اقىنمەن سىرلاسۋ
تاقىرىبى: «اقىنمەن سىرلاسۋ»
ماقساتى: مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان پوەزيالىق كەش وتكىزۋ. اقىننىڭ شىعارمالارىنان وزىنشە وي تۇيۋگە، شىعارماشىلىققا باۋلۋ. وتانشىلدىققا، تۋعان جەردىڭ ءقادىرىن ۇعىنۋعا، ولەڭ قۇدىرەتىنىڭ قاسيەتىن ۇعىنۋعا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ادەبي كەش
كورنەكىلىگى: زالدى بەزەندىرۋ، ماقاتايەۆ پورترەتى، سلايد
بارىسى:
اشىلۋى: ساحنا جابىق. دومبىرادا باياۋ كۇي ويناپ تۇر. دومبىرامەن ىلەسە ساحنا ىشىنەن:
مەنەن سالەم دەگەيسىڭ سۇراعانعا،
سۇراعايسىڭ، ءۇي ءىشى ءدىن امان با؟
ءومىر كەشىپ جاتىر دە ول وزىنشە،
تىرلىك كەرەك، ارينە، ءتىرى ادامعا.
1 - جۇرگىزۋشى.
- كەش جارىق، قۇرمەتتى قوناقتار مەن وقۋشىلار! جىل كەرۋەنى العا جىلجىعان سايىن مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ارتىنا قالدىرعان وشپەس مۇراسى جارىق جۇلدىزدىڭ قاراڭعى ءتۇن قويناۋىنان قۇپيا ساۋلەسىن شاشقانداي جارقىراپ، وركەندەي ءوسىپ، ايشىقتالا تۇسۋدە. اباي ۇندەس مۇقاعاليداي پەرزەنتى بار حالىق شىنىمەن باقىتتى حالىق.
مۇقاعالي ءور اقىن، قىران اقىن،
ارتىندا قالدىرعان كوپ ۇلاعاتىن.
حان ءتاڭىردىڭ ەركە وسكەن مۇزبالاعى،
وشپەك ەمەس ومىردەن ءبىراق اتىڭ.
بۇگىن بىزدەر اقيىق اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆ اعامىزدىڭ تۋعان كۇن كەشىنە ارنالعان جىر كەشىنە جينالىپ وتىرمىز. ەندى مۇقاعالي اعامىزدىڭ جىرىن جاتقا وقيتىن وقۋشىلارعا كەزەك بەرەيىك.
ورتاعا 10/ا/- سىنىپ وقۋشىسى............................................ شاقىرامىز
«مەنىڭ ماقساتىم»
ورتادا 7/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------------------- «حالىققا حات»
ورتادا 8/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------------------- «جىرلاسام با ەكەن»
2 - جۇرگىزۋشى:
- الاي - دۇلەي سەزىم بۋىرقانىستارى شارپىسىن، كۇردەلى، سوقتالى ءبىر اۋەننىڭ ۇشپا بۇلتتارى اسپاندا قالىقتادى. «سالەمدەمە» ءانىنىڭ اڭىزاق جەلى تۇرىپ، اعاش باسىن قاتتى - قاتتى شايقاي بەرەدى. ساعىنىش، حال - احۋال سۇراۋ، اعايىندىق اقجارما ناز، دوستىق نيەت قان تامىردا بۇلكىلدەيدى.
دەگەيسىڭ بولاشاعى قامىعىپ ءجۇر،
بولماسا بارلىعى دا تابىلىپ ءجۇر.
قۇلىن - تايداي تەڭ وسكەن قۇربىلارىن،
دەگەيسىڭ ساعىنىپ ءجۇر، ساعىنىپ ءجۇر.
1 جۇرگىزۋشى:
حان ءتاڭىرى اقىننىڭ
بيىكتىگى سياقتى.
تاۋدىڭ تارپاڭ مىنەزى،
جىگىتتىگى سياقتى.
