HHİ ǵasyr lıderi
Taqyryby: HHİ ǵasyr lıderi
Maqsaty: Oqýshylardyń jeke jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý; tez oılaý qabiletterin damyta otyryp, shapshańdyqqa, jyldamdyqqa úıretý. Daryndy oqýshyny anyqtaý.
1 júrgizýshi:
Qaıyrly kún, qurmetti dostar!
«Jasymda ǵylym bar dep eskermedim,
Paıdasyn kóre - tura tekserdim.
Erjetken soń túspedi ýysyma
Qolymdy mezgilinen kesh sermedim» dep uly Abaı atamyz aıtqandaı ýaqytynda matematıka syryn túsinbeı, keıinnen ýysymyzǵa túsirmeı qalmas úshin, búgingi tańda matematıka álemimen syrlasyp, keıbireýlermen muńdasyp qalý úshin ótkizgeli turǵan saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.
2 júrgizýshi: Búgingi saıysymyzdyń urany:
Bilekti birdi jyǵady,
Bilimdi myńdy jyǵady.
Elimizdiń úlken tiregi bolatyn jas urpaqtyń tereń bilimdi, jan - jaqty damyǵan, zerek bolýy zaman talaby. Aýdanymyzda bolashaǵyna úlken úmit artatyn oqýshylarymyz az emes. Osyndaı oqýshylardyń qatarynda júrgen saıyskerlerimizdi ortaǵa shaqyrýǵa ruqsat etińizder.
1 júrgizýshi: Al, qurmetti qonaqtar,
2 júrgizýshi: Ortaǵa nazar salaıyq.
Ekeýi birge: Saıyskerler shyqpaq ortaǵa,
Qol soǵyp qarsy alaıyq.
2 júrgizýshi: Salamatsyzdar ma, qatysýshylar,
Naqty ǵylymǵa qyzyǵýshylar.
Estigenin este tutyp,
Oqyǵanyn mıǵa tutýshylar.
1 júrgizýshi: Salamatsyzdar ma, ustazdar!
Aıtar oıyn tuspaldar.
Sizder oqytqan oqýshylar,
Sáti keldi synalar.
2 júrgizýshi: Olaı bolsa, turmaıyq,
Oıynymyzdy biz bastaıyq,
Ádil baǵaǵa qaltasy toly,
Ádilqazylarmen tanystyraıyq.
Keshimizdi bastamas buryn ár toptyń bilimin durys baǵalaý úshin ádilqazylar alqasyn saılap alaıyq.
1.
2.
3.
Búgingi saıys sharttary árbir ádilqazynyń aldyna daıyndalyp qoıylǵan.
2 júrgizýshi: Sizderdi saıysymyzǵa shaqyramyz,
Suraqpen bastaryńyzdy qatyramyz.
Matematıka, fızıka, ınformatıkadan
Az da bolsa bilimderińizdi toltyramyz.
1 bólim «BÁIGE»
«Báıge» dep atalatyn bul bólimde suraqtar qoıylady. Ár qatysýshyǵa 5 suraqtan beriledi. Ár durys jaýap 1 upaımen baǵalanady. Bul bólimniń «Báıge» dep atalý sebebi – kóbirek upaı jınap alyp, top aldyna ozyp shyǵý.
Qarap turmaı báıgege erińiz,
Shákirtterge ádil sheshim berińiz
Júzden júırik, myńnan tulpar shyǵarar
Báıge, báıge, báıgelerdi kórińiz – deı otyryp al jas qyrandar “ Báıge “ kezeńin bastaımyz.
1. Bir myń somnyń 1%- i
A. 100
V. 1000
S. 10 +
2. 1 put nege teń?
A. 16 kg +
V. 6 kg
S. 10 kg
3. Sandardy kóbeıtý arqyly nóldi alýǵa bola ma?
A. Joq
V. Bilmeımin
S. ıá +
4. Teris san qaı elde paıda boldy?
A. Ejelgi Egıpet
V. Ejelgi Qytaı +
S. Úndistan
5. Kvadrat teńdeýdiń koefısıentteri arasyndaǵy baılanysty anyqtaǵan jáne ol teoremany osy matematıktiń atymen ataǵan. Bul kim?
A. Pıfagor
V. Ál – Farabı
S. Vıet +
6. Eń kishi natýral san...
A. 0 V. 1 + S. 2
7. Keńistiktegi fıgýralardyń qasıetin oqytatyn geometrıanyń bólimi...
A. stereometrıa +
V. Planımetrıa
S. arıfmetıka
8. 10 tonna sýdy 10 nasospen 10 mınýtta sorady. Al, 25 tonna sýdy 25 nasospen neshe mınýtta sorady?
A. 5
V. 10 +
S. 25
9. Núkteniń ekinshi koordınatasy qalaı atalady?
A. Absıssa
V. Jazyqtyq
S. ordınata +
10. 60 - tyń úshten bir bóligi neshege teń?
A. 30
V. 10
S. 20+
11. ý=kh+v túrindegi teńdeý qalaı atalady?
A. Syzyqtyq +
V. Kvadrattyq.
S. Kýbtyq
12. Tik tórtburyshtyń dıagonaldary ózara perpendıkýlár bola ma?
A. Iá
V. Bilmeımin
S. Joq +
13. Eger birinshi qarasha dúısenbi bolsa, onda osy jyldyń 1 jeltoqsany qandaı kún bolady?
A. Sársenbi +
V. Seısenbi
S. Beısenbi
14. Eń úlken eki tańbaly san...
A 10 V. 90 S. 99+
15. Teksheniń neshe tóbesi bar?
A. 4 V. 8+ S. 12
16. Segizinshi baspaldaǵy ortasy bolatyn satyda neshe baspaldaq bar?
A. 16
V. 12
S. 15 +
17. Uzyndyǵy 2 m, eni 2 m, tereńdigi 2 m bolatyn tesikte qansha jer bar?
A. 4
V. 8
S. eshqandaı +
18. Metrdiń júzinshi bóligi...
A. Desımetr
V. Kılometr
S. Santımetr +
19. Teksheniń qabyrǵasyn eki ese úlkeıtsek, kólemi qansha ese úlkeıedi?
A. 4 esege
V. 8 esege +
S. 12 esege
20. Materıkter sanynyń muqıttar sanyn kóbeıtindisi neshege teń bolady?
A. 20
V. 22
S. 24+
21 Tórtburyshqa neshe dıagonal júrgizýge bolady?
A. 4
V. 3
S. 2 +
22. Dáleldeýsiz qabyldanatyn tujyrym …
A. Lema
V. Teorema
S. Aksıoma +
23. Birinshi matematık – áıel...
A. T. Abylkasymova
V. A. G. Dosmaganbetova
S. S. Kovalevskaıa +
24. 80 jolaýshyny kemege otyrǵyzý kerek. Barlyq jolaýshyny jaǵalaýǵa jetkizý úshin qansha jeti oryndy qaıyq kerek?
