ءامينا
تاۋ توبەسىندەگى ەگىزكولدە نە بولىپ جاتقانى بەلگىسىز ەدى. جەر سىلكىنگەن جوق. اسپان اشىق، كۇن توبەدە قايناپ تۇر.
دەم الۋعا ەگىزكولگە قاراي وتكەندەردىڭ اياعى سيرەگەلى دە كوپ بولعان جوق. بىرەن-ساران ماشينا سولاي قاراي ءالى دە ءوتىپ جاتىر. الايدا جەر تابانى الدەقانداي ءبىر ءدۇمپۋ بارىن سەزدىرگەندەي بولادى. قارعا مەن ساۋىسقان باجىلداپ-شارىلداپ تىنىم تاپپاي ءجۇر. تاۋ توبەسىنەن كوتەرىلە كوشىپ، ەتەك تاۋلاردىڭ ۇستىندە جوسىپ ءجۇر.
ۋ-شۋ بولىپ ويناعان جاس بالالارمەن اۋرەلەنىپ ءجۇرىپ، ءامينا ەشنارسەنى ابايلاعان جوق. ءبىر بالا قاتتى سەكىرىپ تۇسكەنىنە ءماز بولىپ كۇلسە، تاربيەشى انا دا ەزۋ تارتۋ كەرەك. ءبىر بالانىڭ ساندالىنا ۇساق تاس ءتۇسىپ كەتىپ، قىڭق ەتىپ قالسا، انا دا اۋىرسىنىپ، قاباق شىتۋ كەرەك. كوبەلەك ۇستاتپاي كەتسە وعان دا ۇرسۋ كەرەك.
بالاجان ءامينا ءار كۇندى وسىلاي وتكىزەدى. تاڭى تەز اتادى. كۇنى تەز باتادى. ءاربىر ەرتەڭگى كۇنگە بالالار ءۇشىن جاڭا قىزىقتار ىزدەيدى. ەرتەگىلەر، ويىندار، مارشاك، چۋكوۆسكيي...
بالالارمەن، ويىنمەن وتەر كۇن قىرىق ەكى بالانىڭ اناسى ءاميناعا قىزىق كۇن بولىپ وتەدى، ءبىراق وڭاي كۇن بولىپ وتكەن ەمەس.
بۇگىن كۇن جەكسەنبى، ەڭ قىزىق وتكىزەتىن كۇن. وزگە كۇندەردە جۇمىستان قالجىراپ جۇرگەندەي، بالالار كەشە جاتاردا-اق:
— ەرتەڭ دەمالىس قوي!
— ءامينا اپاي، ەرتەڭ نە كورسەتەسىڭ؟ قىزىق بولا ما؟ — دەپ ۋ-شۋ بولعان.
جارقىن ءجۇزدى، جايدارى مىنەزدى، بالاجان ءامينا بالالار ءۇشىن ءوز شەشەلەرىن ۇمىتتىرعانداي شەشە ەدى.
مەيىرىمدى شەشە، سەرگەك شەشە، سەنىمدى شەشە. قاي بالانىڭ اياعىنا قاي كۇنى قانداي شوگىر كىرگەنىن بىلەتىن شەشە بالالارعا ونىڭ جىميعانى دا قۋانىش، ارقاسىنان قاپ-قانى دا قۋانىش، بولماشى بىردەمەنى ايتقانى دا قۋانىش.
بۇل ءالى مەكتەپ جاسىنا جەتپەگەن جاس بالالار ءۇيى. اۋدان ورتالىعىنان الىسىراق. ەگىزكولدەن سارقىراپ قۇلاپ جاتاتىن قۇلاما سۋدىڭ بارقىنىنا سالىنعان ادەمى كوك ءۇي. ءۇيدى اينالا سالىنعان جەمىستى باقشادا سىرعاداي سالبىراپ كۇرەڭ شيەلەر ءوسىپ تۇر. المالار ءالى كوك، قىز بەتىندەي دە قىزارعان جوق. وسى باقشادا قىرىق ەكى جاس بالا ويناپ ءجۇر.
ەگىزكول جاقتان ءبىرىنشى گۋىل ەستىلدى. تاۋ اڭعارىنان ەسپە جەل كەلە جاتىر ما دەپ ءامينا جان-جاعىنا قارانىپ ەدى، قىلاڭ ەتكەن ءبىر جاپىراق جوق ەكەن. يىق تىرەسكەن تۇكتى قوڭىر تاۋلار تاعى كۇمپ ەتتى. بۇل جولى جاڭاعى گۋىل قويۋلانىپ كەلىپ جارىلىپ كەتكەن سياقتاندى. تەرەڭ تەڭىزدىڭ تاس جاعاسىن اقجال تولقىن سوعىپ جىبەرگەندەي باقشا ءدىر ەتىپ قالدى. شيە سىرعالار مولتىلدەسىپ كەتتى.
