InfoHub Logo

«ايمان-شولپان» كومەديالىق سپەكتاكلىن «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ شىعارماشىلىق ۇجىمى قويدى. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ پەساسى ليرو-ەپوستىق جىرلار توبىنا جاتادى. اكسيا XIX عاسىردىڭ ورتاسىنا كەلەدى. وقيعانىڭ جالپى وربىگەن كەزەڭى 19 عاسىر. قازاق فولكلورىنىڭ الەمى ءسان-تۇرلى بولىپ كەلەدى. الايدا، ءومىر تاريحىنا نەگىزدەلگەن حالىق شىعارماشىلىعىندا ءجيى ساتيرالىق نوتالار بەرەتىن ەرەكشە ءبىر ەپوس بار. ول بارىمىزگە بەلگىلى  "ايمان-شولپان" ليرو-ەپوستىق جىرى بولىپ تابىلادى. بۇل پەسا حالىق شىعارمالارىنىڭ اراسىندا ەرەكشە ورىن الادى. سيۋجەتتىڭ ورتاسىندا ايمان جانە ونىڭ اپكەسى شولپان باستاپ تۇر. باستى رولدەردى بەلگىلى تاريحي تۇلعالار-باتىرلار مەن بيلەر سومدايدى. ولەڭنىڭ مازمۇنى - باي مامان تاما مىرزا مەن شەكتى رۋىنىڭ باتىرى كوتىبار مىرزانىڭ اراسىنداعى كۇرەس بولىپ تابىلادى. باسەكە، تەكەتىرەس، تايتالاستان ءوربيتىن كومەديانىڭ كوركەمدىك بوياۋى حالىقتىق فولكلور مەن ۇلتتىق اندەردىڭ قيۋىن تاۋىپ، شەبەر پايدالانىلۋىنىڭ ارقاسىندا ءتىپتى قالىڭداي تۇسەدى. بۇل شىعارمادا اۋىل كوشپەندىلەرىنىڭ ءومىرى جاقسى سۋرەتتەلگەن، بايلار مەن باتىرلاردى مازاق ەتكەن. پوەمادا جالپى حالىققا  قۇرمەت، جومارتتىق، باتىلدىق پەن تاپقىرلىق تۋرالى تانىمال يدەيالاردى ەنگىزدى. بۇگىندە "ايمان-شولپان" پوەماسى كوپشىلىككە تانىمال جانە كوپتەگەن تەاترلاردىڭ رەپەرتۋارىنا ەنگەن پەسا بولىپ تابىلادى. 

مەنىڭ ويىمشا بۇل  پەسانى وقىعان ادام، مىندەتتى تۇردە سپەكتاكلگە كەلۋ كەرەك دەپ سانايمىن. ويتكەنى تەك جاقسى كوڭىل-كۇي عانا سىيلاپ قويماي، سونىمەن قاتار قوعامنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى مەن اششى شىندىقتى كورسەتەدى جانە ءسىز سونى سەزىنە الاسىز. سپەكتاكلدى قويۋ ءۇشىن تەاتر ۇجىمىنا از ۋاقىت كەتتى. ايتا كەتۋ كەرەك، تەاتر ۇجىمى تەاتر ونەرىن، ساتيرا مەن ءازىل-وسپاقتى باعالاۋشىلاردى كەڭ رەپەرتۋارىمەن جۇيەلى تۇردە قۋانتىپ كەلەدى. سپەكتاكلدى تەلەديداردان ەمەس، شىنايى ءوز كوزىڭمەن كورگەن كورەرمەنگە ەرەكشە سەزىم بەرەدى، ويتكەنى اكتەرلاردىڭ شىن ەموسياسى، ميميكاسى، جاندى  داۋىستاعى انسامبل سۇيمەلدەۋىمەن وتكەن قويىلىمى، كوستيۋم، دەكوراسيا مايدا-شۇيدەگە دەيىن ويلاستىرىلىپ جوعارى دەڭگەيدە قۇراستىرىلدى. سونىڭ اسەرىنەن كورەرمەندەردى بەي-جاي قالدىرمايدى. سينتەتيكالىق ونەردىڭ كوركەمدىك جاعدايلارىنا تولىق سايكەس كەلەتىن بۇل كومەديالىق قويىلىم  ساحنانى ناعىز ونەر مەرەكەسىنە اينالدىراتىنى ءسوزسىز. كوركەمدىك سيپاتتاعى حالىقتىڭ ۇلتتىق-سالتتىق بوياۋمەن ارلەنگەن  قازىرگى ۇلتتىق رۋحتىڭ جاندانۋى كەزەڭىندەگى  قويىلىم جانرىندا جەڭىل ءازىل، ماحاببات، كەيىپكەرلەردىڭ مىنەزدەرى، وقيعالاردىڭ جەڭىل مۋزىكالىق اۋەنمەن بايلانىسى بەينەلەنگەن. بۇل رەتتە رەجيسسەردىڭدە ەڭبەگى اسا مول بولىپ تابىلادى. قازاق حالقىنىڭ حالىق اندەرى، ايتىس، ۇلتتىق ويىن، بي قيمىلدارى سپەكتاكلگە ەرەكشە اجار بەرىپ تۇرادى. 
    
قورىتا كەلە ايتاتىن بولساق، جەكە باس بوستاندىعى ءۇشىن تاباندى دا سالماقتى  تۇردە كۇرەسىپ، ءوزىنىڭ جاستىعىن جانە ءوزىنىڭ كۇيەۋ جىگىتىنە دەگەن تاۋەلسىز ماحاببات سەزىمىن قۇتقاراتىن ايماننىڭ بەينەسى ەرەكشە كوزگە تۇسەدى. سول ارقىلى قازاق قىزدارىنىڭ وجەتتىلىگىن كورسەتە الدى دەپ سانايمىن. "ايمان-شولپان" ليرو-ەپوستىق پوەماسى - "قوزى-كورپەش-بايان سۇلۋ" جانە "قىز-جىبەك"ەپوستارىنىڭ ەڭ كورنەكتى تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى. ايمان قازاق قىزىنىڭ بەينەسىندە حالىق شىعارماشىلىعى ار-نامىس، قادىر-قاسيەت، جومارتتىق، تاپقىرلىق، باتىلدىق تۋرالى ۇعىمدى ايقىندايدى. ايماننىڭ تاپقىرلىعى، قادىر-قاسيەتى مەن ادەپتىلىگى ونى حالىق كەيىپكەرىنە اينالدىردى. بۇل ولەڭنىڭ سيۋجەتى جازۋشىلار مەن مۋزىكانتتار ءۇشىن شابىت كوزى بولدى. مۇنىڭ ءبارى حالىق شىعارماشىلىعىنىڭ قازىناسى كەز - كەلگەن سۋرەتشى ءۇشىن تاۋسىلمايتىن قازىنا ەكەنىن كورسەتەدى، ال حالىق ولەڭدەرىنىڭ سيۋجەتتەرى مەن كەيىپكەرلەرى تەك تاريحشىلارعا عانا ەمەس، بارىمىزگە دە قىزىقتى.

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، مادەنيەتتانۋ ماماندىعىنى 3 كۋرس ستۋدەنتى كۋانوۆا انەل
قابىلداعان: وندىرىستىك پراكتيكا جەتەكشىسى ەسبولوۆا.م.ا

---