ءمولدىر بۇلاق ارىنىڭ،
سارقىلمايتىن سياقتى.
تاۋدان كوشكەن كوشكىن قار،
وتە قىسقا جارالعان،
ءومىر جاسى سياقتى.
كەلەسى كەزەكتى تاعىدا جىر جولدارىنا بەرەمىز
ورتاعا «پۋشكينمەن قوشتاسۋ» ولەڭىمەن ----------- شاقىرامىز.
ورتادا 8/ءا/- سىنىپ وقۋشىسى -------------- «قىزىق ءومىر»
ورتادا 8/ب/- سىنىپ وقۋشىسى ---------------------- «ولەڭدەگەن تۋمايدى جايشىلىقتا»
ورتادا 9/ا/ سىنىپ وقۋشىسى ---------------- «مۋزاعا»
2 - جۇرگىزۋشى: ءبىر وعىن دا دالاعا جىبەرمەيتىن سۇرمەرگەندەر سياقتى اقىن ءسوزىنىڭ جۇرەككە جەتپەيتىنى جوق. شەبەر ءتىل، شەگەندەلگەن وي قۇس قاناتتى قيال كوزىنە تابىندىرىپ قويادى. ونىڭ وتتاي ىستىق ولەڭدەرى ءوز - وزىنەن انگە، تولعاۋعا، تەرمەگە سۇرانىپ تۇر.
قارسى الماسا،
قۇرىسىن، قارسى الماعىن.
ءان سالىپ بەر،
انىڭمەن جان سال ماعان!
جاڭعىرىپ جاسىل تاۋ جونەلسىن ءبىر
جاتسىن ۇيىپ، جاپاندا دەل - سال دالام.
1 - جۇرگىزۋشى:
اقىن جۇرەك ەلجىرەپ، ەزىلىپ، ەلەگىزيدى، ءبارى - ءبارىن باۋىرىنا باسىپ، قۇشقىسى كەلەدى. ساعىنىش، قيماستىق سىڭعىرلاعان سىر عوي بۇل دەگەنىڭ.
ارماندايدى دەگەيسىڭ، قيالدايدى،
قايدا بارسا، ءبىر باسى سيا المايدى.
سەندەر ونى ۇمىتىپ كەتسەڭدەر دە،
دەگەيسىڭ سەندەردى ول قيا المايدى.
ورتاعا «جانىم سەن جاسىماعىن» ولەڭىمەن 9/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------- شاقىرامىز.
ورتاعا «اق قىزدار ارىم تازا الدارىڭدا» جانە «قىزدارعا» ولەڭىمەن 8/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------- شاقىرامىز.
ورتادا 9/ا/ سىنىپ وقۋشىسى ---------------- «عاشىقپىن» ولەڭىمەن
1 - جۇرگىزۋشى:
قاي جىرىنا كوز جۇگىرتسەڭ دە بەي - جاي وقي المايسىڭ، كوڭىل قوبالجيدى. اقىن كوكىرەگىنىڭ كۇرسىنىسى كوزگە جاس ءۇيىرىلتتى، دومبىرا شاناعىنا مۇڭايىس ءدىرىلى قامالىپ، امالسىز سىرتقا شىقتى.
تۋعان جەر ساعىندىردى، كەلدى ەسىمە
ءوزىم ەندى كەپىل ونى كورمەسىمە.
تاعىداي تاۋدا وسكەن تارلان ەدىم
تاڭىلدىم ەمحانانىڭ بولمەسىنە.
2 - جۇرگىزۋشى:
مۇقاعالي اقىن 1931 جىلى 9 - اقپاندا الماتى وبلىسى، نارىنقول اۋدانى، قاراساز اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسىنەن ەرتە ايىرىلىپ، اجەسى ءتيىننىڭ تاربيەسىندە بولادى. ول قازاق راديوسىندا ديكتور بولىپ جۇمىس جاسايدى، ءتۇرلى گازەت - جۋرنالداردا قىزمەت اتقارادى.
