2022 جىلى قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا نە وزگەرەدى
2021 جىلى 13 قازاندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇلتتىق جوبالار تىزبەسىن بەكىتۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. ونىڭ نەگىزىندە 10 ناقتى ۇلتتىق جوبا انىقتالدى. سونىڭ ءبىرى - 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان «ءبىلىمدى ۇلت» ساپالى ءبىلىم بەرۋ» ۇلتتىق جوباسى. اتالعان جوبانىڭ شەڭبەرىندە زياتكەرلىك الەۋەتتى دامىتۋ، قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنا جاعداي جاساۋ، جاستار ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەردى اشۋ سەكىلدى ماسەلەلەر قاراستىرىلعان.
«ءبىلىمدى ۇلت» ساپالى ءبىلىم بەرۋ» ۇلتتىق جوباسى 5 تاپسىرمادان، 15 كورسەتكىشتەن جانە 26 ءىس-شارادان تۇرادى. جوبا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى ۇلتتىق دامۋ جوسپارى جانە مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2021 جىلعى 1 قىركۇيەكتەگى «حالىق بىرلىگىقالال جانە جۇيەلى رەفورمالار – ەل وركەندەۋىنىڭ بەرىك نەگىزى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋى شەڭبەرىندە قويىلعان مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان. اتاپ ايتقاندا، بالالاردى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە جانە بىلىممەن قامتۋ، قالالىق جانە اۋىلدىق مەكتەپتەر اراسىنداعى وقىتۋ ساپاسىنىڭ الشاقتىعىن قىسقارتۋ، وقۋشى ورىندارىنىڭ تاپشىلىعى پروبلەمالارىن شەشۋ ءۇشىن مەكتەپتەر سالۋ، ءقاۋىپسىز ءارى جايلى ءبىلىم بەرۋ ورتاسىن قۇرۋ جانە باسقا دا ماسەلەلەر قاراستىرىلعان. جوبانىڭ باستى ماقساتى- بارلىق ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيلەرىندە ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ. سونداي-اق، جەدەل شەشىمدەردى تالاپ ەتەتىن جانە حالىقتىڭ قاجەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ماسەلەلەر بويىنشا مەملەكەتتىك باعدارلامامەن ساباقتاستىق ساقتالعان.
ءبىرىنشى مىندەت - مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە مەن وقىتۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ.
ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە ۇيلەستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ەلدار تۇلەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، جاو-مەن (جەرگىلىكتى اتقارۋ ورگاندارى) بىرلەسىپ 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردى ىسكە قوسۋ مەن اشۋدىڭ قادامدىق جوسپارىن ازىرلەگەن. ونىڭ مالىمەتىنشە، 2021 جىلى 33،5 مىڭ ورىنعا 442 مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىم اشىلعان. 3 پەن 6 جاس ارالىعىنداعى مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى قامتۋ 99،1%-عا، 2-دەن 6 جاسقا دەيىنگى بالالاردى قامتۋ 88،9%-عا جەتكەن. سونداي-اق، ول «بالاعا اقشا» قاعيداتى بويىنشا ۆاۋچەرلىك قارجىلاندىرۋ جولىمەن مەملەكەتتىك تاپسىرىستى ورنالاستىرۋ ارقىلى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدار جەلىسىن دامىتۋ جالعاساتىنىن جەتكىزدى.
«مەحانيزم نۇر-سۇلتان قالاسىندا پيلوتتىق رەجيمدە ىسكە اسىرىلۋدا. 2022 جىلى 39 593 ورىنعا 360 مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىم اشۋ جوسپارلانعان. «ويىن ارقىلى وقىتۋ» قاعيداتى نەگىزىندە مەملەكەتتىك ستاندارت وزگەرتىلەتىن بولادى. بالا دامۋىنىڭ جاڭارتىلعان مودەلىن ەنگىزۋ باستالادى»، - دەدى دەپارتامەنت باسشىسى.
