

          Qarlyǵash ushyp olaı ketti, ushyp bulaı ketti, aqyry qımaı kelip, balanyń qolyna qondy.

          Bala oılady: ákem tumarymdy kórip tanysa d, qaı elde ekenimdi bile almas; buǵan bir belgi salaıyn dep, óziniń qolyn pyshaqpen shanshyp qanatty da qanymen tumar ústine túrikpen eliniń tańbasyn saldy. Sóıtip bolǵan soń, tumardy qarlyǵashtyń moınyna baılap, eliniń, áke-sheshesiniń jerin aıtyp, ushyryp qoıa berdi.

          Qarlyǵash ushty aspanmen, balanyń aıtqan josparmen, asqar-asqar taýlarmen, aıdyn shalqar kóldermen, batpaq-laı shóldermen, túrli-túrli jerlermen; qos qanatyn qamshylap, aspannan qater kórinse, tasa jerdi jamshylap, ústinen teri tamshylap, neshe merzim jerdi ótti, neshe merzim eldi ótti, naq otyz kún bolǵanda, bir aýylǵa sol jetti, balanyń aıtqan aýly osy ma dep, meńzepti. Bul aýylǵa kelgen soń, qarlyǵash ár úıdiń tóbesine qonyp, adamyn baıqap júrse de balanyń aıtqanyna eshqaısysy uqsamaıdy. Sóıtip sharshap qalǵyp otyrǵanda, bir yńyrsyǵan kempirdiń daýsy shyqty. Qulaǵyn salyp qarasa, kempir aıtady:

          — Aý, shyraǵym-qulynym, mańdaıymda tulymym, kólge bitken quraǵym, jalǵyz ulym shyraǵym! Jaý aldy ma bilmedim, sý aldy ma bilmedim, ań aldy ma bilmedim, jónińdi bilip, shyraǵym, qurbanyń bop ólmedim, jıyrma tórt aı boldy, men jalǵyzdy kórmedim!..

Sen tura tur dep kempirdi toqtatyp, shal aıtady:

          — Jalǵyz bitken talshybyq, kelbetiń kelgen, qaraǵym, bir deregiń bilýge, dúnıeni kezip qaradym, ash 6ýpadaı jaradym, on eki múshem sekildi, ash kúzendeı búgildi, taýlardyń nasat tasyndaı, berik-aq edi súıegim, órt shalǵandaı egildi. Qaıda da kettiń, suńqarym, úmit etken tulparym, bir kórsetip almady, sol ǵana boldy-aý ińkárim.

          Onda bir jas qyz bala áke-sheshesin toqtatyp sóıleıdi:

          — Nar kesken degen almastaı, asyl edi negiziń, birge týǵan egizim, sen turǵanda oılaýshy em, arǵymaq at minermin, asyl kıim kıermin, teń-qurbymnan ilgeri, men jarqyrap júrermin, bıikten talap tilermin, oıyn-kúlki saýyqpen, qyzyq dáýren súrermin. Egizimnen aıyrylyp, aqsha betten qan ketti, kóńilimnen jan ketti, jelkildep shyqkan kók shópteı, jap-jas qana kúnimde, mine, bizden sán ketti. Áı, qartymyz, qartymyz, kózińniń jasyn tartyńyz, men búgin bir tús kórdim, ájeptáýir is kórdim, túsime jorý aıtyńyz: qoldan ushqan suńqarym, qaıta qonyp júr eken, úıirden joıǵan tulparym, qaıta kelip júr eken, birge týǵan qulynym, úıge kelip júr eken. Bizge Qudaı bergen-di, kisi kórmes ólgendi. Baba-túkti shashty-áziz naq sart bolyp ketpese, habar alyp shyraqtan, bir qarlyǵash kelgen-di…

          Bul sózdi esitken soń, qarlyǵash tip-tike shal-kempirdiń aldyna qondy. Beısharalar jylap-syqtap tumardy alyp, tańbasynan Qara batyr túrikpenge barǵanyn bilisti. Sonan soń at jaratyp, adam jıyp, túrikpen jurtyna baryp, kóp tartý-taralǵy berip, balasyn alyp qaıtty deıdi.

---