اعا حاتى
جەكسەنبەك كوشەنى كوپ كەزدى. ۇرىنارعا قارا تاپپادى. بويداعى كۇش شىركىنىڭ تاسىپ بارادى. قاسىندا بىرەر كۋرستاس جىگىتتەر بار، قالالىق ساياباققا كىردى. ول كەزدە مۇنداعى جاڭادان اشىلىپ جاتقان اتتراكسيوندار قول كۇشىمەن اتقارىلاتىن. وسى جەردە ءبىراز تەر توگىپ، تابىس تابۋ ويلارىندا بار. ءبىراز اقشا قولعا ىلىككەسىن، سالقىن سىرادان ساپىرىپ، قاعىنىپ كەتەتىندەرى دە جاسىرىن ەمەس. بۇگىن دە سولاي بولدى. وزدەرى سياقتى ءارى ءناپاقا تابۋدى كوزدەپ، ءارى «كۇشتەرى تاسىعان» الدەبىر جىگىتتەرمەن جۇدىرىقتاسىپ تا قالدى. ۇزىن سانى ونشاقتى جىگىتتىڭ بەس-التاۋىن وڭدىرماي ۇرعاسىن، قالعاندارى تىراعايلاپ قاشتى.
جاتاقحاناعا تۇندەلەتىپ جەتتى. باسىن ۇستاپ ورىندىققا وتىرا بەرگەنى سول ەدى، ۇستەل ۇستىندە جاتقان سارعىش كونۆەرتكە كوزى ءتۇستى.
«جەكسەنبەك! — دەپ جازىلىپتى بۇل حاتتا، — سەن اراق ءىشىپ، كوشە كەزىپ، توبەلەسقور اتانىپسىڭ. ەندى وقۋدان شىعىپ كەتۋىڭ مۇمكىن كورىنەدى. بالدىزىم جۇماش وسى سوزدەردى ءوز اۋزىڭنان ەستىپتى. مۇنىڭ نە، سەنى ءبىز وسىلاي قاڭعىباس ءومىر كەشسىن دەپ الماتىعا جىبەردىك پە؟ ودان دا ەلدە قالىپ، اتا كاسىبىمەن قوي باققانىڭ جاقسى بولاتىن ەدى. نە بولسا دا، ايتەۋىر، باسىڭ امان بولادى عوي. وزىڭە قۇداي بەرگەن قابىلەتىڭ-قارىمىڭ، جىگەر-كۇشىڭدى يگىلىكتى ىسكە جۇمساعانىڭ دۇرىس قوي. اقىلعا كەل، اقىلىڭدى ىشپە، اباي ءجۇر، پالە-جالا، قاۋىپ-قاتەردەن اۋلاق بول. وزىڭە قامقور بولعان اعا-جەڭگەڭدى دە ويلا.
ال ەگەردە وسى ءجۇرىسىڭدى قويمايتىن بولساڭ، ەلگە كەلۋشى بولما!..
اعاڭ سارسەنبەك.»، — دەپ جازىلىپتى.
قانشا ىشكەن بولسا دا، وي-ساناسى، كوڭىل ساراسى ورنىندا عوي. ىشتەي: «كەشىر، جان اعا، اسىل جەڭگەتايىم!» - دەپ كۇبىرلەپ جاتىپ تاڭ الدىندا كوزى قالاي ءىلىنىپ كەتكەنىن دە بايقامادى. سول تاڭعا دەيىن كىرپىك ىلمەي جاتقانىندا كوز الدىنان وتكەن بالالىق شاعى ءسۇزىلىپ ءوتتى. سوعىستان كەيىنگى تاعدىرلى جىلدار تاۋقىمەتى. اتا-انادان ەرتە ايرىلۋ. قارا نانعا زارۋلىك. سونداي ەل باسىنداعى قيىندىقتارعا قاراماستان جالعىز اعاسى ءىنىسىنىڭ وقىپ، قاتارعا ىلىگۋىنە تۇرتكى بولىپ ەدى. الىس اۋىلدان ايلاپ ءجۇرىپ الماتىعا كەلىپ، ارمانشىل كوڭىلمەن كازگۋ-گە ءتۇسىپ، ورتاسىنان جارىپ شىققانى بار ەدى. ءوز بىلىمىمەن، العىرلىعىمەن، ەتى تىرىلىگىمەن ەرەكشەلەنگەن جەكسەنبەكتەن دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى قاي سپورت تۇرىمەن اينالىسقىسى كەلەتىنىن سۇراعاندا «بوكس!» دەپ بىردەن جاۋاپ بەرگەن كەزدەرى دە ءالى جادىندا.
