اقىرعى جۇزدەسۋ
I
ءارى سىز، ءارى سۋىق ايلى كۇزدىڭ كەشىندە سترەشنيەۆ ات ەرتتەسىن دەپ بۇيىردى.
قاپ-قاراڭعى اتقورانىڭ جالپاق تەرەزەسىنەن ايدىڭ وقتاي ساعىمى كوك ءتۇتىن بولىپ تەسىپ تۇر، ءمىنىس تورىنىڭ قوس جانارى شاقپاق تاستاي جارق-جۇرق وت شاشادى. قىزمەتشى ونى جۇگەندەپ، قازاقتىڭ اۋىر ەر-تۇرمانىن ارقاسىنا تاستاي سالدى دا جەتەكتەپ قورادان شىعارىپ، قۇيرىعىن ءتۇيىپ تاستادى. ادەپكى ءجۇمىس كەرىگى جۋاس ەدى. تەك ايىلىن تارتقان كەزدە عانا ءىشىن كەرىپ تەرەڭ كۇرسىندى. ءبىر ايىلدىڭ ۇشى ۇزىك ەكەن، قىزمەتشى تىسىمەن سوزىپ ايىلباسقا زورعا كىرگىزدى.
تۇرقى قىسقا ماستەك تورىعا ەر سالعان سوڭ كادىمگىدەي جال ءبىتتى. ءۇيدىڭ باسپالداعىنا جەتكەندە قىزمەتشى ونى شىرىگەن دىڭگەككە بايلاي سالدى دا كەتىپ قالدى. مەس تورى اۋىزدىعىن شايناپ، دىڭگەكتى كەمىرىپ ۇزاق تۇردى. اندا-ساندا كۇرسىنىپ، ءىشى قورىلدادى. اياق استىنداعى شالشىقتا جارتى ايدىڭ كوگىلدىر ساعىمى جالتىرايدى. سيرەك باقتى بوزعىلت تۇمان قىمتاپ الىپتى.
سترەشنيەۆ قامشىسىن ۇستاپ باسپالداققا شىقتى. يمەك تۇمسىق، شالقاق كەلگەن ەشكىباس، جاۋىرىنى قاكپاقتاي قىزىلەت، ءبىر قاراعاندا اڭشىعا ۇقسايتىن شيراق ەدى، سورايعان بويىنا شولاق بەلدەمشە كيىپ، قىپشا بەلىن كۇمىس بەلدىكپەن قىناي بۋىپ العان، باسىندا توبەسىن قىزىل ماتامەن تىستاعان قازاق بوركى. ءبىراق ءوڭىنىڭ توزىپ، كۇنقاقتى بولىپ كەتكەنى اي جارىعىنان-اق ءبىلىنىپ تۇر، تۇرپىدەي ساقالىنا اق كىرە باستاعان، بۇقا مويىن، ۇزىن قونىشتى ەتىگى دە ەسكى، بەلدەمشەسىنىڭ وڭىرىندەگى باياعىدا قاتىپ قالعان قان داقتارىنا جابىسقان قويان ءجۇنى. باسپالداق تۇسىنداعى قاراڭعى تەرەزەنىڭ جەلدەتكىشى اشىلدى دا ءبىر داۋىس:
— اندريۋشا، سەن قايدا كەتتىڭ؟ — دەپ سۇرادى.
— ماماشا، مەن بالا ەمەسپىن عوي، — دەپ سترەشنيەۆ تىزگىندى قولىنا الىپ جاتىپ كەيىستى قاباق تانىتتى.
جەلدەتكىش سارت ەرىپ جابىلىسىمەن سەڭكەنىڭ ەسىگى تارسىلداپ بوساعادان باشپاعىن سۇيرەتكەن پاۆەل سترەشنيەۆتىڭ باسى كورىندى، دەنەسى ىركىلدەك، كوزى ءىسىنىپ كەتكەن، ۇستىندە حالاتتان باسقا دىم جوق، ارينە، قاشاندا ماساڭ:
— قايدا باراسىڭ؟ — دەدى قارلىعىپ. — ۆەرا الەكسەيەۆناعا مەنىڭ ساعىنىشتى سالەمىمدى جەتكىزگەيسىڭ. مەن ونى ءومىر بويى قۇرمەتتەپ كەلەمىن.
