InfoHub Logo

ابىلاي حان قالدان شەرىنگە جاۋلاسپاي تۇرعان كۇنىندە كوپ ەلشى جىبەرگەن ەكەن. «قازاق، قالماقتىڭ تىنىشتانىپ، بىر-بىرىنە تيمەي تۇرۋى ءۇشىن ەلدەسىپ، ءبىتىسىپ كەلىڭدەر» دەپ. «قازاقتان كوپ جولاۋشى كەلىپتى» دەپ ەستىگەن سوڭ، قالدان شەرىن حانىمى قاراباس حانىمدى اتقا مىنگىزدى دەيدى:

— قازاقتان كەلگەن جولاۋشىلاردى ارالاپ، جانسىز بايقاپ، ىشىندە ءبىتىم الىپ قايتۋعا تۇرارلىق كىسىسى بولسا، سىناپ، ماعان الىپ كەل. ءبىتىم الىپ قايتۋعا تۇرارلىق كىسىسى جوق بولسا، مەنى كورسەتپەي، قايىرىپ جىبەرىڭدەر! ءجونى ءتۇزۋ ءسوز بىلەرلىك بىرەۋىن جىبەرسىن، — دەپ ايتقان سوڭ، قاراباس حانىم ارالاپ كورىپ، ءتورت كىسىنى تاڭداپ، قالدان شەرىنگە الىپ باردى دەيدى. ءبىرى — قاز داۋىستى قازىبەك، ءبىرى — ايدابول ءبيدىڭ بالاسى تايكەلتىر بي، ءبىرى — بالتاكەرەي تۇرسىنباي، ءبىرى — شارجەتىم شاقشاق جانىبەك.

سوندا قالدان شەرىن حانىمىنان سۇراپتى:

— بۇلاردى نە سىنمەن الىپ كەلدىڭ؟ — دەپ. سوندا قاراباس حانىم ايتتى دەيدى:

— مىناۋ وتىرعان قازىبەك ۇيىقتاعاندا، ەكى قولىن ەكى جاققا، ەكى اياعىن ەكى جاققا جىبەرىپ، كەرگەن توستىكتەي جاتادى ەكەن. ونىڭ ءمانىسى: «دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىن تىرەي تۋعان ۇلمىن» دەگەنى. قارا باقايىنا شەيىن قۇت ەكەن. ولگەندە ارۋلاعان جەرىن باسىپ وتكەن ەل باي بولار — دەيدى، — مىناۋ وتىرعان — تايكەلتىر. كىشكەنە ءتىلىنىڭ ۇشى ەكى ايىرىلا بىتكەن ەكەن. ونەرى قارا سانىنان كەلەدى ەكەن. ەر كومەي، تەمىر جاقتىڭ بارىپ تۇرعان ءوزى ەكەن. ەكى جاقتى، ءبىر تىلدىگە ومىرىندە ءسوز بەرمەس، — دەيدى، — مىناۋ وتىرعان — بالتاكەرەي تۇرسىنباي. قۇلاعى جوق شۇناق، قۇيرىعى جوق شولاق ەكەن. ەرلىگىنەن دە ءمىنى جوق، ەڭبەكتىلىگىنەن دە ءمىنى جوق. جالعىز-اق ايىبى — جاۋى جەلكەسىندە ەكەن. ونان باسقا قورقار نارسەسى بولماسا كەرەك، — دەيدى، — مىناۋ وتىرعان — جانىبەك. ەكى اياقتى، ءبىر باستىنىڭ سىرتتانى ەكەن، ءوزىنىڭ وققاعارى بار ەكەن. كۇنىندە ىڭىرشاعىڭدى وتقا جاعىپ، باقايشاعىڭنىڭ مايىن شاعاتۇعىن وسى ەكەن، — دەيدى.

سوندا قالدان شەرىن:

— مۇنى وسى جەردە ءولتىرىپ تاستاساق بولماي ما؟ — دەيدى.

سوندا حانىمى ايتتى دەيدى:

— «حاننىڭ اقىلى بالانىڭ شومەتەيىمەن ءبىر ءباس» دەگەن وسى ەكەن-اۋ! «قازاق، قالماقتىڭ تىنىشتىعى بولسىن، — دەپ، — ەلشى جىبەرسىن» دەيسىڭ. كەلگەن ەلشىنى «ولتىرسەك، قايتەدى» دەيسىڭ. وسى وتىرعان تورتەۋى دۇنيەنىڭ ءتورت تىرەۋى سىقىلدى كىسى ەمەس پە؟ اتسا، مىلتىق وتپەيتۇعىن، شاپسا، قىلىش وتپەيتۇعىن دەپ وسىنداي جانداردى ايتادى، — دەپتى دەيدى.

قالدان شەرىن سوندا بۇل تورتەۋىنە ەر باسىنا توقسان جەسىردى (دولگسىز) بەرگەن ەكەن. بۇرىن قازاق، قالماق اراسىندا شابىنشىلىقتا تۇسكەندەردى مال بەرىپ، ساتىپ الادى ەكەن. بۇل جولى بۇلار ساتۋسىز الىپ قايتتى دەيدى. سوندا ءبىر كەلىنشەك قاتىن قازىبەككە:

— بي اعالار-اۋ، مەن قالىپ بارامىن! — دەگەن سوڭ، قازىبەك

قالدان شەرىننەن سۇراپ العان ەكەن دەيدى.

— كەلىن مۇنداردى كىسى بۇرىن تانىپ قوياتۇعىن ەكەن-اۋ! — دەپتى.

---