التىن جۇرەك انامىز
ماقساتى: قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى حانىمى، « بوبەك» بالالار قايىرىمدىلىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى سارا الپىس قىزى نازاربايەۆانىڭ ءومىر جولى، جالپى ادامزاتتىق رۋحاني قۇندىلىقتارعا باستايتىن قايىرىمدىلىق ءىس - شارالارى، ەلىمىزدەگى ادامگەرشىلىك - رۋحاني ءبىلىم بەرۋىنىڭ دامۋىنا قوسقان ولشەۋسىز ۇلەسى، جەر بەتىندە ءومىر سۇرگەن بارلىق حالىقتاردىڭ ارمانى – ءوزارا تۇسىنىستىك پەن سىيلاستىقتى ساقتاۋى دەگەن قاعيداسىن تۇسىندىرە وتىرىپ، "ءوزىن - ءوزى تانۋ" الەمىنىڭ باستى ماقساتى – ۇل - قىزدارىمىزدى جەكە وزىمەن جانە ءوزىن قورشاعان ورتامەن ۇيلەسىمدىلىكپەن ءومىر سۇرۋگە باۋلۋ. سارا الپىس قىزىنىڭ ۇلاعاتتى ۇستانىمدارى ارقىلى جاس ۇرپاقتىڭ جۇرەگىندەگى ومىرگە، اتا - اناسىنا، ەڭ جاقىن ادامدارىنا، جالپى ادام اتاۋلىعا دەگەن باۋىرمالدىق، سۇيىسپەنشىلىك، ماحاببات، دوستىق سەكىلدى ىزگىلىك قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ءتۇرلى ءتۇستى قاعازدار، كارتوچكالار، قارىنداشتار.
ءادىس ءتاسىلى: توپتىق جۇمىس، ساۋالناما، سۇراقتار.
ءمۇعالىمنىڭ ءوزىن - ءوزى تانىستىرۋى.
ءمۇعالىم:
- بۇگىنگى ساباقتىڭ وزگەشەلىگى، مەكتەپ اكت زالىندا، قوناقتارمەن اتا - انالارىمىزبەن بىرگە وتكىزگەلى وتىرمىز. بۇل ساباقتىڭ نەگىزگى وتكىزىلۋ ماقساتى: سارا الپىس قىزى نازاربايەۆانىڭ مەرەي تويىنا بايلانىستى بولماق.
وقۋشىلاردى توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
قازىرگى كەزدە وسكەلەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە العا قويىپ وتىرعان نەگىزگى ماقساتتاردىڭ ءبىرى - قوعامعا پايدالى، ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتىپ، كىشىگە قامقور بولا بىلەتىن، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن جان - جاقتى دامىعان جەكە تۇلعانى كالىپتاستىرۋ.
وسى ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋدا «بوبەك»قورىنىڭ پرەزيدەنتى سارا الپىس قىزى «ءوزىن - ءوزى تانۋ» رۋحاني - ادامگەرشىلىك ءبىلىم جوباسى رەسپۋبليكامىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە، بالا باقشالارىندا ەكسپەريمەنتتىك ءپان رەتىندە جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
بالانى مادەنيەتتىلىككە، سىپايىلىققا، ادەپتىلىككە باۋلۋ - اتا - انانىڭ دا، قوعامنىڭ دا، مەكتەپتىڭ دە ەڭ باستى مىندەتى.
ادام بويىنا كىشىپەيىلدىلىك، سىپايىلىق، مەيىرىمدىلىك، راقىمشىلدىق، جاناشىرلىق، تىلەكتەستىك، سىيلاستىق سياقتى قاسيەتتەردى دارىتۋ جانە وزگەلەردى قادىرلەي، سىيلاي، قۇرمەتتەي بىلۋگە، تىڭداي بىلۋگە، قولىنان كەلگەنشە ادامدارعا كومەكتەسۋ، كەشىرىمدى بولۋعا ۇيرەتۋ دە «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ ۇلەسىنە تيمەك.
ەندەشە، ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز سارا الپىس قىزى نازاربايەۆاعا ارنالماق. «دانالىق شىڭى - ماحاببات» دەسەك بالاعا دەگەن ۇلى سەزىم سارا الپىس قىزىنىڭ ومىرلىك ۇستانىمى. ولاي بولسا وسى ابزال جاننىڭ ءومىر دەرەگىنە قىسقاشا توقتالايىق.