— سەن كىمدى قۇرمەتتەگەندەيسىڭ! — دەپ جاۋاپ بەردى سترەشنيەۆ. — سەندە ۇيات دەگەن بار ما؟ ىلعي دا بوتەننىڭ ىسىنە ارالاساسىڭ دا جۇرەسىڭ!
— ا! دەمەك مەن شىندىقتان شىرقاۋ كەتپەگەن ەكەنمىن عوي. اقىرى كەزدەسۋگە اشىنا جىگىت اسىعىپ بارادى...
سترەشنيەۆ تىستەنىپ اتقا وتىرۋعا ىڭعايلاندى. اياعى ۇزەڭگىگە ءىلىنۋى مۇڭ ەكەن، مەس تورى تىقىرشىپ شىر اينالدى. سترەشنيەۆ وتىرىسىمەن استىنداعى ەر سىقىرلاپ قويا بەردى دە ات باسىن كەگجيتىپ، تۇياعىمەن شالشىقتاعى اي ءجۇزىن تاپتاپ جورعالاي جونەلدى.
اي استىنداعى جازىقتىڭ جىرا-جىرالارىنان ەرمەن باسى اعاراڭدايدى. قالىڭ قاۋدان دالپ ەتىپ ۇشىپ شىققان جالپاق قانات جاپالاقتان ات ۇركىپ جالت بەردى. جول الاسا ورمانعا كەلىپ كىرگەن، ايدىڭ سۇرعىلت ساعىمى مەن قالىڭ شىقتان كولەڭكەسى مۇزداي سۋىق كورىندى. اي دا تەرلەپ تۇرعان ءتارىزدى، ساۋلەسى اعاش باسىن اداقتاپ، قۋراعان سەلدىر بۇتاقتار سول ساۋلەگە ءسىڭىپ كەتىپ جاتتى. كوك تەرەكتىڭ قابىعى مەن ويلى-شۇڭقىرداعى بورسىعان جاپىراقتىڭ ءيىسى كەڭسىرىك قابادى... ەڭكۋگە تۇسكەن ساي تابانىن ءتۇپسىز اق بۋعا مەلدەكتەتە تولتىرىپ قويعانداي. قالىڭ شىقتان شىنىداي جالتىلداعان بۇتا-قاراعاندى جارىپ كەلە جاتقان مەس تورىنىڭ تاناۋىنان دا بۋ اتادى. تۇياق استىنداعى تىرس ەتكەن قۋ شىرپىنىڭ جاڭعىرىعى قارسى بەتتەگى ورماندى قيادان قاڭعىرىپ بارىپ وشەدى... كەنەت مەس تورى قۇلاعىن تىگىپ ەلەڭدەي باستادى. كەۋدەسى قاپتاي جۋان مويىن ەكى قاسقىر تۇماندى ساي تۇبىنەن قاراپ تۇر ەكەن. سترەشنيەۆ جاقىنداپ قالعاندا جالت بۇرىلدى دا بوز قىراۋدا جوسىلعان ءىز قالدىرىپ تاۋ بوكتەرىنە قاراي بۇلكىلدەي جونەلىستى.
— ەگەر ول تاعى ءبىر كۇنگە ايالداپ قالسا شە؟ — دەدى سترەشنيەۆ باسىن شالقايتا، تۇپ-تۋرا ايعا قاراپ.
اي كۇمىس تۇمان بۇركەنگەن يەن جازىقتىڭ توبەسىنەن ءتونىپ تۇر ەدى... كۇزگى اسەم كورىنىس، كۇزگى مۇڭ!
— ەگەر سولاي بولسا، — دەدى سترەشنيەۆ، — ەگەر سولاي بولسا...
مەس تورى ەردى سىقىرلاتىپ، ءىشى قورقىلداپ قيا بەتتەگى ورمانعا قاراي ەنتىگە تارتىپ كەلە جاتقان، ارىق سۋىنان مىلجاسى شىققان باتپاق جولمەن بولماشى جىرادان وتە بەرىپ ءسۇرىنىپ كەتىپ جالمانىنان تۇسە جازداعانى. سترەشنيەۆ بەت-اۋزى قيسايىپ، قامشىمەن باستان تارتىپ جىبەردى.