A. 10
V. 12 +
S. 11
25. Barlyq eki oryndy taq sandardyń kóbeıtindisiniń sońǵy sıfryn ata...
A. 7.
V. 6.
S. 5.+
26. Qaı teoremany ertede “Qalyńdyq” teoremasy dep ataǵan?
A. Fales teoremasyn
V. Vıet teoremasyn
S. Pıfagor teoremasyn
27. Teksheniń neshe jaǵy bar?
A. 4
V. 8
S. 6+
28. 1 kg temir aýyr ma, álde 1 kg maqta aýyr ma?
A. Temir
V. Maqta
S. Birdeı +
29. Kim jylyna 4 ret kıinedi?
A. Aı
V. Kún
S. Jer +
30. Kólemi 1000sm kýb teksheniń barlyq jaqtarynyń aýdany nege teń?
A. 400 sm. Kýb
V. 300 sm. Kýb
S. 600 sm. Kýb +
31. Úshburyshtar teńdigi belgisi sanymen lá notasynyń ret sanynyń kóbeıtindisi...
A. 9
V. 12
S. 18 +
32. Ákeniń 6 uly bar. Ár ulynyń 1 qaryndasy bar. Otbasynda qansha bala bolǵan?
A. 6
V. 12
S. 7 +
33. 4 oıynshy 4 saǵat domıno oınaǵan. Ár oıynshy neshe saǵattan oınaǵan?
A. 8
V. 1
S. 4+
34. Átesh bir aıaǵymen tursa 3 kg, al eki aıaǵymen tursa neshe kıllogramm?
A. 3+
V. 6
S. 12
35. “Konýs” grek sózinen aýdarǵanda qandaı maǵynany bildiredi?
A. Jaq
V. Oqtaý
S. Qaraǵaı búrshigi +
36. Qaı gúldiń ataýy matematık áıeldiń qurmetine berilgen?
A. Hrızantema
V. Roza S.
Gortenzıa +
37. Ardaq, Kárim, Aıgúl úsheýi doıby oınady. Eger olar árqaısysy eki partıadan oınasa, barlyǵy neshe partıa oınaldy.
A. 2
V. 3+
S. 4
38. Úshburyshqa neshe dıagonal júrgizýge bolady?
A. 1
V. 3
S. Eshqandaı +
39. 9 klastyń “Geometrıa” oqýlyǵynyń avtory kim?
A. G. Dosmaganbetova
V. A. Abylkasymova
S. I. Bekboev +
Kórermen jınalǵan bul tamashaǵa,
Qury qarap jaı otyrý jarasa ma?
Týys, dosqa, synyptas, tanysqa emes,
Soq qolyńdy bilimdi jas talantqa.
Sonymen 1 bólimge berilgen suraqtar aıaqtaldy. 1 bólimniń qorytyndysy boıynsha upaıdy eń az jınaǵan 2 saıysker oıynnan bosatylady.
2 bólim «POLIGLOT»
Keldi kezek polıglotty sheshýge
Jaýaptardy aýdarýǵa úsh tilde.
Qazaq, orys, aǵylshyndy bilseńiz
30 upaı shákirt saǵan nesibe
Jetiliktiń suraǵy kóp sabaqtan
Ár shákirttiń bilgiri alǵa shyǵady
Asyqpańdar, oılanyńdar balalar
Úsh jaýap bar, bireýi onyń shyraǵy. 3 tilde – 30 upaı, 2 tilde – 20 upaı, 1 tilde – 10 upaı.
«Bilip qana qoıý az. Sol bilgendi ómirde qoldana bilýiń kerek. Nıettený ǵana az, sol nıetińdi iske asyrýyń kerek» dep nemis aqyny Gete aıtqandaı, jas órkenderdiń til bilimin tamashalaıyq.
1. Kúnde tańerteń ózińmen birge mektepke alyp baratyn bilimniń kýágeri... ( dnevnık, kúndelik, day book )
2. Shanańdy jazdyń kúni, arbańdy... kúni daıynda. ( qys, zıma, winter )
3. Kóz qorqaq, al ol batyr. ( qol, rýka, hands)
4. Tik buryshtan kishi burysh qalaı atalady? (súıir, ostryı, sharp
5. Kerek/baqytsyzdyq/ kezinde esine alady. ( dos, drýpá, friend )
6. 7 men 8 sandarynyń arasyna qandaı belgini qoısa, 7-den úlken, biraq 8-den kishi san shyǵady? (útir, zapátaıa, a comar)
7. Otyz tisten shyqqan sóz, … rýly elge tarar. (otyz, trıdsat, thirty)
8. Oń sandarǵa qol shatyrdaı
Qalpaq bolǵan bedeli.
Kvadrattasań eger ony,
Joǵaltpassyń sen ony. (kvadrat túbir, kvadratnyı koren, square root)
9. Birdeı sandy birneshe ret
Kóbeıtýden turady.
Eger ony yqshamdasań,
Qandaı ataý bolady? (dáreje, stepen, degree)
10. 7 qaýipke – 1... ( jaýap, otvet, answer)
3 bólim «KÓKPAR»
Máńgi baqı este qalar,
Ǵajaıyp bir kesh bolsyn.
Bilimdirek shákirt ozar,
Qıynyraq suraq bolsyn deı kele kelesi bólimimizdi bastaımyz.