1. سارا الپىس قىزى قاي جىلى، قاي قالادا دۇنيەگە كەلدى؟
2. «بوبەك» رەسپۋبليكالىق قورى جانە «SOS قازاقستان بالالار اۋىلدارى» قورى قاشان قۇرىلدى؟
3. سارا الپىس قىزى قانداي كىتاپتاردىڭ اۆتورى؟
4. سارا الپىس قىزى ەڭبەكتەرى ءۇشىن قانداي ماراپاتتاۋعا يە بولدى؟
1 - وقۋشى
سارا الپىس قىزى 1941 جىلى 12 اقپاندا قاراعاندى وبىلىسى، قىزىلجار اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ەڭبەك جولىن قاراپايىم قۇرىلىس جۇمىسشىسى بولىپ باستاعان. جوعارى ءبىلىمدى ەكونوميست. سارا الپىس قىزىنىڭ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆپەن وتاسقانىنا 50 جىل تولدى. 3 - قىزى بار، نەمەرە، شوبەرە سۇيگەن ارداقتى، باقىتتى انا.
2 - وقۋشى
1992 جىلدان باستاپ سارا الپىس قىزى بالالارعا رۋحاني - ادامگەرشىلىك ءبىلىم بەرۋ جانە تاربيەلەۋگە بايلانىستى ماسەلەلەردى شەشۋگە ناقتى كومەك كورسەتەتىن «بوبەك» رەسپۋبليكالىق بالالار قايىرىمدىلىق قورىنىڭ نەگىزىن قالاشى جانە پرەزيدەنت.
1994 جىلدان باستاپ «SOS - قازاقستان بالالار اۋرۋلارى» قورىنىڭ پرەزيدەنتى. 1999 جىلعى ناۋرىز ايىنان «دەموگرافيا قايىرىمدىلىق قورى» كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى.
4 - وقۋشى
سارا الپىس قىزى - قوعامنىڭ، ادامنىڭ رۋحاني ادامگەرشىلىك دامۋى بويىنشا بيرنەشە كىتاپتاردىڭ اۆتورى، باقىتتى بالالىق شاق تۋرالى تۇجىرىمداما قۇردى
5 - وقۋشى.
سارا الپىس قىزى «بوبەك» قايىرىمدىلىق قورىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. قور كومەككە ءزارۋ پاناسىز بالالاردى ءوز قامقورلىعىنا الىپ، تاربيەلەۋگە ءمان بەرەدى. قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى حانىمىنىڭ باستاماسىمەن ەلىمىزدە جەتىم بالالاردى قورعاۋ تۋرالى زاڭ قابىلداندى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە رەسپۋبليكانىڭ بارلىق وڭىرىندە جەتىم بالالار ءۇشىن وتباسىلىق ۇلگىدەگى بالالار قالاشىقتارى قۇرىلىپ «ءۇمىت» جاس وسكىندەر ۇيلەرى اشىلۋدا.
6 - وقۋشى سارا الپىس قىزى كوپتەگەن كىتاپتاردىڭ اۆتورى. اتاپ ايتساق:
1. پورفيريي كورنەيەۆيچ يۆانوۆتىڭ «دەتكا» جۇيەسىن پايدالانۋشى قاتىسۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعىن، ادامگەرشىلىك تاربيەسىن نىعايتۋ جانە دامىتۋدىڭ ماسەلەلەرى 1999 ج
2. «وزىڭە جول» پورفيريي كورنەيەۆيچ يۆانوۆتىڭ ءىلىمى ساۋ تۇلعانى تاربيەلەۋدىڭ ءادىسى رەتىندە 1999ج.
3. «ءومىر ەتيكاسى» 2001 ج.
4. «سۇيىسپەنشىلىكپەن» 2001 ج.
7 - وقۋشى سارا الپىس قىزى بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ سالاسىنداعى ەڭبەكتەرى ءۇشىن:
«1 - دارەجەلى دوستىق وردەنىمەن 2001 ج.»
«التىن جۇرەك» حالىقارالىق سىياقىسىنىڭ لاۋرەاتى 2006 ج.
«ش. ايماتوۆ اتىنداعى «التىن مەدال» 2003 ج.
«بۇۇ – يۋنيسەف بالالار قورىنىڭ ەستەلىك مەدالى» 2007 ج.
«يحسان دوگراماچي اتىنداعى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ حالىقارالىق سىياقىسى».
«جەتىم بالالاردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋدە ەرەكشە ەڭبەگى ءۇشىن - sos - كيندەردورف»حالىقارالىق قورىنىڭ التىن مەدالى 1999 ج.
«بالام دەيتىن انا بولماسا، انام دەيتىن بالا قايدان تابىلار» بار بالانىڭ اناسى بولىپ، ءار بالانىڭ بولاشاعىنا ىزگى جول سالا بىلگەن، الەمنىڭ اناسى اتانعان ءوز انامىز سارا الپىس قىزىنىڭ ءومىرى مەن ەڭبەگىنەن ۇلگى الا وتىرىپ، بولاشاقتا ەڭبەك سۇيگىش، مەيىرىمدى، ادال، وتانىمىزدىڭ تۋىن بيىك ۇستار، ۇلت بولاشاعىن كوركەيتەر ەلىمىزدىڭ پاتريوت ازاماتتارى بولۋلارىڭىزعا تىلەكشىمىز.