— ءوي، كارى يت! — دەپ بۇكىل ورماندى جاڭعىرتا ايقاي سالدى.
ورمان سىرتىنان كەڭ جازىق كوسىلىپ سالا بەردى. بەلەڭ-بەلەڭ قارايعان قاراقۇمىق ەگىنجايىنىڭ ورتاسىندا جۇپىنى عانا ەسكى ۋسادبا تۇر، قورا-قوپسى، سابان شاتىرلى ءۇي. اي جارىعىندا تىم-اق جەتىم. سترەشنيەۆ تىزگىن تارتتى. كەش، تىم كەش ەكەن-اۋ، ماڭاي تىم-تىرىس. اۋلاعا كىردى. ءۇي قاپ-قاراڭعى. تىزگىندى تاستاي سالىپ سترەشنيەۆ اتتان قارعىپ ءتۇستى. مەس تورى باسىن سالبىراتىپ مونتيىپ تۇردى دا قالدى. باسپالداق ۇستىندە تۇمسىعىن باۋىرىنا تىعىپ كارى تازى جاتقان. باسىن كوتەرىپ، قۇيرىعىمەن تاقتايدى تارسىلداتىپ قارسى العانى بولماسا ورنىنان تاپجىلعان جوق. سترەشنيەۆ سەڭكەگە كىرگەندە كورشى شولاننان ءناجىس ءيىسى مۇڭكىپ تۇر ەدى. كىرەبەرىس الاكەۋىم، سۋىق تەرگە مالشىنعان كۇڭگىرت تەرەزە. قاراڭعى دالىزدەن ءجۇرىسىن سەزدىرمەي شولاق ىشكيىممەن ورتا بويلى وي ەل جۇگىرىپ شىقتى. سترەشنيەۆ ءسال ەڭكەيگەن بولدى. ايەل جالاڭاش بىلەگىمەن ونىڭ قاڭسىپ قالعان قاساڭ موينىن وراپ الدى دا بەتىن شۇعا بەلدەمشەنىڭ تۇكتى وڭىرىنە باسىپ قۋانعانىنان مىرسىلداپ جىلادى. سترەشنيەۆ ونىڭ جۇرەك ءدۇرسىلىن دە سەزدى، كوكىرەگىندەگى اجەسىنەن قالعان سوڭعى بايلىق — التىن كرەستى دە كوردى.
— سەن ەرتەڭگە دەيىن قالاسىڭ با؟ — دەپ ايەل سىبىرلاپ قانا اسىعىس سۇرادى. — قالاسىڭ عوي؟ مەن ءوز باقىتىما ءوزىم سەنبەي تۇرمىن!
— ۆەرا، مەن بارىپ اتتى بايلاپ كەلەيىن، — دەدى ونىڭ قۇشاعىنان بوسانىپ. — ەرتەڭگە دەيىن، ەرتەڭگە دەيىن، — دەدى. ىشتەي ويلانىپ تا تۇر: "قۇداي-اۋ، كۇن وتكەن سايىن ىنتىق، كۇن وتكەن سايىن قۋانىشتى، كۇن وتكەن سايىن قىزعانىشتى! تەمەكىنى سونشا نەگە كوپ تارتادى، ايمالاۋى نەگە سونشا استا-توك؟ قىزعانىش وتىن جاقپاق بولىپ، مەنى جاعالاپ جۇرگەن جىگىتتەر كوپ دەپ نەگە وتىرىك ايتادى؟.. قۇرىسىن! — دەدى كەنەت ىزا كەرنەپ. — ءتىپتى كورگىم كەلمەيدى!"
ۆەرانىڭ بەتى وپادان بارقىتتاي جۇمساق ەدى، جاي عانا ەرنىنە سۇيكەپ ءوتتى دە سوسىن ەرنىنە ەرنىن جابىستىرىپ قۇشىرلانىپ ءسۇيدى. اشىق وڭىرىنەن التىن كرەست جىلتىرادى. ۇستىنە جۇپ-جۇقا لىپا كيگەن ەكەن — ءومىرىنىڭ ەڭ ءبىر قيماس ساتىنە ساقتاپ جۇرگەن جالعىز قىمباتى...