Fızıka Fızıka jaqyn týys myna bizge,
Qozǵalys, znergıa, qýat, kúsh te
Bizdersiz eseptelý múmkin emes,
Jarıa ǵyp aıtaıyqshy muny bizde.
«Bilimdi bireýden - bireýge, ydystan - ydysqa quıǵandaı quıýǵa bolmaıdy»- dep Platon aıtypty.
20 upaıdyń suraǵy: Aldar Kóse Shyqbermes Shyǵaıbaıdyń úıine qonaqqa keledi. Aldardan ońaılyqpen qutylmaıtynyn bilgen baı báıbishesine shaı ákelýin buıyrady. Dastarhanǵa shaı da keledi. Baı men Aldar Kóse áńgimelesip otyryp shaıǵa kóshedi. Báıbishe ekeýine de ystyq shaı usynady. Baı áńgimelesip otyra beredi de al, Aldar aldyna kelgen shaıǵa bir as qasyq sheker salyp áńgimesin jalǵastyra beredi. Baı Aldardyń aýzyna qarap, biraz ýaqyt ótkennen keıin ǵana ydysqa sheker salady.
Suraq: Sonda qaısysynyń shaıy tez sýıdy: baıdyń ba, álde Aldardyń ba?
Jaýaby: Aldardyń shaıy tez sýıdy, óıtkeni shekerdi ystyq shaıǵa birden salsa, shaıdyń temperatýrasy birden tómendeıdi.
30 upaıdyń suraǵy: Bir kúni aty álemge áıgili Aldar Kóse Shyqbermes Shyǵaıbaıdyń úıine qonaqqa keledi. Olar kelgende bul úıdegi apaı syrtta baýyrsaq pisirip jatady. Aldar kóse áńgime aıtyp kóp otyryp qalady, baı ony shaıǵa shaqyrady. Shaǵaıbaıdyń qyzy Bıkesh temirden órilip jasalǵan ydysqa baýyrsaqty salyp ákelip, dastarhanǵa qoıyp jatyp bylaı deıdi: Baýyrsaqty ystyq kezinde jegen dámdi, sondyqtan baýyrsaq tez sýyp qalmas úshin myna temirden órilip jasalǵan ydysqa ádeıi salyp ákeldim. Sonda kóp biletin Aldar bylaı deıdi: - Joq, qatelesesiz, odan da baýyrsaqty aǵashtan jasalǵan ydysqa salǵan durys.
Suraq: Aldardyń bergen keńesi durys pa?
Jaýaby: Durys. Aǵashtan jasalǵan ydysta baýyrsaq baıaý sýıdy, óıtkeni aǵashtyń jylý ótkizgishtigi metaldikinen - temirdikinen az.
40 upaıdyń suraǵy: Aldar shaıǵa qanyp alyp, ornynan turyp ketýge yńǵaılanady. Úı ıesi esikti ashqany sol edi, úıge bir mysyq kirdi. Aldardyń kózi úıge kirgen mysyqqa tústi. Mysyqqa qarap turyp: - Qulaqshynymdy kıe shyǵaıyn, dalada kún sýyq eken – dedi.
Suraq: Dalada kúnniń sýyq ekenin Aldar qaıdan bildi?
Jaýaby: Úıge kirgen mysyqtyń júnine qarap biledi. Kún sýyqta mysyqtyń júni úrpıip, torsıa túsedi, óıtkeni ol óziniń júnderiniń arasynda kóbirek aýa bolatyndaı etip, úrpıtedi, al aýa jylýdy nashar ótkizetindikten, mysyq osy kúıinde dalada uzaq bola alady.
Matematıka tarıhy
Matematıka – ejelgi ǵylymdardyń biri. Matematıka tarıhy uly ǵalymdardyń ashqan ıdeıalarmen baı. Matematıka tarıhyn bilý biz úshin óte mańyzdy. Ol bizge matematıka týraly uǵymdardy tolyq jetkizýge kómektesedi.
20 upaıdyń suraǵy: Ondyq bólshekti alǵash ret ashqan XV ǵasyrda ómir súrgen ózbek matematıgi kim? Jaýaby: Ál - Kashı
30 upaıdyń suraǵy: b. e. d. 624 - 547 jyldary ómir súrgen kóne ǵalymdar men fılosofıanyń negizin qalaýshy, grek oıshyly...
1-kómek: Zattardyń barlyq túrleri men qubylystardy bir alǵashqy Stıhıaǵa – sýǵa tiregen.
2-kómek: Onyń teoremasy: Buryshtyń qabyrǵalaryn qıatyn paralel túzýler onyń bir qabyrǵasynan teń kesindiler bólse, onda ekinshi qabyrǵasynan da birdeı kesindilir bóledi. Jaýaby: Fales
40 upaıdyń suraǵy: 1540 - 1603 jyldary ómir súrgen fransýz matematıgi. Elementar algebrany kirgizedi. Koefısıent úshin áripti órnekteýdi engizedi.
1 kómek: Algebralyq teńdeýlerdiń túrleri men koefısıentiniń táýeldiligin beretin formýlalary belgili.
2 kómek: Berilgen kvadrat teńdeýdiń túbirleriniń qosyndysy qarama - qarsy tańbamen alynǵan ekinshi koefısıentke, al túbirleriniń kóbeıtindisi bosmúshege teń.
Jaýaby: Árıne, Fransýa Vıet. Biz Vıet teoremasyn jaqsy kóremiz, ol bizge kvadrat teńdeýdi ońaı sheshýge kómektesedi.
Logıkalyq esepter
Qurmetti oıynshylar! Sizder qalaı oılaısyzdar, logıka men kúlki baılanysty ma? Iá, olaı bolsa, sizderge logıka zańymen mynadaı anekdotty aıaqtaýdy usynamyn.«Balasy úıge jańa kitap ákeldi.- Bul maǵan syılyq,- dedi ol. Syılyq? Ne úshin, qymbattym?- dep surady mamasy. Bizden tuıequsta neshe aıaq bar, - dep surady? Men «Úsh» dep jaýap berdim. Biraq tuıequsta eki aıaq emes pe? Iá, biraq basqa balalar aıtty.... «tórt» aıaq dep.