بالالار قالشيىپ تۇرا قالىپتى. ۇرىككەن قوزى-لاقتاي ءۇرپيىسىپ تۇر.
— اپا!
— ءامينا اپا! ءبىز قورقىپ كەتتىك!..
ءامينا ۇلكەن ءبىر قاتەر تايانعانىن سەزىنسە دە ونىڭ نە ەكەنىن ابايلاۋعا مويىن بۇرماي بالالارعا قاراي جۇگىردى.
— قورىقپاڭدار، ەشتەڭە ەمەس، قورىقپاڭدار!..
ەكى تاۋ يىعىمەن سوقتىعىسىپ ءبىرىن-بىرى ورنىنان قوزعاي الماي شىرەنىسىپ تۇرىپ قالعان سياقتى. ەگىزكولدىڭ بەرگىسى كىشىرەك بولۋشى ەدى، سونىڭ بار سۋى لىقسىپ كەلىپ، تاس كەمەرىنەن ءبىر-اق ىرعىپ ءتۇستى. لاق ەتىپ اقتارىلدى. سارقىراپ جاتاتىن قۇلاما سۋدى كومىپ جىبەردى. ۇيدەي تاستار گۇرسىلدەتىپ دومالاپ كەلەدى. تەرەڭ سايدىڭ ەكى جاق ەرنەۋىن سۋ كەرنەپ، كەمىرىپ-كەڭەيتىپ كەلەدى. تاۋ توبەسىنەن قۇلاپ تۇسكەن قۇج تاستار شوشىنىپ ۇرىككەن تاۋ وگىزدەي جوسىپ، اقتارىلعان سۋدىڭ الدىندا كەلە جاتىر. جويقىن سۋ كەيدە ونداعان تاۋوگىزدى جۇتىپ جىبەرەدى. ۇزاماي ونداعان تاۋوگىز سۋدان شىعا كەلىپ، تاعى دا ىلگەرى دومالايدى.
— نە قىلىپ تۇرسىڭ، ەي! قاشساڭشى! — دەگەن داۋىسقا ءامينا جالت بۇرىلىپ ەدى، اسحاناداعى ءبىر ەركەك، ەكى ايەل اسپازشىلار قاشىپ بارادى ەكەن. ءبىرىنىڭ قولىندا وجاۋ، ءبىرىنىڭ قولىندا كۇرىش ەلەگى، ەندى ءبىرىنىڭ قولىندا قويدىڭ سانى.
اسحانا سۋعا جاقىنىراق ويپاڭدا بولاتىن ەدى، سۋ كەلىپ قالعان ەكەن. ادامدارى قاشىپ بارادى. بالالارعا مويىن بۇرار ەمەس. اق حالاتتارى دەلبەگەيلەنىپ لەزدە جوق بولدى.
بالاپاندارىن سوڭىنا ەرتىپ كولدەن قايتقان قازعا ۇساپ، بالالارىن شۇبىرتىپ ەرتىپ ءامينا ۇلكەن جولعا قاراي جونەلدى. سايدى تولتىرىپ قىرانعا جايىلا باستاعان سۋ بالالار ءۇيىنىڭ ىرگەسىنە دەيىن جىلىسىپ كەلىپ قالىپتى.
ەگىزكول جولىمەن ۇشىرتىپ، اعىزىپ ەكى جەڭىل ماشينا كەلە جاتىر. ءامينا بالالاردى جولدىڭ قۇلاماسىنا ءيىرىپ قويىپ، ءوزى اسفالت-جولدىڭ قىرقاسىنا شىعىپ، قولىن كوتەردى. ماشينالار قۇيىنداي جۇيتكىپ ەتە شىقتى. ەكەۋىندە دە شوفەردان باسقا ادام جوق.
— يەلەرى قايدا قالدى ەكەن؟ — دەپ ويلادى ءامينا.
ارت جاعى اندا-ساندا تارس ەتىپ قالىپ گازيك كەلە جاتىر. ءامينا وعان دا قولىن كوتەردى. سانالى ادام بولۋ كەرەك، توقتاي قالدى دا:
— ميرا! بەرى كەل! ميرا! — دەدى.
شاشى جەلكىلدەگەن كىشكەنە قىز اكەسىنە قاراي جۇگىردى. اكەسى قىزىن كوتەرىپ الىپ، ماشيناعا قايتا وتىرعىزا بەرگەندە ءامينا وعان:
— ماشيناڭىز بوس كورىنەدى، ون شاقتى بالانى الا كەتىڭىزشى! — دەدى.