و، داۋرەن، نەتكەن عاجاپ سۇيىكتى ەدى،
جايىلعان جاسىل ماڭدا كيىكتەرى.
وتىرعان وڭاشادا بيىكتەگى
جاتاتىن تاڭعى سامال ءسۇيىپ مەنى، - دەپ، تۋعان ولكە كوركىن، تابيعي كورمەسىندەي تاۋلى ايماقتى اۋزىنان تاستامايدى. قوزى قايىرىپ، كوبەلەك قۋىپ وسكەن ءوز اۋىل – ايماعىن العا تارتادى، تاماشا ءوڭىردىڭ قۇلپىرمالى بەل - بەلەسىن ايتادى.
ءان: «سارجايلاۋ» ءانى ورىندايدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
اقىندى اقىن وياتپاسا بولمايدى،
اقىندى اقىن تاياقتاسا، ول - قايعى.
اقىندى اقىن سۇيەمەسە بولمايدى،
اقىندى اقىن كۇيەلەسە، ول - قايعى.
اقىن دەگەن لاپىلداعان ءورت ەكەن،
اقىنداردىڭ جانىپ ءوتۋ - سەرتى ەكەن.
كەلەسى كەزەكتى مەكتەبىمىزدىڭ جاس اقىندارىنا بەرەمىز.
2 - جۇرگىزۋشى:
- مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! ەگەر سىزدەر شىنىمەن مەنىڭ ءومىربايانىمدى، شىعارماشىلىعىمدى زەرتتەمەك بولساڭدار، وندا مەن نە جازسام، سونىڭ ءبارىن تۇگەل وقىپ شىعۋدى ۇمىتپاعايسىزدار! مەنى ءوز ولەڭدەرىمنەن ءبولىپ قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەم. ەستەرىڭىزدە بولسىن، مەنىڭ ولەڭىم جەكە تۇرعاندا تۇك ەمەس. بىرىكتىرىپ قاراعاندا ول پوەما ىسپەتتى. باسى جانە اياعى بار. ول كەيدە كۇلىمدەگەن، كەيدە تۇڭىلگەن جانىمنىڭ قۇددى داۋىسىنداي... جانىمنىڭ مۇڭى مەن قۋانىشى، ءبارى سوندا. سولار باسقا جۇرەكتەرگە ءوز ساۋلەسىن تۇسىرۋگە ءتيىس دەپ ويلايمىن. 14 اقپان، 1976 جىل. ى جازىلعان مۇقاعالي اعامىز ءوز كۇندەلىگىندە وسىلاي دەگەن ەكەن. ەندى كۇندەلىكتەن ءۇزىندى تىڭداپ كورەيىك
«مۇقاعالي كۇندەلىگىنەن ءۇزىندى» وقىلادى.
1 - جۇرگىزۋشى:
«مەن ەلۋ جىلدىعىمدى تويلاۋعا قاتىسا المايمىن. ءبىراق ومىردەن كەتكەنشە قىسىلماي جەتەتىن جىرلار جازىپ كەتكەم. ول سەندەردى اسىرايدى، تۋعان جەرىم قاراسازدىڭ دا اتىن الەمگە جايادى.» دەپ قالاي ءدال ايتقان.
بىلەمىن كەرەمەت ءبىر كۇن كۇلەدى،
جاينايدى، جاسىل باعىم، گۇلدەنەدى.
كورەمىن، كەرەمەت ءبىر كۇن كەشەمىن،
بولاشاعىم، سەنىمەن بىرگە وسەمىن.
حانتاڭىرىنە اينالعان مۇقاعالي اقىن اعامىز ءبىزدىڭ ماڭگى جادىمىزدا ساقتالىپ قالا بەرەدى. قاراسازىمەن ماڭگى جاسايدى!
