InfoHub Logo

5 synyp
Sabaqtyń taqyryby:« Iadrolyq qarýsyz bolashaqqa!»
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik:Semeı polıgony týraly bilimin tereńdetý. Iadrolyq qarýdyń adamdarǵa tıgizer zardaby týraly aıta otyryp oı - órisin keńeıtý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumys isteý qabiletin damytý. Óz oılaryn erkin aıtýǵa úıretý.
Tárbıelik:Elin, jerin, súıýge, aıalaýǵa, ekologıa - lyq tárbıe berý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, sýretter. kitaptar
Sabaqtyń túri: aralas sabaq, suraq - jaýap
Sabaqtyń barysy:
İ Uıymdastyrý
a) Oqýshylarmen, qonaqtarmen amandasý
b) Oqýshylardy túgeldeý
İİ. Jańa sabaq
Kesh Qazaqstan Respýblıkasynyń ánuranymen bastalady.
Tirshilikte ne ǵoı deısiń eń qymbat
Tirshilikte adam qymbat, sen qymbat
Al adamǵa aýa qymbat bárinen
Aýa qymbat, alatuǵyn dem qymbat.
Semeıim tanylyp eń bar ǵalamǵa,
Abaı men Shákárimdeı uldar týǵan.
Búginde jarylystan zar jylaǵan,
Bolashaqqa úmit artar qaı urpaǵyń.
Semeı tarıh tańbasy qalǵan qalalarǵa jatady – Ol ádebıet, óner men ǵylym qaıratkerleriniń tuǵan jeri bolyp tabylady. Bul uly aqyn, Qazaqstannyń ulttyq maqtanyshy Abaı Qunanbaev, kórnekti fılosof Shákárim Qudaıberdıev, álemdik ádebıettiń korıfeıi Muhtar Áýezov, halyq ánshisi Bıbıgúl Tólegenova jáne t. b. týǵan jer.

Atom bombasy adamzatqa keler qaıǵy men qasiret. 1949 jyly 29 tamyzda tańerteńgi saǵat 7 - 00 de alǵashqy atom bombasy kúshi 20 kılotonna osy polıgonda synaldy. Bul Semeı oblysynyń Soltústik Batys aýmaǵynda Degelen jotasynyń túbine atom bombasyn synaý polıgonyn ornalastyrý týraly sheshim qabyldandy. Semeı ıadrolyq synaq polıgony ıadrolyq synaq jasaıtyn álemdegi iri polıgondardyń biri bolǵan.

1949 ben 1962 jyldar arasynda onda 30 jer beti synaǵy jasaldy jáne 88 ıadrolyq qondyrǵy aýada synaldy, olardyń arasynda birinshi termoıadrolyq qondyrǵy (1953 jyly 12 tamyzda) men alǵashqy sýtegi bombasy (1955 jyly 22 qarashada) bar, 6 qondyrǵy úlken bıiktikte, ǵaryshta synaldy. Jer betindegi synaqtan basqa polıgonda 340 - tan astam jerasty synaǵy: tik uńǵylar men kólbeý týnelderde jasaldy.

Sondaı – aq polıgondy, Semeı - 21 dep atalǵan. Oǵan asa daryndy, ǵalym, fızık atom synaǵyna úles qosqan Sergeı Kýrchatov 1974j jasyryn qalaǵa Kýrchatov esimi berildi.
1963 jylǵa deıin atom bombalary jer betinde jáne ashyq aýada synaldy.

Aımaqtaǵy Shaǵan jáne Ashysý dep atalatyn eki ózenniń túıiser tusynda, 1965 jyldyń 15
qańtarynda jer asty jarylysy boldy. Osynyń saldarynan ataqty Atom kóli paıda boldy.
Al Antıadrolyq qozǵalys tarıhy 1989 jyly 25 aqpanda bastaldy. Osy kúni KSRO Joǵarǵy Keńesine depýtattyqqa úmitker Oljas Súleımenovtyń saılaýaldy sózi josparlanǵan bolatyn. 28 aqpanda Qazaqstan jazýshylar úıiniń ǵımaratyna júzdegen adam jınaldy. Osylaısha jalpyhalyqtyq antıadrolyq «Nevada - Semeı» qozǵalysy paıda boldy.

Ol Semeı ıadrolyq polıgonyndaǵy synaqqa jappaı narazylyq bildirdi. 1989 jyly qozǵalys Semeı polıgonynda josparlanǵan 18 ıadrolyq synaqtyń 11 - in toqtatty. Tek 7 jarylys boldy, sońǵysy 19 - shy qazanda boldy.
1991 jyly 29 tamyzda polıgon QR prezıdenti N. Nazarbaevtyń jarlyǵymen jabyldy.
«Qara jorǵa» bıi.