ساباقتان تىس ۋاقىتتا شۇعىلدانىپ ءجۇردى. جاتتىقتىرۋشىسى العاشقى كۇننەن-اق جەكسەنبەكتى قاتتى ۇناتتى. ونىڭ جىگەرلىلىگى، ەشتەڭەدەن قورقىپ، تايسالمايتىن جۇرەكتىلىگى مەن ۇرۋ تاسىلدەرىن تەز مەڭگەرىپ، شەبەرلىكپەن قولدانا ءبىلۋى قۋانتتى. بۇل تالدىرماش بالادان بىردەڭە شىعاتىنىن ايقىن سەزدى. جەكسەنبەكتىڭ رينگتەگى وجەتتىگى، سوققىسىنىڭ تەز ءارى قۋاتتىلىعى تالايدى سەسكەندىردى. مىقتى، شىمىر دەنەسى مەن بۇلت-بۇلت ەتىپ شيىرشىق اتقان بۇلشىق ەتى، ەشتەڭەدەن سەسكەنبەيتىن جۇرەكتىلىگى، وڭمەنىڭنەن وتەردەي وتكىر كوزدەرى باياعىنىڭ باتىرلارىن ەلەستەتەتىن.
ءيا، ول تىم تىكەلەۋ، ءبىر بەتكەيلەۋ، وركوكىرەكتەۋ بولاتىن. وقىپ جۇرگەن وقۋ ورداسىنىڭ چەمپيونى، قالالىق جارىستاردىڭ جۇلدەگەرى اتانۋى ونىڭ داڭقىن اسىرسا دا، تابيعي تەنتەكتەۋ مىنەزى كۇندەردىڭ كۇنىندە ونى جارعا سوقتىرۋى دا مۇمكىن ەكەندىگىن ول باستاپقىدا بايىپتاماعان. ەندى، مىنە، جوعارى ءبىلىم الىپ، تانىمال سپورتشى بولۋداعى جەتىستىكتەرى جاس جىگىتتى ابدەن جەلپىندىرىپ، تەرىس جولعا دا باستاپ بارادى. قاراپ جۇرە المايتىندى شىعاردى. قارسىلاسىپ قالعان ءور كەۋدە جىگىتتەردىڭ قالپاعىن قايىرىپ جىبەرۋگە اۋەس. مۇنداي الدى قاتەرلى جاعدايلارعا سان رەت ۇشىراسىپ ءجۇر. ءبىراق، ازىرگە ايىلىن جيعان جوق. «باتىر ءبىر وقتىق» دەمەكشى، كەز كەلگەن ىزاقور بىرەۋ سۋماڭداعان پىشاقتى وڭمەنىنە بويلاتا وڭگەرىپ جىبەرسە، شارۋاسى ءبىتىپ جاتىر عوي. ءبىراق، وعان قاراپ جاتقان بۇل بار ما؟ كۇنى كەشە عانا سىراحانادا جينالعان كوپتىڭ كوزىنشە ءبىر ءداۋدى تالدىرىپ ۇرىپ، تۇمسىعىن دال ەتتى. ارتىنان ميليسيا كەلىپ قالىپ، بالالار بولىپ ارەڭ دەگەندە قاشىپ، بوي تاسالادى. وسى جەردە وزىمەن بىرگە بولعان اۋىلداسى جۇماش قوي، بۇل كونبەگەسىن، بىلدىرمەي، اعاسىنا جاسىرىن حات جازىپ جىبەرگەن. سوندا ول بۇعان: «جەكسەنبەك، سەن سوناۋ ماڭعىستاۋدان كەلگەن ءبىر توپ جاستاردىڭ كوشباسشىسىڭ عوي. ەرتەڭ ءبىر كۇندەرى ءىستى بولىپ، نەمەسە وقۋدان شىعىپ كەتسەڭ، باسقا دا ءبىر پالەلەرگە ۇرىنىپ قالساڭ قالاي بولادى. اۋىلدا كۇتىپ وتىرعان ەل-جۇرتىڭ بار عوي» — دەگەندە بۇل قياستاۋ سويلەپ، ارتى ەكەۋى بىر-بىرىمەن ءىلىنىسىپ قالعان. جەكسەنبەكتىڭ اۋىرلاۋ جۇدىرىعى اۋىلداس اعايىنىنىڭ دا تۇمسىعىنا جالاپ كەتكەن-دى...
ول مەزەت ەسىن جيىپ الدى. ءتۇيىنى: «جوق، بولمايدى! ءبارىن دە قويۋ كەرەك!» — دەدى اقىلىن بويىنا جيىپ الىپ.
اعا حاتىنداعى جالعىز اۋىز ءسوز بۇكىل ومىرىنە، ەرەك ويلى، بيىك پاراساتتى ەل ازاماتى بولىپ قالىپتاسىپ، حالقىنا قالتقىسىز قىزمەت جاساۋعا، ءبىلىم تەرەڭىنە سۇڭگىپ، باقىت الەمىنە جول تارتۋعا سەبەپ-تۇرتكى بولعان ەدى.
1980 جىل.
You Might Also Like
-
قايدا بولسىن ادەبيەتىمىزدىڭ تاريحىنان حاباردار قاۋىمنىڭ ورتاسىنا تۇسە قالسام، اماندا اينىماي قويىلار ءبىر سۇراق بولادى:
-
دەمالىس كۇنى بولاتىن. ابزال جەنپي-گە ءجاميلاعا بارا جاتقان. اۆتوبۋسقا ءمىنىپ بيلەت الدى دا، ۇمىتتەنە كوز سالىپ ەدى، كۇتكەنىندەي «باقىتتى بيلەت» ەكەن. «جولىم بولادى» دەپ ءتۇيدى ...