ماقساتى: مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان پوەزيالىق كەش وتكىزۋ. اقىننىڭ شىعارمالارىنان وزىنشە وي تۇيۋگە، شىعارماشىلىققا باۋلۋ. وتانشىلدىققا، تۋعان جەردىڭ ءقادىرىن ۇعىنۋعا، ولەڭ قۇدىرەتىنىڭ قاسيەتىن ۇعىنۋعا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ادەبي كەش
كورنەكىلىگى: زالدى بەزەندىرۋ، ماقاتايەۆ پورترەتى، سلايد
بارىسى:
اشىلۋى: ساحنا جابىق. دومبىرادا باياۋ كۇي ويناپ تۇر. دومبىرامەن ىلەسە ساحنا ىشىنەن:
مەنەن سالەم دەگەيسىڭ سۇراعانعا،
سۇراعايسىڭ، ءۇي ءىشى ءدىن امان با؟
ءومىر كەشىپ جاتىر دە ول وزىنشە،
تىرلىك كەرەك، ارينە، ءتىرى ادامعا.
1 - جۇرگىزۋشى.
- كەش جارىق، قۇرمەتتى قوناقتار مەن وقۋشىلار! جىل كەرۋەنى العا جىلجىعان سايىن مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ارتىنا قالدىرعان وشپەس مۇراسى جارىق جۇلدىزدىڭ قاراڭعى ءتۇن قويناۋىنان قۇپيا ساۋلەسىن شاشقانداي جارقىراپ، وركەندەي ءوسىپ، ايشىقتالا تۇسۋدە. اباي ۇندەس مۇقاعاليداي پەرزەنتى بار حالىق شىنىمەن باقىتتى حالىق.
مۇقاعالي ءور اقىن، قىران اقىن،
ارتىندا قالدىرعان كوپ ۇلاعاتىن.
حان ءتاڭىردىڭ ەركە وسكەن مۇزبالاعى،
وشپەك ەمەس ومىردەن ءبىراق اتىڭ.
بۇگىن بىزدەر اقيىق اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆ اعامىزدىڭ تۋعان كۇن كەشىنە ارنالعان جىر كەشىنە جينالىپ وتىرمىز. ەندى مۇقاعالي اعامىزدىڭ جىرىن جاتقا وقيتىن وقۋشىلارعا كەزەك بەرەيىك.
ورتاعا 10/ا/- سىنىپ وقۋشىسى............................................ شاقىرامىز
«مەنىڭ ماقساتىم»
ورتادا 7/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------------------- «حالىققا حات»
ورتادا 8/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------------------- «جىرلاسام با ەكەن»
2 - جۇرگىزۋشى:
- الاي - دۇلەي سەزىم بۋىرقانىستارى شارپىسىن، كۇردەلى، سوقتالى ءبىر اۋەننىڭ ۇشپا بۇلتتارى اسپاندا قالىقتادى. «سالەمدەمە» ءانىنىڭ اڭىزاق جەلى تۇرىپ، اعاش باسىن قاتتى - قاتتى شايقاي بەرەدى. ساعىنىش، حال - احۋال سۇراۋ، اعايىندىق اقجارما ناز، دوستىق نيەت قان تامىردا بۇلكىلدەيدى.
دەگەيسىڭ بولاشاعى قامىعىپ ءجۇر،
بولماسا بارلىعى دا تابىلىپ ءجۇر.
قۇلىن - تايداي تەڭ وسكەن قۇربىلارىن،
دەگەيسىڭ ساعىنىپ ءجۇر، ساعىنىپ ءجۇر.
1 جۇرگىزۋشى:
حان ءتاڭىرى اقىننىڭ
بيىكتىگى سياقتى.
تاۋدىڭ تارپاڭ مىنەزى،
جىگىتتىگى سياقتى.
ءمولدىر بۇلاق ارىنىڭ،
سارقىلمايتىن سياقتى.