20 upaıdyń suraǵy:
Eki qolda 10 saýsaq. On qolda neshe saýsaq? Jaýaby: 50
30 upaıdyń suraǵy: Skavortkaǵa bir ýaqytta eki kotlet qýyrýǵa bolady. Ár kotlettiń eki jaǵyn qýyrý kerek, árbir jaǵyna eki mınýt ýaqyt ketedi. Úsh kotletti qýyrýǵa eń az degende qansha ýaqyt jumsalady? Jaýaby: 6 mın
40 upaıdyń suraǵy: Úsh taýyq úsh kúnde úsh jumyrtqa týady. 12 taýyq 12 kúnde qansha jumyrtqa týady? Jaýaby: 48
Informatıka
20 upaıdyń suraǵy: Alǵashqy EEM qaı jyly paıda boldy? Jaýaby: 1946 jyly
30 upaıdyń suraǵy: Eń alǵashqy elektrondy esepteýish mashınany kim oılap tapty? Jaýaby: Djon Neıman
40 upaıdyń suraǵy: Aqparattyń úlken kólemin saqtaýǵa jáne qaıta shyǵarýǵa arnalǵan qurylǵy... Jaýaby: Dıskjetek
Kóp upaı jınaǵan saıysker bastaıdy. Oıynnyń kelesi kezegi «Jeńis taıaý, qozǵalma baıaý»
4 kezeń «Jeńis taıaý, qozǵalma baıaý»
Eń qıyny jarystyń taıap keldi,
Myqtylary qalypty, jeńsin endi
Tez jaýap ber oılanyp turyp qalmaı
Osy oıynnan kóremiz eren erdi.
Jeńis taıaý, qozǵalma baıaý.
Shapshańdyqqa tań qalma
Oıyn degen arpalys
Jeńilemin dep oılama!
1-oqýshyǵa suraqtar:
1. Kompúterdiń mıy. (Prosesor).
2. Tok kózindegi kerneýdi ólsheıtin qurylǵy (Volmetr)
3. Úsh túıequs ushyp kele jatty. Ańshy olardyń birin atyp aldy. Nesheýi qaldy? ( túıequs ushpaıdy).
4. Prınterdiń neshe túri bar? (3 túri)
5. Eger 1 jumyrtqa 4 mınýt qaınasa, 5 jumyrtqa neshe mınýt qaınaıdy? ( 4 mın)
6. Sharshynyń perımetri 44sm, qabyrǵasy neshege teń? (11sm)
7. Ár túrli grafıkalyq keskinderdi salýǵa, redaksıalaýǵa múmkindik beretin baǵdarlama. (Paint)
8. Tórt qoıdyń neshe aıaǵy bar? (16 aıaq)
9. Búkil jer sharyn qamtıtyn kóptegen ár túrli kompúterler jáne kompúterlik jelilerdiń jıyntyǵy. (Internet)
10. Mektepke kele jatqan 5 balaǵa qarsy jolda taǵy 4 bala jolyqty. Mektepke neshe bala bardy? ( 5 bala )
2- oqýshyǵa suraqtar:
1. Bul adam oılaýynyń túrleri men zańdary týraly onyń ishinde dáleldeýge bolatyn pikirlerdiń zańdylyqtary týraly ǵylym. (Logıka).
2. Jalǵan nemese aqıqat bolýy múmkin qandaı da bir paıymdaý. (Pikir)
3. 1 t maqta aýyr ma, 10s temir aýyr ma?(teń)
4. Stoldyń tórt buryshy bar. Eger bir buryshty kesip tastasa, neshe burysh qalady? ( 5 )
5. Asqanaǵa 100 kg pıaz jáne odan 3 ese artyq kartop ákelindi. Asqanaǵa neshe kg kartop ákelindi? (300 kg)
6. Eki adam 4 saǵat shahmat oınady. Olardyń árqaısysy neshe saǵat oınady? (4 saǵat)
7. Bir januıanyń bes er balasy jáne olardyń árqaısysynyń qaryndastary bar. Januıanyń qansha balasy bar? (6 bala)
8. Saǵat tili táýligine neshe ret tik burysh jasaıdy? (4 ret)
9. 4 ul da neshe saýsaq bar? ( 80 )
10. Internetke telefon arqyly shyǵý qurylǵysy. (Modem).
3- oqýshyǵa suraqtar:
1. Eń kishi úsh oryndy san...
2. Úıde ákesi balasymen, atasy nemeresimen otyr. Úıde neshe adam bolǵan? (3)
3. Kópburyshtyń bir qabyrǵasynda jatpaıtyn eki buryshyn qosatyn kesindi qalaı atalady? (dıogonal)
4. Gaýss, Pıfagor, Gersen matematıkter me? (Gersen matematık emes)
5. Bıllıon degen ne? (Mıllıard)
6. 1800 kosınýsy...
7. Jaı san dep qandaı sadkardy ataımyz? ( ekiden kóp bólgishi bar san)
8. Birdeı 5 almany 8 balaǵa qalaı teń bólip berýge bolady? (4 teń ekige, 1 almany 8 bólikke)
9. 180 gradýstyń sınýsy...
10. Ájeı sebetpen 100 jumyrtqa ákele jatyp qulap qaldy. Qansha jumyrtqa qaldy?
(Birde bir jumyrtqa qalǵan joq, bári jarylyp qaldy)
Saıysymyzdyń sońǵy sáti taıap qaldy.
Al, qazir ádilqazylar sóz alady.
Saıysymyzdyń jeńimpazdaryn anyqtap,
Maqtaý qaǵaz, syılyqtaryn tapsyrady.
Kóńil bólip bul keshke,
Kelgenderge kóp rahmet.
Shyn sezingen kórermenge,
Myń rahmet, myń rahmet!
Osymen bul qyzyqty tamamdasaq,
Bul jaıdy aıtamyz ba jaman bolsaq,
Úırendik bilmegendi osy joly,
Taǵy da úırenemiz aman bolsaq.
Taǵy da úırenemiz aman bolsaq,
Shyńymyz bıik bolar bilim qýsaq.
Ómir degen ónermen úılespeı me?