"ياپىراي، قاتەلەسپەگەن ەكەم-اۋ، — دەپ ويلادى سترەشنيەۆ ونىڭ جاپ-جاس قىز كەزىن كوز الدىنا ەلەستەتىپ. — وسىدان ون بەس جىل بۇرىن، ويلانباستان، سەنى ءبىر كورۋ ءۇشىن جارتى عۇمىرىمدى قيار ەدىم-اۋ دەپ ەدىم.".
III
تاڭ سىبىرلەپ كەلە جاتقان، توسەك قاسىنداعى ەدەندە شىراق جانىپ تۇر. سترەشنيەۆ سورايىپ، ەتىگى مەن شالبارىن شەشپەستەن قيسىق جاعالى كويلەگىنىڭ ءوڭىرىن اعىتىپ تاستاپ شالقاسىنان ءتۇسىپ ۇيىقتاپ جاتىر، يمەك مۇرىندى ءبىر ۋىس بەتىن كولەڭكەگە بەرىپ، ەكى قولىن باسىنا شىرەنە جاستانىپ العان. ۆەرا تىزەسىنە قولىن ارتىپ قاسىندا وتىر. جالتىلداعان كوزى قىپ-قىزىل، جاستان دومبىعىپ كەتكەن. تەمەكىسىن سورىپ ەدەنگە تەسىلىپ كەپ قارايدى. اياعىن اياعىنا ايقاستىرىپ قويعان. كىپ-كىشكەنتاي اياعى وزىنە دە قاتتى ۇناۋشى ەدى. ءبىراق جۇرەك شىركىن كەرەمەت سىزداپ وتىر.
— مەن سەن ءۇشىن بارىمدى قۇرباندىققا شالدىم! — دەدى ول سىبىرلاپ قانا، سول ساتتە ەرىنى دىرىلدەپ كەتتى.
ءۇنى سونداي نازىك، بالالىق قايعىنى ەسكە سالعانداي. ءبىراق كوزىن اشقان سترەشنيەۆ ءزىلدى سۇراق قويدى:
— سوندا نەڭدى قۇرباندىققا شالدىڭ؟
— ءبارىن دە، بارىمدى دا. الدىمەن ارىمدى، جاستىعىمدى...
— ەكەۋمىز سونشالىقتى جاس ەمەس سياقتىمىز.
— نەتكەن نويىس، سەزىمسىز ەدىڭ! — دەدى ايەل، سونىڭ وزىندە دە داۋسى مەيىرىمدى، جۇمساق ەستىلدى.
— الەمدەگى ايەلدەردىڭ ايتاتىنى ءبىر-اق ءسوز. الدىمەن تاڭدانىپ، تامسانىپ: "نەتكەن نازىك، سەزىمتالسىڭ!". كەيىن: "نەتكەن نويىس، سەزىمسىز ەدىڭ!".
ايەل ونى تىڭداماستان، بىلدىرمەي جىلاپ وتىرىپ ءسوزىن جالعاستىردى:
— مەيلى، مەنەن ەشتەڭە شىقپاي-اق قويسىن... ءبىراق مۋزىكانى سۇيەتىن ەدىم عوي، كەرەمەت سۇيەمىن، از دا بولسا ماقساتىما جەتەر مە ەدىم...
— ءپالى، مۋزىكا دەمە. پودارسكييدى كورۋىڭ مۇڭ ەكەن...
— ناقاق، اندريۋشا... ءقازىر عوي، ينستيتۋتتىڭ سورلى كارى قىزىمىن، قايدا دەيسىڭ عوي؟ باياعىدان جەك كورەتىن قۇداي اتقان سول قالادا! بۇگىن دە مەنى سۇيەتىن، سىيلايتىن، بالا-شاعالى بولىپ، راقات تۇرمىسقا كەنەلتەتىن ءبىر ادام تاپپاس پا ەدىم؟
سترەشنيەۆ شىلىم شەگىپ وتىرىپ، اسىقپاي ءار ءسوزىن باپتاپ وتىرىپ جاۋاپ بەردى:
— ۆەرا، ءبىز دۆوريانداردىڭ ۇرىق-شارقىمىز، انشەيىن سۇيدىم-كۇيدىم دەگەندى بىلمەيمىز. ءبىزدىڭ سورىمىز دا وسى. سەن ەمەس، مەن عوي ءوزىمدى ءوزىم قۇرتقان. وسىدان ون بەس جىل بۇرىن كۇن سايىن وسىندا كەلىپ سەنىڭ بوساعاڭدا تۇنەۋگە بار ەدىم. ول كەزدە مەن ارمانشىل، سەزىمپاز بوقمۇرىن بوزبالا ەدىم عوي.