تاۋدان كوشكەن كوشكىن قار،
وتە قىسقا جارالعان،
ءومىر جاسى سياقتى.
كەلەسى كەزەكتى تاعىدا جىر جولدارىنا بەرەمىز
ورتاعا «پۋشكينمەن قوشتاسۋ» ولەڭىمەن ----------- شاقىرامىز.
ورتادا 8/ءا/- سىنىپ وقۋشىسى -------------- «قىزىق ءومىر»
ورتادا 8/ب/- سىنىپ وقۋشىسى ---------------------- «ولەڭدەگەن تۋمايدى جايشىلىقتا»
ورتادا 9/ا/ سىنىپ وقۋشىسى ---------------- «مۋزاعا»
2 - جۇرگىزۋشى: ءبىر وعىن دا دالاعا جىبەرمەيتىن سۇرمەرگەندەر سياقتى اقىن ءسوزىنىڭ جۇرەككە جەتپەيتىنى جوق. شەبەر ءتىل، شەگەندەلگەن وي قۇس قاناتتى قيال كوزىنە تابىندىرىپ قويادى. ونىڭ وتتاي ىستىق ولەڭدەرى ءوز - وزىنەن انگە، تولعاۋعا، تەرمەگە سۇرانىپ تۇر.
قارسى الماسا،
قۇرىسىن، قارسى الماعىن.
ءان سالىپ بەر،
انىڭمەن جان سال ماعان!
جاڭعىرىپ جاسىل تاۋ جونەلسىن ءبىر
جاتسىن ۇيىپ، جاپاندا دەل - سال دالام.
1 - جۇرگىزۋشى:
اقىن جۇرەك ەلجىرەپ، ەزىلىپ، ەلەگىزيدى، ءبارى - ءبارىن باۋىرىنا باسىپ، قۇشقىسى كەلەدى. ساعىنىش، قيماستىق سىڭعىرلاعان سىر عوي بۇل دەگەنىڭ.
ارماندايدى دەگەيسىڭ، قيالدايدى،
قايدا بارسا، ءبىر باسى سيا المايدى.
سەندەر ونى ۇمىتىپ كەتسەڭدەر دە،
دەگەيسىڭ سەندەردى ول قيا المايدى.
ورتاعا «جانىم سەن جاسىماعىن» ولەڭىمەن 9/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------- شاقىرامىز.
ورتاعا «اق قىزدار ارىم تازا الدارىڭدا» جانە «قىزدارعا» ولەڭىمەن 8/ب/- سىنىپ وقۋشىسى --------------- شاقىرامىز.
ورتادا 9/ا/ سىنىپ وقۋشىسى ---------------- «عاشىقپىن» ولەڭىمەن
1 - جۇرگىزۋشى:
قاي جىرىنا كوز جۇگىرتسەڭ دە بەي - جاي وقي المايسىڭ، كوڭىل قوبالجيدى. اقىن كوكىرەگىنىڭ كۇرسىنىسى كوزگە جاس ءۇيىرىلتتى، دومبىرا شاناعىنا مۇڭايىس ءدىرىلى قامالىپ، امالسىز سىرتقا شىقتى.
تۋعان جەر ساعىندىردى، كەلدى ەسىمە
ءوزىم ەندى كەپىل ونى كورمەسىمە.
تاعىداي تاۋدا وسكەن تارلان ەدىم
تاڭىلدىم ەمحانانىڭ بولمەسىنە.
2 - جۇرگىزۋشى:
مۇقاعالي اقىن 1931 جىلى 9 - اقپاندا الماتى وبلىسى، نارىنقول اۋدانى، قاراساز اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسىنەن ەرتە ايىرىلىپ، اجەسى ءتيىننىڭ تاربيەسىندە بولادى. ول قازاق راديوسىندا ديكتور بولىپ جۇمىس جاسايدى، ءتۇرلى گازەت - جۋرنالداردا قىزمەت اتقارادى.