Jadyratar janymyzdy án tyńdasaq.
Maqsaty: Oqýshylardyń jeke jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý; tez oılaý qabiletterin damyta otyryp, shapshańdyqqa, jyldamdyqqa úıretý. Daryndy oqýshyny anyqtaý.
1 júrgizýshi:
Qaıyrly kún, qurmetti dostar!
«Jasymda ǵylym bar dep eskermedim,
Paıdasyn kóre - tura tekserdim.
Erjetken soń túspedi ýysyma
Qolymdy mezgilinen kesh sermedim» dep uly Abaı atamyz aıtqandaı ýaqytynda matematıka syryn túsinbeı, keıinnen ýysymyzǵa túsirmeı qalmas úshin, búgingi tańda matematıka álemimen syrlasyp, keıbireýlermen muńdasyp qalý úshin ótkizgeli turǵan saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.
2 júrgizýshi: Búgingi saıysymyzdyń urany:
Bilekti birdi jyǵady,
Bilimdi myńdy jyǵady.
Elimizdiń úlken tiregi bolatyn jas urpaqtyń tereń bilimdi, jan - jaqty damyǵan, zerek bolýy zaman talaby. Aýdanymyzda bolashaǵyna úlken úmit artatyn oqýshylarymyz az emes. Osyndaı oqýshylardyń qatarynda júrgen saıyskerlerimizdi ortaǵa shaqyrýǵa ruqsat etińizder.
1 júrgizýshi: Al, qurmetti qonaqtar,
2 júrgizýshi: Ortaǵa nazar salaıyq.
Ekeýi birge: Saıyskerler shyqpaq ortaǵa,
Qol soǵyp qarsy alaıyq.
2 júrgizýshi: Salamatsyzdar ma, qatysýshylar,
Naqty ǵylymǵa qyzyǵýshylar.
Estigenin este tutyp,
Oqyǵanyn mıǵa tutýshylar.
1 júrgizýshi: Salamatsyzdar ma, ustazdar!
Aıtar oıyn tuspaldar.
Sizder oqytqan oqýshylar,
Sáti keldi synalar.
2 júrgizýshi: Olaı bolsa, turmaıyq,
Oıynymyzdy biz bastaıyq,
Ádil baǵaǵa qaltasy toly,
Ádilqazylarmen tanystyraıyq.
Keshimizdi bastamas buryn ár toptyń bilimin durys baǵalaý úshin ádilqazylar alqasyn saılap alaıyq.
1.
2.
3.
Búgingi saıys sharttary árbir ádilqazynyń aldyna daıyndalyp qoıylǵan.
2 júrgizýshi: Sizderdi saıysymyzǵa shaqyramyz,
Suraqpen bastaryńyzdy qatyramyz.
Matematıka, fızıka, ınformatıkadan
Az da bolsa bilimderińizdi toltyramyz.
1 bólim «BÁIGE»
«Báıge» dep atalatyn bul bólimde suraqtar qoıylady. Ár qatysýshyǵa 5 suraqtan beriledi. Ár durys jaýap 1 upaımen baǵalanady. Bul bólimniń «Báıge» dep atalý sebebi – kóbirek upaı jınap alyp, top aldyna ozyp shyǵý.
Qarap turmaı báıgege erińiz,
Shákirtterge ádil sheshim berińiz
Júzden júırik, myńnan tulpar shyǵarar
Báıge, báıge, báıgelerdi kórińiz – deı otyryp al jas qyrandar “ Báıge “ kezeńin bastaımyz.
1. Bir myń somnyń 1%- i
A. 100
V. 1000
S. 10 +
2. 1 put nege teń?
A. 16 kg +
V. 6 kg
S. 10 kg
3. Sandardy kóbeıtý arqyly nóldi alýǵa bola ma?
A. Joq
V. Bilmeımin
S. ıá +
4. Teris san qaı elde paıda boldy?
A. Ejelgi Egıpet
V. Ejelgi Qytaı +
S. Úndistan
5. Kvadrat teńdeýdiń koefısıentteri arasyndaǵy baılanysty anyqtaǵan jáne ol teoremany osy matematıktiń atymen ataǵan. Bul kim?
A. Pıfagor
V. Ál – Farabı
S. Vıet +
6. Eń kishi natýral san...
A. 0 V. 1 + S. 2
7. Keńistiktegi fıgýralardyń qasıetin oqytatyn geometrıanyń bólimi...
A. stereometrıa +
V. Planımetrıa
S. arıfmetıka
8. 10 tonna sýdy 10 nasospen 10 mınýtta sorady. Al, 25 tonna sýdy 25 nasospen neshe mınýtta sorady?
A. 5
V. 10 +
S. 25
9. Núkteniń ekinshi koordınatasy qalaı atalady?
A. Absıssa
V. Jazyqtyq
S. ordınata +
10. 60 - tyń úshten bir bóligi neshege teń?
A. 30
V. 10
S. 20+
11. ý=kh+v túrindegi teńdeý qalaı atalady?
A. Syzyqtyq +
V. Kvadrattyq.
S. Kýbtyq
12. Tik tórtburyshtyń dıagonaldary ózara perpendıkýlár bola ma?
A. Iá
V. Bilmeımin
S. Joq +
13. Eger birinshi qarasha dúısenbi bolsa, onda osy jyldyń 1 jeltoqsany qandaı kún bolady?
A. Sársenbi +
V. Seısenbi
S. Beısenbi
14. Eń úlken eki tańbaly san...
A 10 V. 90 S. 99+
15. Teksheniń neshe tóbesi bar?
A. 4 V. 8+ S. 12
16. Segizinshi baspaldaǵy ortasy bolatyn satyda neshe baspaldaq bar?
A. 16
V. 12
S. 15 +
17. Uzyndyǵy 2 m, eni 2 m, tereńdigi 2 m bolatyn tesikte qansha jer bar?
A. 4
V. 8
S. eshqandaı +
18. Metrdiń júzinshi bóligi...
A. Desımetr
V. Kılometr
S. Santımetr +
19. Teksheniń qabyrǵasyn eki ese úlkeıtsek, kólemi qansha ese úlkeıedi?
A. 4 esege
V. 8 esege +
S. 12 esege
20. Materıkter sanynyń muqıttar sanyn kóbeıtindisi neshege teń bolady?
A. 20
V. 22
S. 24+
21 Tórtburyshqa neshe dıagonal júrgizýge bolady?
A. 4
V. 3
S. 2 +
22. Dáleldeýsiz qabyldanatyn tujyrym …
A. Lema
V. Teorema
S. Aksıoma +
23. Birinshi matematık – áıel...
A. T. Abylkasymova
V. A. G. Dosmaganbetova
S. S. Kovalevskaıa +
24. 80 jolaýshyny kemege otyrǵyzý kerek. Barlyq jolaýshyny jaǵalaýǵa jetkizý úshin qansha jeti oryndy qaıyq kerek?
