InfoHub Logo

Lagerdegi kúnder jańalyqqa toly bolatyn. Sondyqtan da bolar, tańerteńgi dabyldyń únimen uıqyńnan turǵan bette «búgin ne ózgeredi eken?!» dep bir esineısiń de, tápishkeńdi tyrpyldata súıretip, bet jýý úshin bulaqqa qaraı sappen júgiretin qara domalaq taqyrbastardyń qataryna qosylasyń. Tamyljyǵan jazǵy tań. Ańqyǵan aýa. Súlgińdi belińe býyp ap, oǵan tis shótkesi men pastany qystyryp, sopaq, jalpaq, dop-domalaq tikenbastarǵa qarap, eń sońynda men de túlkibúlkilge basyp bara jatamyn. Bıylǵy sońǵy maýsymda — tamyzda tań sýyp, shóp-shalamnyń jelkesine shyq mingen. Jalań sıraǵyńmen sıpaı ótkende, sap-salqyn bop, baqaıyńnyń arasynan dym júgirip, qanyńqyramaǵan uıqyńnyń sońǵy «tuqymdyǵy» tek kókjelkeń men qabaǵyńda qalady. Sálden soń ol da umyt.

Tańerteńgi jıyn jataqtyń tý syrtyndaǵy shalǵyny taptalǵan alańqaıda ótedi. Ul-qyzy aralas úsh top qara sıraqtyń eresegi — tisteri qısyq-qısyq noqaı Jápók muǵalimge raport bergen soń, qozyqaryn qaıqybel fızrýk:

Qurmetti «Araı» pıoner lageriniń demalýshylary, oqýshylar, búginnen bastap lagerde tártipke asa qatty mán beriledi. Artyq júris, bos qańǵý, taýǵa, toǵaıǵa bizdiń qaraýymyzsyz, óz betterińmen ketýge tyıym salamyz. Óıtkeni, zekter zonadan qashypty! — dep saltanatty túrde habarlady. Bárimiz úrpıdik te qaldyq.

Tańerteńgi as eshkimniń tamaǵynan ótpeı qoıdy. Bári muǵalimder jaqqa urlana qarap, kúbir-kúbir etedi. Tasqaryn Taqaı ǵana janyndaǵy Sáshkebaıdyń kotletin urlap jep jatyr.

Zek degen kim, eı?!

Zonadan qashqany nesi?!

Ó-óı, qalqozbaı! Sony da bilmeısiń be?

Bilem, biraq aıtpaımyn!

Aıtpasań, Aıtbaıdyń...

Aıtamyn, aıtamyn...

Aıtshy, al!

Muǵalimge aıtamyn senderdi!

Óı, ósekshi!

Muǵalim!

Muǵalim shashalyp qaldy. Jyrq-jyrq kúlki.

- Muǵalim, mynalar baǵanaǵyny aıtyp otyr.

- Aıtsa, nesi bar?!

- Uıalyp qaldy, uıalyp qaldy!

- Tynysh! Ne aıtyp otyrsyńdar?

Endi tamaq ishý múlde umyt qaldy. Tasqaryn Taqaı ekinshi ústelge kóshipti.

Qarataı zektiń kim ekenin bilmeıdi.

Iá, saǵan!

Zona degen qaı jaq?!

Muǵalim, muǵalim, aıtyńyzshy!

Ó-óı, mama! Aıaǵymdy ezdiń...

Tynysh! «Zek» degen oryssha aıtqanda «zaklúchennyı» — qamalǵan degen sózdiń qysqartylǵan túri. «Zona» degen úlken lager, túrme. Sottalǵandar sodan qashqan ǵoı...

Ondaǵan bala demin ishke tartty.

Bizdiń lager sıaqty ma?! Ótkende Eshon da qashty ǵoı...

Eı, qoıshy, eı, sen! Jypyldamaı!

Qazir shyǵasyń ǵoı!..

Tynysh, tyńdaıyqshy!

Joq, balalar! Bizdiń lager — oqýshylardyń demalys lageri. Tabıǵaty qandaı! Tamaǵy, jatyn orny qandaı! Al, anaý — túrme, onda tek jaman adamdar ǵana otyrady...

Sonda olar bizdiń taýda, toǵaıda tyǵylyp júr me?!

Mama! Men aýylǵa qaıtam!

Muǵalim, davaı, olardy ustap alaıyq!

O, maýbas! Túnimen túsinen shoshyǵanyn umytyp...

Qoıshy, eı!

Tak, endi bylaı bolsyn! — Muǵalim oń qolyna sútke toly staqanyn ustap ornynan turdy — Qandaı da bolsyn «partızandyqty» qoıyńdar! Túk bolmaǵandaı, tártippen demalamyz!

Tústen keıin tóbemizden tikushaq ótti «tyryldap». Túski uıqyǵa Tasqaryn Taqaı men qorqaq qyzdardan basqa eshkim jatqan joq. Qozyqaryn muǵalimniń bedeli aıaq astynan ósip ketkenimen, bizdiń qyzyǵýshylyǵymyz odan da kúshti. Keshke deıin jan-jaqtaǵy taýlarǵa qarap-qarap, kózimiz talyp, aýzymyz kópirip, daýlasýmen boldyq. Eki kún, úsh kún túski tamaqta Tasqaryn Taqaı ǵana armansyz toıdy. Keıin bárin umytyp kettik. Qaıtarda tipti, muǵalimdi kúlkige aınaldyra bastadyq...

Odan beri jıyrma jyldan astam ýaqyt zyr etip óte shyǵypty. Beıkúná balalyqtyń boıaýy jastyqtyń nóser-nópirimen jýylyp-shaıylyp, sanaǵa sińip ketken. Tek áneý jyly jazda «Araı» demalý ortalyǵy qaıyra ashylǵanda, osy bir ańyz mıymnyń bir túkpirinde jylt etken edi. Sodan beri Shabekem aýylyna barǵan saıyn, toptanyp kelip jataqtyń tý syrtyna jıynǵa turyp jatqan bizder qusap taýǵa qatarlasa bitken qaraǵaılardyń arasynda áli de áldekimder jasyrynyp júrgen syndy bolady da turady. Bálkim, ol Qaratal-Qyzylaraıdyń qatpar jonynda damyl tapqan balaýsa balalyǵymyz shyǵar?! Kim bilgen?!.

---