ءمۇعالىم:
«بالا جانىن عاجايىپ پەن جاقسىلىققا تولتىرساڭىز بولادى، ونىڭ ءوزى - اق تاربيەلى بولىپ شىعادى»- دەپ ۇلىلارىمىز ايتقانداي بالا تاربيەسىندە ناتيجەلى ىسكە قول جەتكىزۋدىڭ جولىن تاپقان «بوبەك» رەسپۋبليكالىق بالالار قايىرىمدىلىق قورىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە پرەزيدەنتى س. ا. نازاربايەۆانىڭ بالا بويىنداعى مەيىرىمدىلىك پەن قايىرىمدىلىق، ىزگىلىك پەن رۋحاني قۇندىلىقتاردى ارتتىرۋ جانە ادامعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭا «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانى ءار بالانىڭ جۇرەگىنىڭ تورىنەن ورىن العانى ءسوزسىز. ءار بالانىڭ جۇرەگىنە جول تابا بىلگەن مەيىرىمدى جان.
شاتتىق شەڭبەرى
انا تۋرالى جىر
ءسوزىن جازعان: ع. قايىربەكوۆ
ءانىن جازعان: ش. قالداياقوۆ
الەمنىڭ جارىعىن سىيلادىڭ سەن ماعان.
دالانىڭ ءار گۇلىن جينادىڭ سەن ماعان.
سەن بەردىڭ قۇستاردىڭ قاناتىن سامعاعان،
بالالىق قۇشتارىم وزىڭە ارناعان.
قايىرماسى:
الديلەپ، ايالاپ، وسىرگەن جەمىسىن،
سامال جەل، سايا ب ا ق قۇشاعىڭ مەن ءۇشىن.
ەسەيىپ كەتسەم دە مەن ساعان ءسابيميىن
كوڭىلىڭدى كوكتەمدەي كوزىڭنەن تانيمىن.
ەتۋگە بورىشىڭ، اناشىم، جان سىرىم.
ىزدەدىم سەن ءۇشىن الەمنىڭ اسىلىن.
الەمنىڭ بايلىعىن سىيلار ەم، كەش مەنى،
سىيلار ەم اي، كۇنىن، قولىما تۇسپەدى.
توپتىق تاپسىرما. شاعىن ەسسە جازۋ. بەرىلگەن ۋاقىت 5 - 7 مينۋت.
1. الەمنىڭ جارىعىن سىيلادىڭ سەن ماعان.
2. انام ءۇشىن ماقتانام.
3. انام مەنىڭ ارداقتى.
4. انام اسىل قازىنام.
ءمۇعالىم:
- بالالار ءوز ويلارىن اشىق ايتتى دەپ ويلايمىن، ەندىگى كەزەكتى اتا - انالارعا بەرەيىك. اتا - انالاردىڭ بالالارى تۋرالى ءوز پىكىرلەرىن بىلەيىك.
سيتۋاسيالىق سۇراقتاردىڭ جاۋاپتارى:
1. بالاڭىزدى ونەرى، قانداي دا ءبىر ىسكە قىزىعۋشىلىعى، بەيىمدىلىگى بايقالسا، نە ىستەر ەدىڭىز؟
(مۇمكىندىگىنشە، ونىڭ قابىلەتىن ودان ءارى دامىتۋىنا جاعداي جاساعان دۇرىس. مۇمكىن، ول بويىندا جاسارىن دارىندىلىق قابىلەت بولار. كوپتەگەن بيوگراف - زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، مىڭداعان ارحيمەد، موسارت، رافاەلدەردىڭ كوبى ومىرلەرىن ەشبىر اتاقسىز، قاراپايىم ديقان، قولونەرشى، اسپاز رەتىندە وتكىزگەن كورىنەدى).
2. سىزگە مەكتەپتەگى مۇعالىمدەردەن « ءسىزدىڭ بالاڭىز باسقا بالالاردى ۇرادى» دەگەن بىرنەشە شاعىم ايتىلدى.. تاعى كورشى اتا – انالاردان دا « ءبىزدىڭ بالانى ۇردى» دەگەن ءسوز ەستۋگە تۋرا كەلدى دەيىك. نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدى قالاي تاربيەلەيسىز؟
(بالانى تارتىپكە كەلتىرۋدەن بۇرىن، ونىڭ اگرەسسيۆتى بولۋىنىڭ سەبەبىن تەرەڭنەن ىزدەڭىز. باسقالاردى رەنجىتەتىن بالا ءوزى رەنجىگەن بالا.
وتباسىڭىزداعى بىرەۋ وسىعان كىنالى ەمەس پە؟ ويلانىڭىز. مۇمكىن، جاعدايدى تالداپ، سەبەبىن تەرەڭنەن تابۋعا بولاتىن شىعار؟).