ەكىنشى مىندەت - ورتا ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ: قازاقستاننىڭ وڭىرلەرى، قالالىق جانە اۋىلدىق مەكتەپتەرى اراسىنداعى وقىتۋ ساپاسىن الشاقتىقتى قىسقارتۋ (PISA). ۇلتتىق جوبا اياسىندا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسىنداعى الشاقتىقتى ازايتۋ بويىنشا كەشەندى شارالار قابىلداناتىن بولادى. ۇلتتىق جوبا اياسىندا 12 جىلدىق وقىتۋعا كوشۋ جوسپارلانۋدا. بىلتىردان باستاپ قوسىمشا ءبىلىم بەرۋگە مەملەكەتتىك تاپسىرىس ورنالاستىرۋ كوزدەلۋدە. بۇل پروسەسس كونكۋرستىق نەگىزدە جانە جەكە ۇيىمداردا وتەدى.
ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە ۇيلەستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ەلدار تۇلەكوۆ 2022 جىلى قازاقستان العاش رەت ەىدۇ PBTS (PISA-based Test for Schools) زەرتتەۋىنە قاتىساتىنىن جەتكىزدى. اعىمداعى جىلعى 8 قاراشا مەن 10 جەلتوقسان ارالىعىندا جەكە مەكتەپ دەڭگەيىندە سىرتقى باعالاۋدى جۇرگىزۋگە باعىتتالعان زەرتتەۋدىڭ اپروباسيالىق كەزەڭى وتكەن. اپروباسياعا ەىدۇ ىرىكتەمەسىمەن ىرىكتەلگەن رەسپۋبليكانىڭ 17 وڭىرىنەن 200 ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى قاتىسقان.
«ءار وڭىردەن 8-دەن 24-كە دەيىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى ىرىكتەلىپ الىندى. 17 وڭىردە ەىدۇ حالىقارالىق تالاپتارىنا سايكەس اپروباسيالىق زەرتتەۋ ءوتتى. زەرتتەۋ ناتيجەلەرى 2022 جىلدىڭ مامىر-ماۋسىم ايلارىندا شىعادى»، - دەدى ەلدار تۇلەكوۆ.
سونداي-اق، ول وڭىرلىك ءبىلىم باسقارمالارى، مەكتەپ ديرەكتورلارى وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيى، ولاردىڭ الەۋمەتتىك-ەموسيونالدىق داعدىلارى، مەكتەپ كليماتى، سونداي-اق ءاربىر ناقتى مەكتەپتە وقۋعا اسەر ەتۋ فاكتورلارى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى دەرەكتەر الاتىنىن ايتىپ ءوتتى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا الەۋمەتتىك وسال وتباسىلاردىڭ بالالارى ءۇشىن وقۋشىلاردىڭ بىلىمىندەگى ولقىلىقتاردى قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەرگە وزگەرىستەر ەنگىزىلگەننەن كەيىن «سيفرلىق ءمۇعالىم» جوباسى ىسكە اسىرىلا باستايدى. سونىمەن قاتار، بىلتىرعى جىلى قوسىمشا ءبىلىم بەرۋگە مەملەكەتتىك تاپسىرىس ورنالاستىرۋ باستالدى.
«مەملەكەتتىك تاپسىرىس كونكۋرستىق نەگىزدە، ونىڭ ىشىندە جەكەمەنشىك ۇيىمداردا ورنالاستىرىلاتىن بولادى. بالالاردى قوسىمشا بىلىممەن قامتۋ 2021 جىلى 70،5%-دى قۇرادى. 2022 جىلى وقۋشىلاردىڭ 75،5% قامتۋ جوسپارلانۋدا»، - دەدى دەپارتامەنت ديرەكتورى.
ءۇشىنشى مىندەت – مەكتەپتەردى جايلى، ءقاۋىپسىز جانە زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ ورتاسىمەن قامتاماسىز ەتۋ.
وقۋشى ورىندارىنىڭ تاپشىلىعىن قىسقارتۋ ءۇشىن 2025 جىلعا قاراي 1000 مەكتەپ سالۋ جوسپارلانعان. ناتيجەسىندە ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەردى جويۋ جانە اپاتتى مەكتەپتەر ۇلەسىن 0،1%-عا دەيىن قىسقارتۋ كۇتىلۋدە. 2025 جىلعا قاراي شاعىن قالالاردا، اۋدان ورتالىقتارىندا، اۋىلداردا 5000 مەكتەپ جاڭعىرتىلىپ، بالالاردى وقىتۋ ءۇشىن ءقاۋىپسىز جانە قولايلى جاعدايلار جاسالاتىن بولادى.