— ءبىزدىڭ ءۇي سۋعا كەتىپ جاتىر! اسىعىسپىن! ءقازىر وسى جولمەن ءبىزدىڭ جۇك ماشينا وتەدى. نومەرى ون توعىز قىرىق مەن لۇقسات ەتتى دە! — گازيك جىلجىپ كەتتى.
ەندى ماشينالار توپتالىپ وتە باستادى. ءامينا بارىنە دە قول كوتەردى. ەشكىم توقتامايدى. ستول، ورىندىقتار تيەپ العان، ءۇيىلىپ، توگىلىپ بالالار مىنگەن جۇك ماشينالارى ءوتىپ جاتىر. جەنىل ماشينالاردىڭ كوبى بوس، ءبىراق ەشكىم توقتاعان جوق، توقتار ەمەس، مويىن بۇرار ەمەس. ۇرەيلەنىپ، ۇشىپ بارادى اقي كوزدەنىپ كەتكەن.
سۋ لىقسىپ كەلىپ، جولدىڭ ەكى جاعىنداعى قۇلاماسىنا جەتىپ قالدى. ويپاتتاۋ جەردە اسفالت جولىن بەلىنەن باسىپ ءوتىپ، ءارى قاراي اقتارىلىپ جاتىر. مۇنداي جەرلەرگە تولقىن پايدا بولدى، اعىن پايدا بولدى. ءامينا بالالارىن دوڭەستەۋ جەرگە اكەلىپ، جولدىڭ قىرقا جيەگىنە شىعارىپ قۋىرشاقتاي ءتىزىپ قويدى. ءوتىپ بارا جاتقان ماشينالارعا ءامينا دا قول كوتەردى، ۋ-شۋ بولىپ بالالار دا قول كوتەردى، ەشكىم توقتامايدى. اقيلانىپ، ۇرەيلەنىپ وتە بەرەدى.
ءۇش جۇك ماشيناسى قۇيرىق تىستەسىپ اعىپ كەلەدى. ءامينا ەكى قولىن بىردەي كوتەرىپ جولدىڭ قاق ورتاسىنا بارىپ تۇردى. ماشينالار وكىرىپ-باقىرىپ: — جولدان كەت! — دەيدى. ءامينا قوزعالار ەمەس. ماشينالار دا وكىرە ءتۇستى. ءامينا دا قاتىپ قالدى. ارالارى جيىرما مەتردەي جاقىنداعاندا ءامينا جولعا كولدەنەڭ قۇلادى دا كوزىن جۇمدى. الدىڭعى ماشينا وكىرىپ-باقىرعان بويى تىزگىنىن تارتقانى سەزىلەدى. ءبىراق جىلاننىڭ قىر ارقاسىنداي كوپ ورنەكتى رەزەڭكە دوڭعالاق «ال باستىم! ال باستىم!» — دەپ جاقىنداي بەردى. ءامينانىڭ مۇرنىنا كۇيگەن رەزەڭكەنىڭ ىستىق ءيىسى كەلدى. قوزعالعان جوق!
— سۆولوچ! — دەدى شوفەر ماشينادان باسىن شىعارىپ. بالالار شۋلاپ كەلىپ، ءامينا اپاسىن قۇشاقتاپ، قۇلاپ جاتىر. شوفەردىڭ كوزى بادىرايىپ، ەسى شىعىپ كەتكەن.
— ءجا، بول، جىلدام تۇر! — دەگەندە شوفەردىڭ ەكى كوزىنەن جاس بارلاپ كەتكەن ەكەن. ساقىلداپ-قارقىلداپ جىندانعان ادامشا كۇلەدى.
بالالار ماشيناعا تيەلىپ، امان-ەسەن اۋدان ورتالىعىنا جەتتى...
You Might Also Like
-
— اپا! — دەپ باستالىپتى جاۋىنگەر حاتى. جالىن اتقان ىستىق لەپ شىققان «اپا، اپاتايىم!» دەگەن سوزدەر دۇنيە جۇزىنە ايعاي سالىپ تۇرعانداي.
-
ايكونى مەن سونادايدان تانىدىم. و دا مەنى تانىپ، كۇتىپ تۇر. وزگە قىزدار ماشيناعا ءمىنىپ قالىپتى. جاپون قىزىندا ايعاي سالۋ ادەتى جوق، ايكو مەنى اسىقتىرىپ، تەرموس سالعان تورلاماسىن بۇلعادى.