ءسونىپ قالعان پاپيروسىن سەرپي لاقتىرىپ جىبەرىپ سترەشنيەۆ ەكى قولىن ەدەنگە سۇلاتا جايىپ توبەدەن كوز الماي جاتىر.
— جيەگىن التىنمەن اپتاعان كوگىلدىر قىرساۋدا تۇرىپ سارعايعان بابالارىمىزدىڭ اڭىزعا تولى ماحابباتى، "قىزىل بۇرگەن گۇل جارىپ، كۇڭگىرت باقتا تال تۇردى" دەيتۇعىن وگاريەۆ كۇندەرىنىڭ ءتاتتى ماحابباتى، چەركەس شەبەرلەرىنىڭ قولىنان شىققان كۇمىس قىرساۋلى ءبىزدىڭ كونەدەن كەلە جاتقان وتباسىمىزدىڭ پىرلەرى گۋريانىڭ، سامون مەن ءاۆيۆتىڭ بەينەلەرى شە... سونىڭ ءبارى بىزگە ارنالعان ەمەس پە ەدى! سول كەزدە مەن ولەڭشىل دە بولعانمىن:
عاشىق بولىپ مەن ساعان ارمانداعام
عاشىقتاردىڭ تاعدىرىن ءجۇز جىل بۇرىن
ءتۇن جامىلىپ قاراڭعى باققا بارعام
سولار كورگەن جۇلدىزعا قاراپ تۇرىپ.
سترەشنيەۆ ۆەراعا قارادى دا سىزدانىپ سويلەدى:
— سەن ءوز رۋىڭنان، ءوز تەگىڭنەن نەگە كەتتىڭ جانە كىممەن كەتتىڭ؟
ول باسىن كوتەرىپ ايەلدىڭ كۇنگە كۇيىپ كەتكەن قارا شاشىنا وشپەندى كوزبەن قادالىپ وتىرىپ الدى.
— مەن سەنى سۇيگەن جارىم دەپ ويلاپ، سەنى قاشاندا پەرىشتە تۇتۋشى ەدىم. ەكەۋمىزدى تاعدىر قوستى ما؟ كىمسىڭ سەن ماعان؟ جاس ەدىك، شات ەدىك، پاك ەدىك، گۇل جايناپ تۇرعانبىز!.. كۇن سايىن ساعان كەلىپ، سەنى، سەنىڭ جەلبىرەگەن باتەس كويلەگىڭدى، كۇنگە قاقتالعان قوڭىرقاي قولىڭدى، تەگىمىز قىپشاقتان ميراس بولعان جايناعان كوزىڭدى كورگىم كەلەتىن، ءبىراق سول كوز ماعان ءمان بەرىپ قاراعان دا ەمەس، ماعان ءتىپتى كومىردەي قارا شاشىڭا قىستىرعان روزا دا، ەزۋىڭدەگى بەيكۇنا سەبەپسىز كۇلكىڭ دە تاڭسىق بولاتىن، سەن ب ا ق ىشىندە كروكەتتىڭ شارىن وترىرىك قۋعان بولىپ باسقا بىرەۋدى ويلاپ بارا جاتاتىن ەدىڭ، مەن بالكوننان ايقايلاعان شەشەڭنىڭ مەنى سوككەن بىلاپىت ءسوزىن تىڭداپ قالا بەرەتىنمىن.
— مەن ەمەس، بارىنە سول كىنالى، — دەگەندى ۆەرا قىسىلىپ زورعا ايتتى.