A. 10
V. 12 +
S. 11
25. Barlyq eki oryndy taq sandardyń kóbeıtindisiniń sońǵy sıfryn ata...
A. 7.
V. 6.
S. 5.+
26. Qaı teoremany ertede “Qalyńdyq” teoremasy dep ataǵan?
A. Fales teoremasyn
V. Vıet teoremasyn
S. Pıfagor teoremasyn
27. Teksheniń neshe jaǵy bar?
A. 4
V. 8
S. 6+
28. 1 kg temir aýyr ma, álde 1 kg maqta aýyr ma?
A. Temir
V. Maqta
S. Birdeı +
29. Kim jylyna 4 ret kıinedi?
A. Aı
V. Kún
S. Jer +
30. Kólemi 1000sm kýb teksheniń barlyq jaqtarynyń aýdany nege teń?
A. 400 sm. Kýb
V. 300 sm. Kýb
S. 600 sm. Kýb +
31. Úshburyshtar teńdigi belgisi sanymen lá notasynyń ret sanynyń kóbeıtindisi...
A. 9
V. 12
S. 18 +
32. Ákeniń 6 uly bar. Ár ulynyń 1 qaryndasy bar. Otbasynda qansha bala bolǵan?
A. 6
V. 12
S. 7 +
33. 4 oıynshy 4 saǵat domıno oınaǵan. Ár oıynshy neshe saǵattan oınaǵan?
A. 8
V. 1
S. 4+
34. Átesh bir aıaǵymen tursa 3 kg, al eki aıaǵymen tursa neshe kıllogramm?
A. 3+
V. 6
S. 12
35. “Konýs” grek sózinen aýdarǵanda qandaı maǵynany bildiredi?
A. Jaq
V. Oqtaý
S. Qaraǵaı búrshigi +
36. Qaı gúldiń ataýy matematık áıeldiń qurmetine berilgen?
A. Hrızantema
V. Roza S.
Gortenzıa +
37. Ardaq, Kárim, Aıgúl úsheýi doıby oınady. Eger olar árqaısysy eki partıadan oınasa, barlyǵy neshe partıa oınaldy.
A. 2
V. 3+
S. 4
38. Úshburyshqa neshe dıagonal júrgizýge bolady?
A. 1
V. 3
S. Eshqandaı +
39. 9 klastyń “Geometrıa” oqýlyǵynyń avtory kim?
A. G. Dosmaganbetova
V. A. Abylkasymova
S. I. Bekboev +
Kórermen jınalǵan bul tamashaǵa,
Qury qarap jaı otyrý jarasa ma?
Týys, dosqa, synyptas, tanysqa emes,
Soq qolyńdy bilimdi jas talantqa.
Sonymen 1 bólimge berilgen suraqtar aıaqtaldy. 1 bólimniń qorytyndysy boıynsha upaıdy eń az jınaǵan 2 saıysker oıynnan bosatylady.
2 bólim «POLIGLOT»
Keldi kezek polıglotty sheshýge
Jaýaptardy aýdarýǵa úsh tilde.
Qazaq, orys, aǵylshyndy bilseńiz
30 upaı shákirt saǵan nesibe
Jetiliktiń suraǵy kóp sabaqtan
Ár shákirttiń bilgiri alǵa shyǵady
Asyqpańdar, oılanyńdar balalar
Úsh jaýap bar, bireýi onyń shyraǵy. 3 tilde – 30 upaı, 2 tilde – 20 upaı, 1 tilde – 10 upaı.
«Bilip qana qoıý az. Sol bilgendi ómirde qoldana bilýiń kerek. Nıettený ǵana az, sol nıetińdi iske asyrýyń kerek» dep nemis aqyny Gete aıtqandaı, jas órkenderdiń til bilimin tamashalaıyq.
1. Kúnde tańerteń ózińmen birge mektepke alyp baratyn bilimniń kýágeri... ( dnevnık, kúndelik, day book )
2. Shanańdy jazdyń kúni, arbańdy... kúni daıynda. ( qys, zıma, winter )
3. Kóz qorqaq, al ol batyr. ( qol, rýka, hands)
4. Tik buryshtan kishi burysh qalaı atalady? (súıir, ostryı, sharp
5. Kerek/baqytsyzdyq/ kezinde esine alady. ( dos, drýpá, friend )
6. 7 men 8 sandarynyń arasyna qandaı belgini qoısa, 7-den úlken, biraq 8-den kishi san shyǵady? (útir, zapátaıa, a comar)
7. Otyz tisten shyqqan sóz, … rýly elge tarar. (otyz, trıdsat, thirty)
8. Oń sandarǵa qol shatyrdaı
Qalpaq bolǵan bedeli.
Kvadrattasań eger ony,
Joǵaltpassyń sen ony. (kvadrat túbir, kvadratnyı koren, square root)
9. Birdeı sandy birneshe ret
Kóbeıtýden turady.
Eger ony yqshamdasań,
Qandaı ataý bolady? (dáreje, stepen, degree)
10. 7 qaýipke – 1... ( jaýap, otvet, answer)
3 bólim «KÓKPAR»
Máńgi baqı este qalar,
Ǵajaıyp bir kesh bolsyn.
Bilimdirek shákirt ozar,
Qıynyraq suraq bolsyn deı kele kelesi bólimimizdi bastaımyz.