3. بالاڭىز ساباقتان قاشىپ، مەكتەپتەن ەرتە كەلدى، نە ىستەيسىز؟
(بالاڭىزدىڭ مۇنداي جونسىزدىكتەرىنە جول بەرمەڭىز، ايتپەسە، ودان كەيىن دە ءورشي تۇسەدى).
4. بالاڭىز كۇندە 1 - ساباققا كەشىگىپ كەلەدى. قالاي جونگە كەلتىرەسىز؟
(قاتالداۋ بولۋعا قورىقپاڭىز. سوندا عانا ول ءوز ورنىن تابادى).
وسى انالارىمىزعا ارناپ تۇرعان اقنۇردىڭ ورىنداۋىندا «انالارعا قاتال قاراۋ - زۇلىمدىق» اتتى ولەڭىن تاماشالايىق.
ءمۇعالىم: بالالاردىڭ انالارىنا دەگەن كوز قاراسى قانداي ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن. «اشىعىن ايتسام» دەگەن جاتتىعۋدى ورىندايىق. اياقتالماعان سويلەمدەردى اياقتايمىز.
1. اشىعىن ايتسام، كەيدە انام ماعان ۇرىسا بەرەدى، سەبەبى.............
2. اشىعىن ايتسام، مەن كەيدە اتا - انامدى تىڭدامايمىن، سەبەبى..........
3. اشىعىن ايتسام، مەن انامنىڭ ورنىندا بولسام.................
4. اشىعىن ايتسام، مەن اناما كوپ وتىرىك ايتامىن...............
5. اشىعىن ايتسام، انامدى تەك قۋانتسام دەيمىن..............
6. اشىعىن ايتسام، كەيدە انامدى رەنجىتىپ السام....................
7. اشىعىن ايتسام، انامنىڭ مۇڭايعانىن كورسەم........
8. اشىعىن ايتسام، انام اۋىرىپ قالسا...................................
9. اشىعىن ايتسام، اناما ۇزاق ۋاقىت ۇيدە بولماسا.....................
10. اشىعىن ايتسام، انام ءبىر نارسە بۇلدىرسەم، مەنى قاتتى جازالايدى.......
11. اشىعىن ايتسام، مەن اناما رەنجىمەيمىن..........................
12. اشىعىن ايتسام، كەيدە مەن انامدى تۇسىنبەيمىن..........
سەرگىتۋ ءساتى. « ىستىق ورىندىق» دەپ اتالادى.
ءمۇعالىم:
بىردە كوپ بالالى انا ۇلدارىنا بىلاي دەپتى:
– بالاپاندارىم، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق ايتايىن، سەندەر سونى شەشىڭدەر. سەندەردىڭ ءبارىڭدى توعىز اي اباقتىعا جاپسا، ودان شىققان سوڭ اۋزىڭا وكپە تىقسا، ارقاندى اعاشقا تاڭسا سول ادامعا نە ىستەيسىڭدەر؟ وسى سۇراق جونىندە ءوز ويلارىڭدى ورتاعا سالساڭىزدار.
تۇڭعىش بالاسى: ونىڭ باسىن بالتامەن شابار ەدىم،- دەپتى.
ەكىنشى بالاسى: ونى مەن مىلتىقپەن اتىپ تاستار ەدىم، – دەيدى.
ال ءۇشىنشى بالاسى: ونىڭ كەڭسىرىگىن بۇزار ەدىم.
ال كەنجە بالاسى بىلاي دەپتى:
• جوق، انا مىنا ۇشەۋىنىڭ جاسايتىندارى اقىماقتىڭ ءىسى، ال مەن بولسام، ول ادامدى ايالاپ ولگەنشە الاقانىما سالىپ باعار ەدىم، – دەپتى.
• ول مەنى جاراتۋشى، جارىق دۇنيەگە اكەلۋشى ادام. ءسىز ءبىزدى توعىز اي كوتەردىڭىز، بىزگە جارىق دۇنيە سىيلادىڭىز. قىرقىمنان شىققاننان كەيىن تازا جاتسىن دەپ اعاش بەسىككە بولەدىڭىز، – دەپتى.
جۇرەكتەن جۇرەككە. ءان: «اي ديدارلى اناشىم»
قورتىندى: انا - تىرشىلىكتىڭ گ ۇلى، وتباسىنىڭ بەرەكەسى، بۇكىل ادامزاتتىڭ تاربيەشىسى. ومىردە اناعا دەگەن ساعىنىش، ونىڭ ىستىق مەيىرىمگە تولى جىلى قۇشاعىن اڭسامايتىن ادام بولا قويماس. كۇننىڭ شۋاقتى ساۋلەسىندەي ىستىق انا جۇرەگى، ودان تۋىندايتىن انانىڭ ماحابباتى ءار پەرزەنت ءۇشىن. سوندىقتان بارشامىز انا اتىنا كىر كەلتىرمەي، ولاردى ارداق تۇتىپ قۇرمەتتەۋىمىز قاجەت.
اركىمنىڭ اق جاۋلىقتى اناسى بار،
ءبارىڭ دە انا الدىندا بالاسىڭدار.
اناسى اق جاۋلىقتى توردە وتىرسا،
ۇيادا بەرەكە بەر، جاراسىم بار.
قۇرمەتتى قوناقتار، اتا - انالار وقۋشىلار وسىمەن بۇگىنگى «التىن جۇرەك انامىز» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدى اياقتايمىز.
ساۋ بولىڭىزدار!
كورنەكىلىگى: ءتۇرلى ءتۇستى قاعازدار، كارتوچكالار، قارىنداشتار.
ءادىس ءتاسىلى: توپتىق جۇمىس، ساۋالناما، سۇراقتار.
ءمۇعالىمنىڭ ءوزىن - ءوزى تانىستىرۋى.
ءمۇعالىم:
- بۇگىنگى ساباقتىڭ وزگەشەلىگى، مەكتەپ اكت زالىندا، قوناقتارمەن اتا - انالارىمىزبەن بىرگە وتكىزگەلى وتىرمىز. بۇل ساباقتىڭ نەگىزگى وتكىزىلۋ ماقساتى: سارا الپىس قىزى نازاربايەۆانىڭ مەرەي تويىنا بايلانىستى بولماق.
وقۋشىلاردى توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
قازىرگى كەزدە وسكەلەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە العا قويىپ وتىرعان نەگىزگى ماقساتتاردىڭ ءبىرى - قوعامعا پايدالى، ۇلكەنگە قۇرمەت كورسەتىپ، كىشىگە قامقور بولا بىلەتىن، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن جان - جاقتى دامىعان جەكە تۇلعانى كالىپتاستىرۋ.
وسى ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋدا «بوبەك»قورىنىڭ پرەزيدەنتى سارا الپىس قىزى «ءوزىن - ءوزى تانۋ» رۋحاني - ادامگەرشىلىك ءبىلىم جوباسى رەسپۋبليكامىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە، بالا باقشالارىندا ەكسپەريمەنتتىك ءپان رەتىندە جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
بالانى مادەنيەتتىلىككە، سىپايىلىققا، ادەپتىلىككە باۋلۋ - اتا - انانىڭ دا، قوعامنىڭ دا، مەكتەپتىڭ دە ەڭ باستى مىندەتى.
ادام بويىنا كىشىپەيىلدىلىك، سىپايىلىق، مەيىرىمدىلىك، راقىمشىلدىق، جاناشىرلىق، تىلەكتەستىك، سىيلاستىق سياقتى قاسيەتتەردى دارىتۋ جانە وزگەلەردى قادىرلەي، سىيلاي، قۇرمەتتەي بىلۋگە، تىڭداي بىلۋگە، قولىنان كەلگەنشە ادامدارعا كومەكتەسۋ، كەشىرىمدى بولۋعا ۇيرەتۋ دە «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانىنىڭ ۇلەسىنە تيمەك.
ەندەشە، ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز سارا الپىس قىزى نازاربايەۆاعا ارنالماق. «دانالىق شىڭى - ماحاببات» دەسەك بالاعا دەگەن ۇلى سەزىم سارا الپىس قىزىنىڭ ومىرلىك ۇستانىمى. ولاي بولسا وسى ابزال جاننىڭ ءومىر دەرەگىنە قىسقاشا توقتالايىق.
1. سارا الپىس قىزى قاي جىلى، قاي قالادا دۇنيەگە كەلدى؟
2. «بوبەك» رەسپۋبليكالىق قورى جانە «SOS قازاقستان بالالار اۋىلدارى» قورى قاشان قۇرىلدى؟
3. سارا الپىس قىزى قانداي كىتاپتاردىڭ اۆتورى؟
4. سارا الپىس قىزى ەڭبەكتەرى ءۇشىن قانداي ماراپاتتاۋعا يە بولدى؟
1 - وقۋشى
سارا الپىس قىزى 1941 جىلى 12 اقپاندا قاراعاندى وبىلىسى، قىزىلجار اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ەڭبەك جولىن قاراپايىم قۇرىلىس جۇمىسشىسى بولىپ باستاعان. جوعارى ءبىلىمدى ەكونوميست. سارا الپىس قىزىنىڭ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆپەن وتاسقانىنا 50 جىل تولدى. 3 - قىزى بار، نەمەرە، شوبەرە سۇيگەن ارداقتى، باقىتتى انا.
2 - وقۋشى
1992 جىلدان باستاپ سارا الپىس قىزى بالالارعا رۋحاني - ادامگەرشىلىك ءبىلىم بەرۋ جانە تاربيەلەۋگە بايلانىستى ماسەلەلەردى شەشۋگە ناقتى كومەك كورسەتەتىن «بوبەك» رەسپۋبليكالىق بالالار قايىرىمدىلىق قورىنىڭ نەگىزىن قالاشى جانە پرەزيدەنت.
1994 جىلدان باستاپ «SOS - قازاقستان بالالار اۋرۋلارى» قورىنىڭ پرەزيدەنتى. 1999 جىلعى ناۋرىز ايىنان «دەموگرافيا قايىرىمدىلىق قورى» كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى.
4 - وقۋشى
سارا الپىس قىزى - قوعامنىڭ، ادامنىڭ رۋحاني ادامگەرشىلىك دامۋى بويىنشا بيرنەشە كىتاپتاردىڭ اۆتورى، باقىتتى بالالىق شاق تۋرالى تۇجىرىمداما قۇردى
5 - وقۋشى.
سارا الپىس قىزى «بوبەك» قايىرىمدىلىق قورىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى. قور كومەككە ءزارۋ پاناسىز بالالاردى ءوز قامقورلىعىنا الىپ، تاربيەلەۋگە ءمان بەرەدى. قازاقستاننىڭ ءبىرىنشى حانىمىنىڭ باستاماسىمەن ەلىمىزدە جەتىم بالالاردى قورعاۋ تۋرالى زاڭ قابىلداندى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە رەسپۋبليكانىڭ بارلىق وڭىرىندە جەتىم بالالار ءۇشىن وتباسىلىق ۇلگىدەگى بالالار قالاشىقتارى قۇرىلىپ «ءۇمىت» جاس وسكىندەر ۇيلەرى اشىلۋدا.
6 - وقۋشى سارا الپىس قىزى كوپتەگەن كىتاپتاردىڭ اۆتورى. اتاپ ايتساق:
1. پورفيريي كورنەيەۆيچ يۆانوۆتىڭ «دەتكا» جۇيەسىن پايدالانۋشى قاتىسۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعىن، ادامگەرشىلىك تاربيەسىن نىعايتۋ جانە دامىتۋدىڭ ماسەلەلەرى 1999 ج
2. «وزىڭە جول» پورفيريي كورنەيەۆيچ يۆانوۆتىڭ ءىلىمى ساۋ تۇلعانى تاربيەلەۋدىڭ ءادىسى رەتىندە 1999ج.
3. «ءومىر ەتيكاسى» 2001 ج.
4. «سۇيىسپەنشىلىكپەن» 2001 ج.
7 - وقۋشى سارا الپىس قىزى بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ سالاسىنداعى ەڭبەكتەرى ءۇشىن:
«1 - دارەجەلى دوستىق وردەنىمەن 2001 ج.»
«التىن جۇرەك» حالىقارالىق سىياقىسىنىڭ لاۋرەاتى 2006 ج.
«ش. ايماتوۆ اتىنداعى «التىن مەدال» 2003 ج.
«بۇۇ – يۋنيسەف بالالار قورىنىڭ ەستەلىك مەدالى» 2007 ج.
«يحسان دوگراماچي اتىنداعى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ حالىقارالىق سىياقىسى».
«جەتىم بالالاردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋدە ەرەكشە ەڭبەگى ءۇشىن - sos - كيندەردورف»حالىقارالىق قورىنىڭ التىن مەدالى 1999 ج.
«بالام دەيتىن انا بولماسا، انام دەيتىن بالا قايدان تابىلار» بار بالانىڭ اناسى بولىپ، ءار بالانىڭ بولاشاعىنا ىزگى جول سالا بىلگەن، الەمنىڭ اناسى اتانعان ءوز انامىز سارا الپىس قىزىنىڭ ءومىرى مەن ەڭبەگىنەن ۇلگى الا وتىرىپ، بولاشاقتا ەڭبەك سۇيگىش، مەيىرىمدى، ادال، وتانىمىزدىڭ تۋىن بيىك ۇستار، ۇلت بولاشاعىن كوركەيتەر ەلىمىزدىڭ پاتريوت ازاماتتارى بولۋلارىڭىزعا تىلەكشىمىز.
ءمۇعالىم:
«بالا جانىن عاجايىپ پەن جاقسىلىققا تولتىرساڭىز بولادى، ونىڭ ءوزى - اق تاربيەلى بولىپ شىعادى»- دەپ ۇلىلارىمىز ايتقانداي بالا تاربيەسىندە ناتيجەلى ىسكە قول جەتكىزۋدىڭ جولىن تاپقان «بوبەك» رەسپۋبليكالىق بالالار قايىرىمدىلىق قورىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە پرەزيدەنتى س. ا. نازاربايەۆانىڭ بالا بويىنداعى مەيىرىمدىلىك پەن قايىرىمدىلىق، ىزگىلىك پەن رۋحاني قۇندىلىقتاردى ارتتىرۋ جانە ادامعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭا «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانى ءار بالانىڭ جۇرەگىنىڭ تورىنەن ورىن العانى ءسوزسىز. ءار بالانىڭ جۇرەگىنە جول تابا بىلگەن مەيىرىمدى جان.
شاتتىق شەڭبەرى
انا تۋرالى جىر
ءسوزىن جازعان: ع. قايىربەكوۆ
ءانىن جازعان: ش. قالداياقوۆ
الەمنىڭ جارىعىن سىيلادىڭ سەن ماعان.
دالانىڭ ءار گۇلىن جينادىڭ سەن ماعان.
سەن بەردىڭ قۇستاردىڭ قاناتىن سامعاعان،
بالالىق قۇشتارىم وزىڭە ارناعان.
قايىرماسى:
الديلەپ، ايالاپ، وسىرگەن جەمىسىن،
سامال جەل، سايا ب ا ق قۇشاعىڭ مەن ءۇشىن.
ەسەيىپ كەتسەم دە مەن ساعان ءسابيميىن
كوڭىلىڭدى كوكتەمدەي كوزىڭنەن تانيمىن.
ەتۋگە بورىشىڭ، اناشىم، جان سىرىم.
ىزدەدىم سەن ءۇشىن الەمنىڭ اسىلىن.
الەمنىڭ بايلىعىن سىيلار ەم، كەش مەنى،
سىيلار ەم اي، كۇنىن، قولىما تۇسپەدى.
توپتىق تاپسىرما. شاعىن ەسسە جازۋ. بەرىلگەن ۋاقىت 5 - 7 مينۋت.
1. الەمنىڭ جارىعىن سىيلادىڭ سەن ماعان.
2. انام ءۇشىن ماقتانام.
3. انام مەنىڭ ارداقتى.
4. انام اسىل قازىنام.
ءمۇعالىم:
- بالالار ءوز ويلارىن اشىق ايتتى دەپ ويلايمىن، ەندىگى كەزەكتى اتا - انالارعا بەرەيىك. اتا - انالاردىڭ بالالارى تۋرالى ءوز پىكىرلەرىن بىلەيىك.
سيتۋاسيالىق سۇراقتاردىڭ جاۋاپتارى:
1. بالاڭىزدى ونەرى، قانداي دا ءبىر ىسكە قىزىعۋشىلىعى، بەيىمدىلىگى بايقالسا، نە ىستەر ەدىڭىز؟
(مۇمكىندىگىنشە، ونىڭ قابىلەتىن ودان ءارى دامىتۋىنا جاعداي جاساعان دۇرىس. مۇمكىن، ول بويىندا جاسارىن دارىندىلىق قابىلەت بولار. كوپتەگەن بيوگراف - زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، مىڭداعان ارحيمەد، موسارت، رافاەلدەردىڭ كوبى ومىرلەرىن ەشبىر اتاقسىز، قاراپايىم ديقان، قولونەرشى، اسپاز رەتىندە وتكىزگەن كورىنەدى).
2. سىزگە مەكتەپتەگى مۇعالىمدەردەن « ءسىزدىڭ بالاڭىز باسقا بالالاردى ۇرادى» دەگەن بىرنەشە شاعىم ايتىلدى.. تاعى كورشى اتا – انالاردان دا « ءبىزدىڭ بالانى ۇردى» دەگەن ءسوز ەستۋگە تۋرا كەلدى دەيىك. نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدى قالاي تاربيەلەيسىز؟
(بالانى تارتىپكە كەلتىرۋدەن بۇرىن، ونىڭ اگرەسسيۆتى بولۋىنىڭ سەبەبىن تەرەڭنەن ىزدەڭىز. باسقالاردى رەنجىتەتىن بالا ءوزى رەنجىگەن بالا.
وتباسىڭىزداعى بىرەۋ وسىعان كىنالى ەمەس پە؟ ويلانىڭىز. مۇمكىن، جاعدايدى تالداپ، سەبەبىن تەرەڭنەن تابۋعا بولاتىن شىعار؟).
3. بالاڭىز ساباقتان قاشىپ، مەكتەپتەن ەرتە كەلدى، نە ىستەيسىز؟
(بالاڭىزدىڭ مۇنداي جونسىزدىكتەرىنە جول بەرمەڭىز، ايتپەسە، ودان كەيىن دە ءورشي تۇسەدى).
4. بالاڭىز كۇندە 1 - ساباققا كەشىگىپ كەلەدى. قالاي جونگە كەلتىرەسىز؟
(قاتالداۋ بولۋعا قورىقپاڭىز. سوندا عانا ول ءوز ورنىن تابادى).
وسى انالارىمىزعا ارناپ تۇرعان اقنۇردىڭ ورىنداۋىندا «انالارعا قاتال قاراۋ - زۇلىمدىق» اتتى ولەڭىن تاماشالايىق.