و، داۋرەن، نەتكەن عاجاپ سۇيىكتى ەدى،
جايىلعان جاسىل ماڭدا كيىكتەرى.
وتىرعان وڭاشادا بيىكتەگى
جاتاتىن تاڭعى سامال ءسۇيىپ مەنى، - دەپ، تۋعان ولكە كوركىن، تابيعي كورمەسىندەي تاۋلى ايماقتى اۋزىنان تاستامايدى. قوزى قايىرىپ، كوبەلەك قۋىپ وسكەن ءوز اۋىل – ايماعىن العا تارتادى، تاماشا ءوڭىردىڭ قۇلپىرمالى بەل - بەلەسىن ايتادى.
ءان: «سارجايلاۋ» ءانى ورىندايدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
اقىندى اقىن وياتپاسا بولمايدى،
اقىندى اقىن تاياقتاسا، ول - قايعى.
اقىندى اقىن سۇيەمەسە بولمايدى،
اقىندى اقىن كۇيەلەسە، ول - قايعى.
اقىن دەگەن لاپىلداعان ءورت ەكەن،
اقىنداردىڭ جانىپ ءوتۋ - سەرتى ەكەن.
كەلەسى كەزەكتى مەكتەبىمىزدىڭ جاس اقىندارىنا بەرەمىز.
2 - جۇرگىزۋشى:
- مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! ەگەر سىزدەر شىنىمەن مەنىڭ ءومىربايانىمدى، شىعارماشىلىعىمدى زەرتتەمەك بولساڭدار، وندا مەن نە جازسام، سونىڭ ءبارىن تۇگەل وقىپ شىعۋدى ۇمىتپاعايسىزدار! مەنى ءوز ولەڭدەرىمنەن ءبولىپ قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەم. ەستەرىڭىزدە بولسىن، مەنىڭ ولەڭىم جەكە تۇرعاندا تۇك ەمەس. بىرىكتىرىپ قاراعاندا ول پوەما ىسپەتتى. باسى جانە اياعى بار. ول كەيدە كۇلىمدەگەن، كەيدە تۇڭىلگەن جانىمنىڭ قۇددى داۋىسىنداي... جانىمنىڭ مۇڭى مەن قۋانىشى، ءبارى سوندا. سولار باسقا جۇرەكتەرگە ءوز ساۋلەسىن تۇسىرۋگە ءتيىس دەپ ويلايمىن. 14 اقپان، 1976 جىل. ى جازىلعان مۇقاعالي اعامىز ءوز كۇندەلىگىندە وسىلاي دەگەن ەكەن. ەندى كۇندەلىكتەن ءۇزىندى تىڭداپ كورەيىك
«مۇقاعالي كۇندەلىگىنەن ءۇزىندى» وقىلادى.
1 - جۇرگىزۋشى:
«مەن ەلۋ جىلدىعىمدى تويلاۋعا قاتىسا المايمىن. ءبىراق ومىردەن كەتكەنشە قىسىلماي جەتەتىن جىرلار جازىپ كەتكەم. ول سەندەردى اسىرايدى، تۋعان جەرىم قاراسازدىڭ دا اتىن الەمگە جايادى.» دەپ قالاي ءدال ايتقان.
بىلەمىن كەرەمەت ءبىر كۇن كۇلەدى،
جاينايدى، جاسىل باعىم، گۇلدەنەدى.
كورەمىن، كەرەمەت ءبىر كۇن كەشەمىن،
بولاشاعىم، سەنىمەن بىرگە وسەمىن.
حانتاڭىرىنە اينالعان مۇقاعالي اقىن اعامىز ءبىزدىڭ ماڭگى جادىمىزدا ساقتالىپ قالا بەرەدى. قاراسازىمەن ماڭگى جاسايدى!
You Might Also Like