Fızıka Fızıka jaqyn týys myna bizge,
Qozǵalys, znergıa, qýat, kúsh te
Bizdersiz eseptelý múmkin emes,
Jarıa ǵyp aıtaıyqshy muny bizde.
«Bilimdi bireýden - bireýge, ydystan - ydysqa quıǵandaı quıýǵa bolmaıdy»- dep Platon aıtypty.
20 upaıdyń suraǵy: Aldar Kóse Shyqbermes Shyǵaıbaıdyń úıine qonaqqa keledi. Aldardan ońaılyqpen qutylmaıtynyn bilgen baı báıbishesine shaı ákelýin buıyrady. Dastarhanǵa shaı da keledi. Baı men Aldar Kóse áńgimelesip otyryp shaıǵa kóshedi. Báıbishe ekeýine de ystyq shaı usynady. Baı áńgimelesip otyra beredi de al, Aldar aldyna kelgen shaıǵa bir as qasyq sheker salyp áńgimesin jalǵastyra beredi. Baı Aldardyń aýzyna qarap, biraz ýaqyt ótkennen keıin ǵana ydysqa sheker salady.
Suraq: Sonda qaısysynyń shaıy tez sýıdy: baıdyń ba, álde Aldardyń ba?
Jaýaby: Aldardyń shaıy tez sýıdy, óıtkeni shekerdi ystyq shaıǵa birden salsa, shaıdyń temperatýrasy birden tómendeıdi.
30 upaıdyń suraǵy: Bir kúni aty álemge áıgili Aldar Kóse Shyqbermes Shyǵaıbaıdyń úıine qonaqqa keledi. Olar kelgende bul úıdegi apaı syrtta baýyrsaq pisirip jatady. Aldar kóse áńgime aıtyp kóp otyryp qalady, baı ony shaıǵa shaqyrady. Shaǵaıbaıdyń qyzy Bıkesh temirden órilip jasalǵan ydysqa baýyrsaqty salyp ákelip, dastarhanǵa qoıyp jatyp bylaı deıdi: Baýyrsaqty ystyq kezinde jegen dámdi, sondyqtan baýyrsaq tez sýyp qalmas úshin myna temirden órilip jasalǵan ydysqa ádeıi salyp ákeldim. Sonda kóp biletin Aldar bylaı deıdi: - Joq, qatelesesiz, odan da baýyrsaqty aǵashtan jasalǵan ydysqa salǵan durys.
Suraq: Aldardyń bergen keńesi durys pa?
Jaýaby: Durys. Aǵashtan jasalǵan ydysta baýyrsaq baıaý sýıdy, óıtkeni aǵashtyń jylý ótkizgishtigi metaldikinen - temirdikinen az.
40 upaıdyń suraǵy: Aldar shaıǵa qanyp alyp, ornynan turyp ketýge yńǵaılanady. Úı ıesi esikti ashqany sol edi, úıge bir mysyq kirdi. Aldardyń kózi úıge kirgen mysyqqa tústi. Mysyqqa qarap turyp: - Qulaqshynymdy kıe shyǵaıyn, dalada kún sýyq eken – dedi.
Suraq: Dalada kúnniń sýyq ekenin Aldar qaıdan bildi?
Jaýaby: Úıge kirgen mysyqtyń júnine qarap biledi. Kún sýyqta mysyqtyń júni úrpıip, torsıa túsedi, óıtkeni ol óziniń júnderiniń arasynda kóbirek aýa bolatyndaı etip, úrpıtedi, al aýa jylýdy nashar ótkizetindikten, mysyq osy kúıinde dalada uzaq bola alady.
Matematıka tarıhy
Matematıka – ejelgi ǵylymdardyń biri. Matematıka tarıhy uly ǵalymdardyń ashqan ıdeıalarmen baı. Matematıka tarıhyn bilý biz úshin óte mańyzdy. Ol bizge matematıka týraly uǵymdardy tolyq jetkizýge kómektesedi.
20 upaıdyń suraǵy: Ondyq bólshekti alǵash ret ashqan XV ǵasyrda ómir súrgen ózbek matematıgi kim? Jaýaby: Ál - Kashı
30 upaıdyń suraǵy: b. e. d. 624 - 547 jyldary ómir súrgen kóne ǵalymdar men fılosofıanyń negizin qalaýshy, grek oıshyly...
1-kómek: Zattardyń barlyq túrleri men qubylystardy bir alǵashqy Stıhıaǵa – sýǵa tiregen.
2-kómek: Onyń teoremasy: Buryshtyń qabyrǵalaryn qıatyn paralel túzýler onyń bir qabyrǵasynan teń kesindiler bólse, onda ekinshi qabyrǵasynan da birdeı kesindilir bóledi. Jaýaby: Fales
40 upaıdyń suraǵy: 1540 - 1603 jyldary ómir súrgen fransýz matematıgi. Elementar algebrany kirgizedi. Koefısıent úshin áripti órnekteýdi engizedi.
1 kómek: Algebralyq teńdeýlerdiń túrleri men koefısıentiniń táýeldiligin beretin formýlalary belgili.
2 kómek: Berilgen kvadrat teńdeýdiń túbirleriniń qosyndysy qarama - qarsy tańbamen alynǵan ekinshi koefısıentke, al túbirleriniń kóbeıtindisi bosmúshege teń.
Jaýaby: Árıne, Fransýa Vıet. Biz Vıet teoremasyn jaqsy kóremiz, ol bizge kvadrat teńdeýdi ońaı sheshýge kómektesedi.
Logıkalyq esepter
Qurmetti oıynshylar! Sizder qalaı oılaısyzdar, logıka men kúlki baılanysty ma? Iá, olaı bolsa, sizderge logıka zańymen mynadaı anekdotty aıaqtaýdy usynamyn.«Balasy úıge jańa kitap ákeldi.- Bul maǵan syılyq,- dedi ol. Syılyq? Ne úshin, qymbattym?- dep surady mamasy. Bizden tuıequsta neshe aıaq bar, - dep surady? Men «Úsh» dep jaýap berdim. Biraq tuıequsta eki aıaq emes pe? Iá, biraq basqa balalar aıtty.... «tórt» aıaq dep.
