InfoHub Logo

وندىرىستىك تاجىريبە جەتەكشىسى ەسبولوۆا ءمولدىر اۋەلتايەۆنا.

جەكسەنبينوۆا جۇلدىز، “ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى” ، “فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتى” ، “ءدىنتانۋ جانە مادەنيەتتانۋ كافەدراسى” ، مادەنيەتتانۋ ماماندىعىنىڭ  3 كۋرس ستۋدەنتى.

قازاق مادەنيەتى

قازاق مادەنيەتى - قازىرگى قازاقستان اۋماعىندا بىرنەشە عاسىرلار بويى قالىپتاسقان قازاق حالقىنىڭ مادەنيەتى. قازاق حالقى ەجەلدەن بەرى ءوزىنىڭ قوناق جايلىلىعىمەن تانىس، جانە دە بۇل ءبىزدىڭ مادەنيەتىمىزدىڭ ۇلكەن ءبىر بولشىگى بولىپ سانالادى. قازىرگى تاڭنىڭ وزىندە دە قازاقستان رەسپۋبليكاسى باسقا ۇلتتار مەن ەلدەردىڭ كوزىندە ءوزىنىڭ قوناقجايلىلىعى ءۇشىن جىلى لەبىزدەر الىپ جاتادى، بۇل ءبىزدىڭ ادەمى مادەنيەتىمىزدىڭ ءبىر بولىگىنىڭ ءوزى ماقتانارعا تۇرارلىق نارسە دەپ ەسەپتەيمىن. مەنىڭ ويىمشا تاعىدا ايتۋعا تۇرارلىق مادەنيەتتىڭ  ءبىرى – ول ءبىزدىڭ «ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت» دەگەن مىسالدان تۋعان ءبىزدىڭ بىر-بىرىمىزگە دەگەن سىيلاستىق. قوناقجايلىلىقتىڭ ءوزى، ادامداردىڭ بىر-بىرىنە دەگەن سىيلاستىعىنان تۋعان نارسە دەپ ويلايمىن. اينالىپ كەلگەندە ءبارى بىر-بىرىنە تىكەلەي بايلانىستىى بولىپ شىعادى. قازاق بالالارى ءاردايىم ۇلكەننىڭ سوزىنە قارسى شىقپاعان، ويتكەنى ۇلكەن كىسىلەر ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىنە بايلانىستى دانا جانە اقىلدى بولىپ ەسەپتەلىنگەن، سوندىقتان دا بالالارى اتا-انالارىنىڭ سوزىنە ءاردايىم قۇلاق تۇرگەن جانە وتە قاتتى سىيلاعان. بۇل كەزدە انانىڭ ورنى مۇلدەم بولەك ەرەكشە ورىندا بولعان، ەر جىگىتتەر الىس ساپاردان ۇيىنە ورالعاندا بىرىنشىدەن اناسىنا سالەم بەرگەن، ودان كەيىن اكەسىنە. بۇل اناعا دەگەن سىيلاستىق، جالپى قازاق قىزدارىنا دەگەن سىيلاستىقتى كورسەتەدى. قازاق حالقى قىزدارىن وتە ەرەكشە ورىنعا قويعان، نازىك جاندارعا كىشكەنتاي كەزدەرىنەن قامقورلىقپەن قاراعان، سوندىقتان دا مەن قازاق حالقىن وتە دانا حالىق دەپ ەسەپتەيمىن.

جالپى قازاق مادەنيەتىن سيپاتتايتىن كوپتەگەن زاتتار بار، سونىڭ ىشىندە:  كيىز ءۇي، قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمدەرى، تاقيا، ساۋكەلە سياقتى تۇرمىستىق زاتتار بار، جانە دە دومبىرا، قوبىز دەگەن سياقتى كۇي شەرتەتىن مۋزىكالىق استاپتاردا ءبىزدىڭ مادەنيەتتى جاقسى سيپاتتايدى. قازاق حالقىنىڭ ءاربىر كۇنى مەرەكە دەپ ايتسام قاتە ايتپايمىن دەپ ويلايمىن، وتيكەنى ەجەلدەن بەرى قازاق حالقى وتە كوڭىلدى، ءار كۇنى ءان مەن بيگە تولى حالىق بولعان. سونىڭ ىشىندە قازىرگى كۇنگە دەيىن جالعاسىپ كەلە جاتقان تانىمال مەرەكەلەردىڭ ءبىرى ناۋرىز. ناۋرىز-يران جانە تۇركى حالىقتارىنىڭ استرونوميالىق  كۇنتىزبەسى بويىنشا كوكتەمنىڭ كەلۋ مەرەكەسى بولىپ ەسەپتەلەدى. ناۋرىز مەرەكەسىندە كوپتەگەن قىزىقتى ويىندار ويناتىلادى، كۇي شەرتىلەدى، بالالار التىباقان دەگەن التى باعانداعى اتكەنشەكتە وينايدى جانە دە وتە كوپتەگەن قىزىقتى جارىستار وتكىزىلەدى. ارينە قازاقتىڭ ەن ءدامدى تاعامدارىنىڭ ءبىرى ناۋرىز كوجە تۋرالى ۇمىتۋعا بولمايدى، ونى ءاربىر قازاق ناۋرىز مەيرامىندا ءسۇيسىنىپ ىشەدى.

قازاق مادەنيەتى ەجەلدەن بەرى كەلە جاتقان وتە ادەمى مادەنيەتتەردىڭ ءبىرى. XXI عاسىردا قازاقستان مادەنيەتى الەمدىك قوعامداستىققا تابىستى ەنىپ كەلەدى، جانە دە حالىق داستۇرلەرى مەن سالتتارى ۇقىپتى ساقتالۋدا. قازاقستاننىڭ مادەنيەتىمەن ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن مۇراجايلارىندا، فەستيۆالدار مەن مەرەكەلەردە تانىسۋعا بولادى.

---