— ەسىڭدە مە سەنىڭ العاش ماسكەۋگە اتتانعان كۇنىڭ؟ جولعا جينالىپ ءجۇرىپ ىڭىلداپ بەلگىسىز ءبىر ون سالدىڭ، بولاشاق باقىتىڭ مەن ارمانىڭدى ويلاپ، سوعان سەنىپ مەنى كورگىڭ دە كەلمەدى. ىزعارلى كەش ەدى، مەن سەندەردى شىعارىپ سالدىم. جايقالعان شالعىندى دالا، سارعايعان ەگىنجاي، سوسىن ۆاگوننىڭ اشىق تەرەزەسىندەگى جەلبىرەگەن پەردە... شىركىن! — دەپ سترەشنيەۆ وكىنىشتى كۇرسىندى دە كوزى جاساۋراپ قايتادان جاستىققا سىق ەتتى. — سەنىڭ قولىڭنان اڭقىعان حوش ءيىس مەنىڭ الاقانىمدا قالدى. ول قايىس تىزگىننىڭ، ەر-تۇرماننىڭ، اتتىڭ تەرىمەن ارالاسىپ، مەن قايتا-قايتا الاقانىمدى سۇيە بەردىم، ىمىرتتا، ۇلكەن جولعا ءتۇسىپ الىپ اعىل-تەگىل ارمانسىز جىلادىم... ەگەر بىرەۋ بارىن، بۇكىل ءومىرىن قۇرباندىققا شالسا، ول مەن، مىنا قىرقىلجىڭ ماسكۇنەم!
بەتىن جۋعان كوز جاسىنىڭ اششى ءدامىن ەرنىمەن سەزگەن سترەشنيەۆ ەتىگىن توسەنىش ۇستىنەن لاقتىرىپ جىبەرىپ بولمەدەن شىعا جونەلدى.
اي باتىپ بارا جاتقان. سەلدىرەگەن اق تۇمان بەلەس-بەلەس دالانى ءولى تىنىشتىقپەن تۇنشىقتىرىپ تۇر. ارعى تۇكپىردە قىزارا بورتكەن شاپاق بار. الىستان قاراۋىتقان ورمانداعى قاراۋىلشىنىڭ لاشىعىنان قوراز ايقايلادى. سترەشنيەۆ باسپالداققا وتىرا بەرىپ جۇقا كويلەكتەن دەنەسىن سىز قارىعانىن سەزدى.
— ودان سوڭ، ارينە، ءرولىمىز اۋىستى، — دەدى ول جەركەنىشپەن كۇبىرلەپ. — ءجا، ەندى ءبارىبىر. ءبارى دە ءبىتتى...
IV
ەرتەڭگىسىن مۇزداي كىرەبەرىستە تۇرعان اباجاداي كەبەجەنىڭ ۇستىندە وتىرىپ شاي ءىشىستى. كىر-قوجالاق ساماۋىر كوگەرىپ كەتكەن ەكەن. تەرەزەنى شىمىلدىقتاعان سۋىق تەر جوعارعى اينەكتەن سورعىپ قالىپتى. سودان ىزعارلى تاڭداعى كۇن ساۋلەسى، ءار جەرىندە جۇلىم-جۇلىم جاپىراقتارى قالعان ءيىر-قوبىز اعاشتىڭ بۇتاقتارى كورىنەدى. ۇيقىدان ءىسىنىپ كەتكەن جيرەنباس قىز جالاڭاياق كىرىپ كەلدى دە:
— ميتريي كەپ قالدى! — دەدى.
— كۇتە تۇرادى، — دەدى سترەشنيەۆ باسىن كوتەرمەستەن.
ۆەرا دا باسىن كوتەرگەن جوق. ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە بەت-اۋزى جۇدەپ قالىپتى، كوزىنىڭ استى مەن قاباعىندا قوڭىرقاي نوقتا بار. قارا كويلەك كيگەن سوڭ جاسارىپ كەتكەن سەكىلدى ەدى، قارا شاشتان بەتتەگى وپا قىزىل-كۇرەڭ تارتقان. شىرىشتانعان سترەشنيەۆتىڭ بەتى مۇزداي. بۇيرالانعان بوزعىلت ساقالدىڭ استىنان اۋىز ومىرتقاسى ودىرايىپ تۇر.
كۇن جاڭا عانا شىققان. باسپالداق بوز قىراۋدان قارتايىپ، اۋلاداعى ءشوپ پەن شاشىلىپ جاتقان كاپۋستانىڭ كوك جاپىراقتارىنا تۇز سەپكەندەي. اربامەن سابان الىپ كەلگەن الاكوز مۇجىقتىڭ ءۇستى-باسى دا قىراۋ، اربانى شىر اينالىپ ساباندى جايىپ سالىپ ءجۇر، اۋزىندا ترۋبكا، ارتىندا شۇبىرعان بوز ءتۇتىن. ۆەرا دالاعا زامانى ءوتىپ كەتكەن قىمبات تونمەن شىقتى، باسىندا قارا بارقىت جيەكتى جازعى شەتەن قالپاق.
