اقشولپان (ءى نۇسقا)
مامەن «اقشولپان» كۇيىن وتكەن زاماننىڭ اتادان بالاعا جەتكەن ءبىر اڭىز اڭگىمەسىن ەستىگەندە شىعارىپ ەدى دەيدى.
قازاقتىڭ بۇيىرىنە شانشۋداي قادالعان قالماق زامانى بولسا كەرەك. ول كەزدە ايگىلى تولە، ايتەكە بيلەر ءتىرى ەكەن. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ۇلى ءجۇز بەن كىشى ءجۇزدىڭ جاپسارىنداعى اۋىلداردىڭ اراسىندا كيكىلجىڭ بولىپ، كىشى ءجۇز جاعىنىڭ جىگىتى جازىم بولادى. سودان، ارادا ءبىراز ۋاقىت وتسە دە، ۇلى ءجۇزدىڭ اۋىلى تەڭدىك بەرمەي، ولگەن جىگىتتىڭ ارتى «ءبىر ارىسىمىزدىڭ قۇنى سۇراۋسىز قالدى-اۋ» دەپ، پۇشايمان بولىپ جۇرەدى ەكەن.
وسى جاعداي كىشى ءجۇزدىڭ ايتەكە ءبيىنىڭ قۇلاعىنا شالىنادى دا، «قوي، اعايىن ەلدىڭ اراسىندا كولەڭكە بولماسىن، ءبىتىستىرىپ قايتايىن» دەپ جولعا شىعادى.
«تۋرا ءبيدىڭ ءدۇبىرى كۇنشىلىك جەردەن ەستىلەدى» دەگەن ءسوز راس بولۋ كەرەك، ءبىر كۇنى ۇلى ءجۇزدىڭ تولە بيىنە «ايتەكە بي قۇن داۋلاپ كەلە جاتىر» دەگەن حابار جەتەدى. بيگە دەگەن قۇرمەت — ەلگە دەگەن قۇرمەت. تولە بي اۋىلى جۇرتىن جاڭعىرتىپ، كوك مايساعا ارنايى ءۇي تىكتىرىپ، ايتەكە ءبيدى قۇرمەتپەن قارسى الادى.
ايتەكە بي ابدەن جايعاسىپ، بىرەر كۇن تىنىققان سوڭ، ءسوز ورايى كەلگەندە تولە بي: «ءيا، ايتەكە، جولاۋشىنىڭ كورگەنى كوپ بولادى، كورگەنى كوپتىڭ ايتارى كوپ بولادى، سويلەپ وتىر»، — دەيدى.
سوندا ايتەكە دە وسى ءسوزدى كۇتكەندەي: «ە، توكە، ءيىسى قازاقتىڭ قامىن جەگەن اعاسىسىڭ، ەلىڭە التىن توننىڭ جاعاسىسىڭ. كوپتى كورگەننىڭ ايتارىنىڭ دا كوپ بولاتىنى راس. كورگەنىمىزدى ايتۋ بىزدەن بولسىن. كورگەننىڭ ءبارىن ايتۋ شارت ەمەس، تۇيگەندى عانا ايتقانعا نە جەتسىن. مەنىڭ تۇيگەنىم، ەل بولۋدىڭ كەپىلى — تىرىمەن تانىسىپ، ولىگە بولىسىپ وتىرۋ ەكەن»، — دەپتى.
قاشاندا ءجون ءسوزدىڭ جاعىندا بولاتىن تولە بي ريزالىق ءبىلدىرىپ: «ۋا، ايتەكە، ءبىزدىڭ باسىمىز ءبىر جاعانىڭ، بىلەگىمىز ءبىر جەڭنىڭ ىشىندە ەمەس پە؟! قىزمەتىڭە دايىنبىز، ارتىق-اۋىس ءىس بولسا وعان دا قايىلىمىز. قولىڭدى قاعىپ، جولىڭدى شالار ەشكىم جوق. قىلىشىڭ بولسا، مويىن باسىق، قۇشاعىڭ بولسا، قويىن اشىق»، — دەيدى.
بي اعاسىنىڭ ۇلاعات سوزىنە ريزا بولعان ايتەكە دە جادىراپ، جىلى شىرايمەن: «بي اعا، سوزىڭىزدەن ساداعا، بۇيرىق سىزدەن بولسا، جابدىق بىزدەن بولسىن!» — دەپ ءسوزىن تۇيىندەيدى.
وسىمەن اڭگىمە بىتەدى. ايتەكە ءبيدىڭ جانىنداعىلار ەشتەڭە تۇسىنبەي اڭتارىلىپ قالادى. سودان بوي جازۋعا سىرتقا شىققان ءبىر ساتتە ايتەكە بيدەن جانىنداعىلاردىڭ بىرەۋى: «كەلگەن شارۋامىزدىڭ ءسوز بولماعانى قالاي؟» دەپ سۇراسا كەرەك.
سوندا ايتەكە بي: «كەلگەن شارۋامىز ءسوز بولىپ قانا قويعان جوق، شەشىمى دە ايتىلدى. تولە بي بىزگە جاساۋلى قىز بەرەتىن بولادى»، — دەيدى.
ايتسا ايتقانداي، ايتەكە بي وسى جولى ۇلى جۇزگە ءقادىرى ارتقان نازار دەگەن كىسىنىڭ اقشولپان ەسىمدى قىزىن جاساۋىمەن الىپ قايتادى. كەيىن وسى اقشولپاننان ايگىلى وتەباس بي تۋىپتى دەيدى.
مىنە، ىلگەرى بۋىننىڭ وسى سياقتى ءىرى ىستەرىن ەستىگەن مامەن قاتتى تەبىرەنىپ وتىرىپ «اقشولپان» كۇيىن شىعارعان ەكەن.
You Might Also Like
-
قاراشانىڭ ۇيىرە سوققان بورانى اينالانى اقتۇتەك ەتىپ جىبەرگەن.
-
دايرابايدىڭ جاماعايىنى كوبەن دەگەن باي جالعىز ۇلىنا قانجىعالى جاعىنان قىز ايتتىرسا كەرەك. اتا سالتىندا قۇدا مەن قۇدانىڭ باستارى ساي كەلىپ، سوزدەرى جاراسقان سوڭ، بولاشاق كۇيەۋ بالا جون-جورالعىسىمەن ...