«اعىمداعى جىلى مەكتەپ قۇرىلىسى بويىنشا جول كارتاسى ازىرلەندى، ونىڭ شەڭبەرىندە 2021 جىلى 200 مەكتەپ اشۋ جوسپارلانۋدا. مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن 25 940 ورىنعا 74 مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلدى. 59 000 ورىنعا 156 جەكەمەنشىك مەكتەپ اشىلدى. جىل سوڭىنا دەيىن 1000 ورىنعا 6 جەكەمەنشىك مەكتەپتى ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر»، - دەدى ەلدار تۇلەكوۆ.
سونىمەن قاتار، شاعىن قالالاردا، اۋدان ورتالىقتارىندا جانە اۋىلداردا 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان 5 000 مەكتەپتى جاڭعىرتۋدىڭ جول كارتاسى بەكىتىلگەن. قازىرگى ۋاقىتتا 1015 مەكتەپتە جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن.
«2022 جىلى 1003 مەكتەپ جاڭعىرتىلادى. 2022 جىلى مەكتەپتەردىڭ 70%-ى پاندىك كابينەتتەرمەن جابدىقتالاتىن بولادى، 2021 جىلعا كورسەتكىش – 65،9% ورىندالدى. بۇگىنگى كۇنى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى بەينەباقىلاۋ جۇيەلەرىمەن تولىقتاي قامتۋ جوسپارلانعان: ىشكى – 64% (جوسپار – 60%)، سىرتقى – 41% (جوسپار – 30%)»، - دەدى دەپارتامەنت باسشىسى.
سونداي-اق، ول اۋىز سۋدىڭ بازالىق كوزدەرىمەن، بولەك مينيمالدى جابدىقتالعان دارەتحانالارمەن جانە قول جۋۋعا ارنالعان بازالىق قۇرالدارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن مەكتەپتەردىڭ ۇلەسى 85،5%-دى قۇرايتىنىن جەتكىزدى. 2022 جىلى بۇل كورسەتكىشتى 89%-عا جەتكىزۋ جوسپارلانعان. ينكليۋزيۆتى ورتادا بالالاردى پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق سۇيەمەلدەۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن مۇمكىندىكتەرى شەكتەلگەن بالالارعا ارنالعان ۇيىمداردىڭ جۇمىس ىستەۋ ءنورماتيۆىن 50 مىڭ بالاعا 1 پمپك (پسيحولوگيالىق-مەديسينالىق-پەداگوگيكالىق كونسۋلتاسيا) ەسەبىنەن جاڭارتۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. قازىرگى ۋاقىتتا 207 پمپك جانە 82 پپتك جۇمىس ىستەيدى. 2025 جىلعا قاراي قوسىمشا 43 پمپك اشىلادى. 2022 جىلدان باستاپ دامۋ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى ارنايى پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق قولداۋعا مەملەكەتتىك تاپسىرىس ورنالاستىرىلاتىن بولادى. ناتيجەسىندە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ 50%-ى پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق قولداۋمەن جانە ەرتە تۇزەتۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
ءتورتىنشى مىندەت – قولجەتىمدى جانە ساپالى تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك بىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ. 2025 جىلعا قاراي جاستاردى قاجەتتى ماماندىقتار بويىنشا تەگىن تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك بىلىممەن تولىق قامتۋ قامتاماسىز ەتىلەدى. قامتۋدى ۇلعايتۋ ناتيجەسىندە NEET ساناتىنداعى جاستار ۇلەسىنىڭ تومەندەۋى كۇتىلۋدە.
بعم ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە ۇيلەستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسىنىڭ دەرەگىنشە، 2021 جىلى مەملەكەتتىك تاپسىرىس 2020-2021 وقۋ جىلىنىڭ 9-سىنىپ بازاسىندا قابىلداۋمەن سالىستىرعاندا 20 205 ادامعا ۇلعايتىلعان. كۆوتا بويىنشا مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن وقۋعا 37،5 مىڭ ادام قابىلداندى، بۇل جالپى قابىلداۋدىڭ 39،3%-ىن قۇرايدى.