سترەشنيەۆ ونى تەرشەڭ سۇرلەۋمەن ۇلكەن جولعا شىعارىپ سالدى. اربا سوڭىنان ەرىپ وتىرعان. مەس تورى قايتا-قايتا سابانعا موينىن سوزا بەرگەن سوڭ قامشىمەن باستان تارتىپ-تارتىپ جىبەرىپ ەدى، ات كەگجەڭدەپ، ىشەك-قارنى قورقىلداپ سيداڭ قاقتى. ەكەۋى دە ءۇنسىز، ءىلبي اياڭداپ كەلەدى. ۋسادبادان ەرە شىققان كارى تازى سالاقتاپ سترەشنيەۆتىڭ سوڭىنان قالساشى. قىسقا كۇن مايدا عانا قىزدىرىپ تۇر، اسپان شايداي. ۇلكەن جولعا جەتە بەرگەندە مۇجىق:
— حانۋم، مەن بالامدى كەلەسى جىلى تاعى دا الىپ كەلەمىن، — دەپ جارامساقتاندى. — تەك جۇرگەنشە سيىر باقسىن.
ۆەرا بۇرىلىپ جىميىپ قانا ەزۋ تارتتى. سترەشنيەۆ شاپكەسىن شەشىپ، ەردەن ەڭكەيدى دە قولىن الىپ ۇزاق ءسۇيدى. ۆەرا ونىڭ اعارا باستاعان شاشىنا تاناۋىن تىعىپ سىبىرلاپ قانا:
— ساۋ بول، قىمباتتىم! — دەدى. — Cوگe جامانداما.
ۇلكەن جولعا شىققان سوڭ مۇجىق ارباسىن سالدىرلاتىپ جەلە جونەلدى. سترەشنيەۆ جولسىزبەن ەگىندىكتى قاق جارا كەرى قايتتى. سارعايعان ەگىن ىشىنەن ءيتتىڭ جونى قارايادى. سترەشنيەۆ قامشىسىن كوتەرىپ قورقىتقان بولادى. يت تە توقتاپ وتىرا قالادى: "ال، مەن قايدا بارامىن؟" دەگەندەي. سترەشنيەۆ قوزعالسا بولدى، تازى دا بۇلكەكتەپ ەرە جونەلەدى. سترەشنيەۆتىڭ كوز الدىندا الىستاعى بەكەت، جالتىراعان رەلس، ۇزاپ بارا جاتقان پاروۆوزدىڭ ءتۇتىنى...
تاستاقتى جالاڭاش ساي بۇكتەن تۇنشىعىپ تۇر ەكەن. كۇزدىڭ تىپ-تىنىش اسپانى مولدىرەيدى. ۇرا-جىرالى يەن دالا، ورىستىڭ ۇلى دالاسى ۇلى تىنىشتىقتا كوسىلىپ جاتىر. اۋادا كەۋىپ قالعان سۇتگىگەننىڭ ميزامى قالىقتاپ ءجۇر. قۋراي باسىندا ءانشى تورعايلار وتىر. كۇنى بويى وتىراتىن شىعار، مۇمكىن اندا-ساندا عانا قۋرايدان قۋرايعا قوناقتاپ باقىتتى تىرشىلىگىنىڭ ۇرىعىن سەبەتىن بولار...
كاپري. 03.12.1912.
You Might Also Like
-
ستۋدەنت ۆورونوۆ وي-شۇڭقىرلى تاقتاق جولمەن تاۋدان ءتۇسىپ كەلە جاتقان. كوپىر القىمىندا وزەننەن كوز الماي، بالداققا سۇيەنىپ الدەبىر مىجىرايعان بەيشارا جان ءتۇر ەكەن.
-
جىگىت زىليقانىڭ قۇشاعىنان بۇلقىنا بوسانىپ، اتىپ تۇردى دا، نە ءوڭى، نە ءتۇسى ەكەنىن اجىراتا الماعان كۇيى:
