InfoHub Logo

بۇرىنعى زاماندا بۇحاراي-شارىپتە ءبىر قاسيەتتى كەرەمەت يەسى اۋليە بولعان ەكەن. سول اۋليەنىڭ ەر جەتىپ، ازامات بولعان جالعىز بالاسى بولىپتى. كۇنلەردە ءبىر كۇن بۇحارا حانىنىڭ اقتاياقتارى اۋليەنىڭ بالاسىن ءبىر جامان ءىس قىلعان ورىننان ۇستاپ الىپ، حانعا الىپ بارماقشى بولعاندا:

— اۋەلى تاقسىردىڭ وزىنە الىپ بارىپ الدىنان وتەيىك. سونان سوڭ حانعا الىپ بارايىق، تۋرادان-تۋرا بۇل جەردەن الىپ كەتسەك، بالاسىنىڭ مىنەزىن بىلمەي، ءبىزدى قارعار! — دەپ بالانى اتاسىنا الىپ بارىپتى.

— قىلعانىڭ راس پا؟ — دەگەندە بالا تانباي، موينىنا الىپتى.

سونان سوڭ اۋليە:

— مۇنى بۇگىن ماعان بەرىپ كەتىڭدەر. ەرتەڭ قولدارىڭا بەرەيىن! — دەپتى، اقتاياقتىلاردان الىپ قالىپتى. اقتاياقتىلار كەتكەن سوڭ، اۋليە قۇتىپ زامان ەكەن، باسىن تومەن سالىپ، مۇراقپا قىلىپ، قىرىق شىلتەن، عايىپ ەرەندەرىن تۇگەلىمەن جيناپ الىپتى:

— بۇحارانىڭ وسى تۇرعان حانى ولگەن سوڭ، ورنىنا حان سايلاۋعا قولتىقتاپ، قولداپ جۇرگەن كىسىلەرىڭدى ماعان الىپ كەلىڭدەر، كورەمىن، — دەپتى.

سويتسە، قىرىق شىلتەنىنىڭ ون بەسى سول تۇرعان حاننىڭ ءبىر بالاسىن قولتىقتاپ، قولداپ: «حان بولۋعا وسى لايىقتى!» دەسىپ جۇرەدى ەكەن. ون ءتورتى ءبىر قازىنىڭ بالاسىن قولتىقتاپ، قولداپ: «حان بولۋعا وسى لايىقتى!» دەسىپ جۇرەدى ەكەن. ەندى قالعان ون ءبىرى ءامىر تەمىردى قولتىقتاپ، قولداپ: «حان
بولۋعا وسى لايىقتى!» دەسىپ جۇرەدى ەكەن. ول ءامىر تەمىر ءوزى — سامارقاندىق قىپشاق. ءامىرتاعاي دەگەن باتىردىڭ بالاسى ەكەن، بۇحارادا وقۋ وقىپ جۇرگەن كۇنى ەكەن.

اۋەلى ون بەسى حاننىڭ بالاسىن وڭاشا الىپ، قۇتىپقا اكەلىپ تاپسىردى. قۇتىپ:

— مىناۋ وتىرعان مەنىڭ جالعىز بالام، ءبىر جامان ءىس قىلىپ، ءوزى موينىنا الدى. وسىعان نە بۇيىراسىڭ؟ — دەيدى.

حاننىڭ بالاسى:

— ءوزىڭىز بىلەسىز دە، — دەيدى.

— ءوزىم بىلگەن نارسەنى سەنەن سۇرايمىن با؟ كەت، كوزىمە كورىنبەي! جوعال، شىعىڭ، شىعىڭ! — دەپ قۋالاپ شىعاردى.

ونان سوڭ ون ءتورتى قازىنىڭ بالاسىن الىپ كەلدى. ونى دا وڭاشا الىپ، حان بالاسىنا ايتقانىن ايتىپ ەدى، ول:

— تاقسىر، شاريعات بىلەدى دە، — دەيدى.

— شاريعات جۇمىسىن سەنەن سۇراۋشى ما ەدىم؟! شاريعات يەسى سەن بە ەدىڭ؟! وتىرما، جوعال! — دەپ ونى دا قۋىپ شىعاردى.

سونان سوڭ ون ءبىرى ءامىر تەمىردى الىپ كەلدى. الگى ەكەۋىنە ايتقان ءسوزىن باستان اياق بۇعان ايتىپ ەدى:

— سىزدەي جاقسىنىڭ بالاسى مۇنداي ءىستى قىلعان بولسا، ءوزى موينىنا السا، «اتادان ۇل تۋسا يگى، اتا جولىن قۋسا يگى». اتا جولىن قۋماسا، بارىنان دا جوعى يگى! مۇنىڭ تورەسى مىناۋ! — دەپ ۇشىپ تۇرەگەلىپ، قۇتىپتىڭ ءىلۋلى تۇرعان قىلىشىن الىپ، بالانى كوك جەلكەسىنەن ءبىراق شاۋىپ، باسىن جەرگە ءتۇسىردى.

قۇتىپ:

— افىرين قولىڭا! راقمەت سەنى تاپقان قاتىنعا! — دەپ قىرىق شىلتەندى شاقىرىپ الىپ:

— جاي قولدارىڭدى، بەر بۇعان باتالارىڭدى! بالام، اياعىڭ جەتكەنشە ءجۇر، قولىڭ جەتكەنشە قارىشتا! بەتىڭە جان كەلمەسىن! — دەپ باتا بەردى دەيدى.

قىرىق شىلتەننىڭ ون بەسى مەن ون تورتىنە ايتتى:

— سەندەردىڭ: «ادام بولادى، ىسكە جارايدى!» دەگەندەرىڭ قۋىس قۋراي ەكەن. بىرەۋى: «ءوزىڭ بىلەسىڭ» دەيدى. ول — ادامنىڭ جامانى. ار جاعىندا ايتارلىق دانەمەسى جوق بولعان سوڭ: «ءوزىڭ بىلەسىڭ» دەي سالادى. بىرەۋ ادام دەپ اقىلداسقان سوڭ، تيسە دە، تيمەسە دە، ءبىر توتە ءسوزدى ايتىپ قالۋ كەرەك: تيسە، الادى، تيمەسە، سول جەردە قالادى. ەكىنشىسى: «شاريعات بىلەدى» دەيدى. شاريعات بىلەتۇعىنىن كىم بىلمەيدى؟! ونىڭ دا بوتەگەسىندە دانەمە جوقتىعى. ءوزى بىرەۋگە سۇيەنەيىن دەپ تۇرعان جاسىق جۇرت ۇستاۋعا جاراي ما؟ «بيقايراتقا پەيىش جوق» دەگەن. مىنە، قايراتتى ەردىڭ جۇمىسى: «حالىققا اشكەرە قىلماي، جۇرتقا ماسقارا قىلماي: «كوپكە ولتىرتكەنشە، ءوزىڭ ءولتىر!» دەپ، ءولتىردى دە سالدى.

«ءامىر تەمىردىڭ ءامىر تەمىر بوپ جۇرگەنى اۋليەلەردىڭ نازارى تۇسكەن ەكەن. قىرىق شىلتەن، عايىپ ەرەندەر قولتىقتاعان ەكەن!» دەسىپ كەلەدى.

سەگىز جاسار كۇنىندە ناماز جاماعاتقا ەڭ اۋەل حۇتپا نامازىنا بارعان ەكەن. ۇيگە قايتىپ كەلگەن سوڭ شەشەسىنە ايتىپتى:

— جۇرتتىڭ نە جىنى بار ەكەنىن بىلمەيمىن. مەشىتكە كىرىسىمەن قاعبا-اللانى كورىپ، قۇلاقتارىن قاعا باستايدى. مەن يمام ءالحامدى وقىپ بولىپ، سۇرە قوسار كەزدە ارەڭ كورىپ، سوندا قۇلاعىمدى قاعىپ، نامازعا كىرىستىم، — دەپتى. ءوز ويىندا ويلاعان ەكەن: «ناماز وقىعانداردىڭ بارشاسى مەشىتكە كىرىسىمەن، قاعبا اللانى كورەدى عوي! سونى كورىپ، قۇلاق قاعادى عوي»، — دەپ. «قاعبا اللانى كورمەي، قۇلاق قاقپايمىن» دەپ قالشيىپ قاقپاستان تۇرىپ قالادى ەكەن. سونان سوڭ قاعبا اللانى كورىپ الىپ، قۇلاق قاعادى ەكەن.

شەشەسى بالاسىنىڭ ءباتىن كوزى اشىق ەكەنىن بىلە قويدى دا:

— بالام، مەشىتكە باراتۇعىنلاردىڭ ءبارى دە ءتۇنى بويى ۇيىقتاماي، تاڭ اتقانشا قۇدايعا جىلاپ شىعادى. سول ءۇشىن كىرىسىمەن، كەشىكپەي كورىسەدى. سەن ءتۇنى بويى ۇيىقتاپ جاتاسىڭ. سول سەبەپتى كىرىسىمەن كورە المايتۇعىنىڭ — سول، — دەيدى.

«قايتىپ بالا ومىرىندە تۇندە باسىن توسەككە سالمايتۇعىن بولدى، — دەيدى. — ءامىر تەمىر كورەگەن اتانعاننىڭ سەبەبى بۇل»، — دەيدى. ماعىناسى «كورگىش»، «كورىمپاز» دەگەن ءسوز ەكەن. جانە ءوزى حىزىر پايعامباردى دۇنيەنىڭ قاي شەتىندە جۇرسە دە، ۇيدە وتىرىپ كورىپ وتىرادى ەكەن. حىزىردىڭ بەت العان جاعىنا اتتانادى ەكەن.

---