«2022 جىلى جاستاردى قاجەتتى ماماندىقتار بويىنشا تەگىن تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك بىلىممەن قامتۋ 70%-عا جەتەدى. كوللەدجدەردىڭ وقۋ-وندىرىستىك شەبەرحانالارىن زاماناۋي جابدىقتارمەن جاراقتاندىرۋ بويىنشا جۇمىس جالعاستىرىلادى»، - دەدى دەپارتامەنت باسشىسى ەلدار تۇلەكوۆ.
بەسىنشى مىندەت – قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ.
جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ حالىقارالىق ءيميدجى مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان «اكادەميالىق ارتىقشىلىق ورتالىقتارى» جوباسىن ىسكە اسىرۋ باستالدى. جوبا شەڭبەرىندە 2025 جىلعا دەيىن 20 اكادەميالىق ارتىقشىلىق ورتالىعى (15 وڭىرلىك جانە 5 پەداگوگيكالىق جوعارى وقۋ ورنى) قۇرىلادى. مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، جاو-مەن، جوو-مەن بىرلەسىپ جول كارتاسى بەكىتىلدى.
سونداي-اق، جوبانى ىسكە اسىرۋ تۋرالى ەرەجە بەكىتىلدى. جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ جانە وڭتايلاندىرۋ جونىندەگى كەڭەس «اكادەميالىق ارتىقشىلىق ورتالىقتارىن» قۇرۋعا ارنالعان جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ تىزبەسىن بەكىتتى. سونىمەن قاتار، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاجىريبەسى بويىنشا 2 وزىق وڭىرلىك جوو قۇرىلاتىن بولادى.
بعم ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە ۇيلەستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسىنىڭ مالىمەتىنشە، 2021 جىلعى 19 شىلدەدەگى №349 بۇيرىققا سايكەس رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت شەڭبەرىندە ەلىمىزدىڭ 29 جوعارى وقۋ ورنىنا 200 شەتەلدىك ساراپشى تارتىلعان.
«2022 جىلى حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى مەن شەتەلدىك ارىپتەستەرمەن اكادەميالىق الماسۋلاردى ىسكە اسىراتىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ۇلەسى 35%-عا دەيىن ۇلعايادى. بۇدان باسقا، 200 شەتەلدىك ساراپشى وقىتۋشىلىق قىزمەتكە تارتىلاتىن بولادى»، - دەدى دەپارتامەنت باسشىسى.
ايتا كەتەيىك، ۇلتتىق جوبا 4 باعىتتان تۇرادى. ول مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە مەن وقىتۋ، ورتا ءبىلىم، تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم، سونداي-اق، جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋدى قامتيدى. جوبانىڭ ماقساتى- جاس ۇرپاققا ساپالى ءبىلىم بەرۋدى كوزدەيدى. سونىمەن قاتار، ۇلتتىق جوبانى ىسكە اسىرۋ مەكتەپتەردىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋعا، مەكتەپتەردى جايلى، ءقاۋىپسىز جانە زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ ورتاسىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
You Might Also Like
-
بۇگىنگى تاڭدا پارتيامىز، بۇكىل سوۆەت حالقى ساياسي-الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق دامۋىمىزعا بايلانىستى بولاشاق مۇددەلەرىمىز جايلى اقىلداسىپ، تارازىعا سالعان ۇلكەن تاريحي قۇجاتتاردى تالداۋ ۇستىندە. مۇندا ءى...
-
الاش ارىستارىنىڭ ءبىرى جاقىپ اقبايەۆتىڭ تۋعانىنا بيىل 146 جىل بولماق. ءوز زامانداستارىنىڭ الدى بولعان جاقىپ اقبايەۆ 1876 جىلى سەمەي وبلىسى، قارقارالى ۋەزىندە دۇنيەگە كەلگەن. ونىڭ ءومىربايانىنا قاتىس...
