InfoHub Logo

قازاق پوەزياسىنىڭ كەمەڭگەر اقىنى- ۇلى اباي اتامىزدىڭ  جاقۇت جىرلارى مەن عيبراتقا تولى قارا سوزدەرى – كۇللى ادەبيەت تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان سونى قۇبىلىس. اقىن ولەڭدەرىنىڭ قاي-قايسىسىن الىپ قاراساق تا، ولاردىڭ بارلىعى ادام بالاسىن ويلاندىرماي قويمايتىن وسيەت-ونەگە تولى. سوندىقتان دا اباي ولەڭدەرىندە تاربيەلىك ارنالار اسا مول دەپ سەنىممەن ايتا الامىز. 
اسىرەسە، اقىن شىعارماشىلىعىنداعى قوعامدىق، الەۋمەتتىك، ساياسي تاقىرىپقا جازىلعان ءبىرقاتار ولەڭدەردەن بارشا حالىقتى ادامدىق اسىل قاسيەتتەرگە  ۇندەيتىن ىزگىلىكتى ويلاردى كوپتەپ كەزدەستىرەمىز. وعان الدىمەن، اقىن ۇرانى ىسپەتتەس «عىلىم تاپپاي ماقتانبا!» ولەڭى دالەل. ونداعى:
«عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا،
قۇمارلانىپ شاتتانبا،
ويناپ بوسقا كۇلۋگە» ،- دەگەن جولداردىڭ وزىندە قانشاما تالىم-تاربيە جاتىر؟!   اباي اتامىز ادام بولام دەگەندەردى وسەك، وتىرىك، ماقتانشاقتىق، ەرىنشەكتىك، مال شاشپاق ءتارىزدى قاسيەتتەردەن اۋلاق بولۋعا شاقىرسا، تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ وي، قاناعات، راقىم سىندى بەس قاسيەتتى بويعا سىڭىرۋگە ۇندەيدى. سونىمەن قاتار، «جىگىتتەر، ويىن ارزان، كۇلكى قىمبات» شىعارماسىندا دا اقىن ەر-ازاماتتارعا «كىمدى سۇيسەڭ دە، شىن كوڭىلمەن ءسۇي، تالاپتى بولىپ، ءار ءتۇرلى ونەر، جاقسى قىلىقتى بويعا ءسىڭىر، بىر-بىرىڭمەن تاتۋ بول، بىرەۋدى سىرتىنان عايباتتاما» دەپ اقىل ايتادى. ويشىل اقىننىڭ بەرەر ونەگەسى مۇنىمەن توقتاپ قالمايدى. «اۋەلدە ءبىر سۋىق مۇز- اقىل زەرەك» ولەڭىندە:
«توقتاۋلىلىق، قالىپتى شىدامدىلىق،
بۇل قايراتتان شىعادى بىلسەڭ كەرەك.
اقىل، قايرات، جۇرەكتى بىردەي ۇستا
سوندا تولىق بولاسىڭ ەلدەن ەرەك» ،-دەپ، وزگەلەردەن جوعارى تۇرۋ ءۇشىن اقىل، قايرات، جۇرەكتى بىردەي ۇستاۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتەدى. راسىمەن دە، وسى ءۇش قاسيەتتى بويىنا توعىستىرا بىلگەندەر كەز-كەلگەن قيىندىققا تايسالماي توتەپ بەرەرى انىق. وسىلايشا،  اقىن ءاربىر ادام بويىنان تابىلۋى ءتيىس رۋحاني قۇندىلىقتاردى تىزبەكتەي كەلە، گۋمانيزم يدەياسىن اسقاقتاتا تۇسەدى.
 سونىمەن، اباي ولەڭدەرىن تالداي كەلە، وندا تاربيەلىك ارنالاردىڭ قاينار كوزى جاتقاندىعىنا كوز جەتكىزەمىز. ۇلى اقىننىڭ ءاربىر ايتقان ءسوزى -ەستى ادام ءۇشىن وسيەت-ونەگەنىڭ تاپتىرماس ۇلگىسى. «اسىل ءسوزدى ىزدەسەڭ، ابايدى وقى، تاڭىرقا!» دەمەكشى، ومىرگە ازىق بولارلىق اسىل ويلاردىڭ اباي جىرلارىندا  تۇنىپ تۇرعانى بارشاعا ءمالىم.

---