ءمۇعالىم: بالالاردىڭ انالارىنا دەگەن كوز قاراسى قانداي ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن. «اشىعىن ايتسام» دەگەن جاتتىعۋدى ورىندايىق. اياقتالماعان سويلەمدەردى اياقتايمىز.
1. اشىعىن ايتسام، كەيدە انام ماعان ۇرىسا بەرەدى، سەبەبى.............
2. اشىعىن ايتسام، مەن كەيدە اتا - انامدى تىڭدامايمىن، سەبەبى..........
3. اشىعىن ايتسام، مەن انامنىڭ ورنىندا بولسام.................
4. اشىعىن ايتسام، مەن اناما كوپ وتىرىك ايتامىن...............
5. اشىعىن ايتسام، انامدى تەك قۋانتسام دەيمىن..............
6. اشىعىن ايتسام، كەيدە انامدى رەنجىتىپ السام....................
7. اشىعىن ايتسام، انامنىڭ مۇڭايعانىن كورسەم........
8. اشىعىن ايتسام، انام اۋىرىپ قالسا...................................
9. اشىعىن ايتسام، اناما ۇزاق ۋاقىت ۇيدە بولماسا.....................
10. اشىعىن ايتسام، انام ءبىر نارسە بۇلدىرسەم، مەنى قاتتى جازالايدى.......
11. اشىعىن ايتسام، مەن اناما رەنجىمەيمىن..........................
12. اشىعىن ايتسام، كەيدە مەن انامدى تۇسىنبەيمىن..........
سەرگىتۋ ءساتى. « ىستىق ورىندىق» دەپ اتالادى.
ءمۇعالىم:
بىردە كوپ بالالى انا ۇلدارىنا بىلاي دەپتى:
– بالاپاندارىم، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق ايتايىن، سەندەر سونى شەشىڭدەر. سەندەردىڭ ءبارىڭدى توعىز اي اباقتىعا جاپسا، ودان شىققان سوڭ اۋزىڭا وكپە تىقسا، ارقاندى اعاشقا تاڭسا سول ادامعا نە ىستەيسىڭدەر؟ وسى سۇراق جونىندە ءوز ويلارىڭدى ورتاعا سالساڭىزدار.
تۇڭعىش بالاسى: ونىڭ باسىن بالتامەن شابار ەدىم،- دەپتى.
ەكىنشى بالاسى: ونى مەن مىلتىقپەن اتىپ تاستار ەدىم، – دەيدى.
ال ءۇشىنشى بالاسى: ونىڭ كەڭسىرىگىن بۇزار ەدىم.
ال كەنجە بالاسى بىلاي دەپتى:
• جوق، انا مىنا ۇشەۋىنىڭ جاسايتىندارى اقىماقتىڭ ءىسى، ال مەن بولسام، ول ادامدى ايالاپ ولگەنشە الاقانىما سالىپ باعار ەدىم، – دەپتى.
• ول مەنى جاراتۋشى، جارىق دۇنيەگە اكەلۋشى ادام. ءسىز ءبىزدى توعىز اي كوتەردىڭىز، بىزگە جارىق دۇنيە سىيلادىڭىز. قىرقىمنان شىققاننان كەيىن تازا جاتسىن دەپ اعاش بەسىككە بولەدىڭىز، – دەپتى.
جۇرەكتەن جۇرەككە. ءان: «اي ديدارلى اناشىم»
قورتىندى: انا - تىرشىلىكتىڭ گ ۇلى، وتباسىنىڭ بەرەكەسى، بۇكىل ادامزاتتىڭ تاربيەشىسى. ومىردە اناعا دەگەن ساعىنىش، ونىڭ ىستىق مەيىرىمگە تولى جىلى قۇشاعىن اڭسامايتىن ادام بولا قويماس. كۇننىڭ شۋاقتى ساۋلەسىندەي ىستىق انا جۇرەگى، ودان تۋىندايتىن انانىڭ ماحابباتى ءار پەرزەنت ءۇشىن. سوندىقتان بارشامىز انا اتىنا كىر كەلتىرمەي، ولاردى ارداق تۇتىپ قۇرمەتتەۋىمىز قاجەت.
اركىمنىڭ اق جاۋلىقتى اناسى بار،
ءبارىڭ دە انا الدىندا بالاسىڭدار.
اناسى اق جاۋلىقتى توردە وتىرسا،
ۇيادا بەرەكە بەر، جاراسىم بار.
قۇرمەتتى قوناقتار، اتا - انالار وقۋشىلار وسىمەن بۇگىنگى «التىن جۇرەك انامىز» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدى اياقتايمىز.
ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى:§10. 1837 - 1847 جىلدارداعى كەنەسارى قاسىم ۇلى باستاعان كوتەرىلىس