20 upaıdyń suraǵy:
Eki qolda 10 saýsaq. On qolda neshe saýsaq? Jaýaby: 50
30 upaıdyń suraǵy: Skavortkaǵa bir ýaqytta eki kotlet qýyrýǵa bolady. Ár kotlettiń eki jaǵyn qýyrý kerek, árbir jaǵyna eki mınýt ýaqyt ketedi. Úsh kotletti qýyrýǵa eń az degende qansha ýaqyt jumsalady? Jaýaby: 6 mın
40 upaıdyń suraǵy: Úsh taýyq úsh kúnde úsh jumyrtqa týady. 12 taýyq 12 kúnde qansha jumyrtqa týady? Jaýaby: 48
Informatıka
20 upaıdyń suraǵy: Alǵashqy EEM qaı jyly paıda boldy? Jaýaby: 1946 jyly
30 upaıdyń suraǵy: Eń alǵashqy elektrondy esepteýish mashınany kim oılap tapty? Jaýaby: Djon Neıman
40 upaıdyń suraǵy: Aqparattyń úlken kólemin saqtaýǵa jáne qaıta shyǵarýǵa arnalǵan qurylǵy... Jaýaby: Dıskjetek
Kóp upaı jınaǵan saıysker bastaıdy. Oıynnyń kelesi kezegi «Jeńis taıaý, qozǵalma baıaý»
4 kezeń «Jeńis taıaý, qozǵalma baıaý»
Eń qıyny jarystyń taıap keldi,
Myqtylary qalypty, jeńsin endi
Tez jaýap ber oılanyp turyp qalmaı
Osy oıynnan kóremiz eren erdi.
Jeńis taıaý, qozǵalma baıaý.
Shapshańdyqqa tań qalma
Oıyn degen arpalys
Jeńilemin dep oılama!
1-oqýshyǵa suraqtar:
1. Kompúterdiń mıy. (Prosesor).
2. Tok kózindegi kerneýdi ólsheıtin qurylǵy (Volmetr)
3. Úsh túıequs ushyp kele jatty. Ańshy olardyń birin atyp aldy. Nesheýi qaldy? ( túıequs ushpaıdy).
4. Prınterdiń neshe túri bar? (3 túri)
5. Eger 1 jumyrtqa 4 mınýt qaınasa, 5 jumyrtqa neshe mınýt qaınaıdy? ( 4 mın)
6. Sharshynyń perımetri 44sm, qabyrǵasy neshege teń? (11sm)
7. Ár túrli grafıkalyq keskinderdi salýǵa, redaksıalaýǵa múmkindik beretin baǵdarlama. (Paint)
8. Tórt qoıdyń neshe aıaǵy bar? (16 aıaq)
9. Búkil jer sharyn qamtıtyn kóptegen ár túrli kompúterler jáne kompúterlik jelilerdiń jıyntyǵy. (Internet)
10. Mektepke kele jatqan 5 balaǵa qarsy jolda taǵy 4 bala jolyqty. Mektepke neshe bala bardy? ( 5 bala )
2- oqýshyǵa suraqtar:
1. Bul adam oılaýynyń túrleri men zańdary týraly onyń ishinde dáleldeýge bolatyn pikirlerdiń zańdylyqtary týraly ǵylym. (Logıka).
2. Jalǵan nemese aqıqat bolýy múmkin qandaı da bir paıymdaý. (Pikir)
3. 1 t maqta aýyr ma, 10s temir aýyr ma?(teń)
4. Stoldyń tórt buryshy bar. Eger bir buryshty kesip tastasa, neshe burysh qalady? ( 5 )
5. Asqanaǵa 100 kg pıaz jáne odan 3 ese artyq kartop ákelindi. Asqanaǵa neshe kg kartop ákelindi? (300 kg)
6. Eki adam 4 saǵat shahmat oınady. Olardyń árqaısysy neshe saǵat oınady? (4 saǵat)
7. Bir januıanyń bes er balasy jáne olardyń árqaısysynyń qaryndastary bar. Januıanyń qansha balasy bar? (6 bala)
8. Saǵat tili táýligine neshe ret tik burysh jasaıdy? (4 ret)
9. 4 ul da neshe saýsaq bar? ( 80 )
10. Internetke telefon arqyly shyǵý qurylǵysy. (Modem).
3- oqýshyǵa suraqtar:
1. Eń kishi úsh oryndy san...
2. Úıde ákesi balasymen, atasy nemeresimen otyr. Úıde neshe adam bolǵan? (3)
3. Kópburyshtyń bir qabyrǵasynda jatpaıtyn eki buryshyn qosatyn kesindi qalaı atalady? (dıogonal)
4. Gaýss, Pıfagor, Gersen matematıkter me? (Gersen matematık emes)
5. Bıllıon degen ne? (Mıllıard)
6. 1800 kosınýsy...
7. Jaı san dep qandaı sadkardy ataımyz? ( ekiden kóp bólgishi bar san)
8. Birdeı 5 almany 8 balaǵa qalaı teń bólip berýge bolady? (4 teń ekige, 1 almany 8 bólikke)
9. 180 gradýstyń sınýsy...
10. Ájeı sebetpen 100 jumyrtqa ákele jatyp qulap qaldy. Qansha jumyrtqa qaldy?
(Birde bir jumyrtqa qalǵan joq, bári jarylyp qaldy)
Saıysymyzdyń sońǵy sáti taıap qaldy.
Al, qazir ádilqazylar sóz alady.
Saıysymyzdyń jeńimpazdaryn anyqtap,
Maqtaý qaǵaz, syılyqtaryn tapsyrady.
Kóńil bólip bul keshke,
Kelgenderge kóp rahmet.
Shyn sezingen kórermenge,
Myń rahmet, myń rahmet!
Osymen bul qyzyqty tamamdasaq,
Bul jaıdy aıtamyz ba jaman bolsaq,
Úırendik bilmegendi osy joly,
Taǵy da úırenemiz aman bolsaq.
Taǵy da úırenemiz aman bolsaq,
Shyńymyz bıik bolar bilim qýsaq.
Ómir degen ónermen úılespeı me?
Jadyratar janymyzdy án tyńdasaq.
You Might Also Like
