ار قارىزى
قىزمەتتەن قايتقان جەتىسۋدىڭ 719 جىگىتى عاليحان اتىنا مەدرەسە يا ستيپەنديا اشىلسىن دەپ 2 مىڭ سوم «قازاق» باسقارماسىنا تاپسىرعانى «قازاق» گازەتىنىڭ 232-نومىرىندە باسىلدى.
مىنە، ادامنىڭ كوزىنە جاس، كوڭىلىنە ماحاببات كەلتىرەتىن زور جۇمىس. اباي مارقۇم «توق تاتۋدى سىيلاماي، اشتارعا بەرگەن اس ارتىق؛ ۇيىندە بوسقا بۇلداماي، قاتەرگە تۇسكەن باس ارتىق» دەۋشى ەدى. «اشارشىلىقتا جەگەن قۇيقانىڭ ءدامى كەتپەس» دەگەن – قازاقتىڭ ەسكى ماقالى. «كەڭشىلىكتە دوس تا دوس، تارشىلىقتا تابىلعان دوس وزگەشە...» دەگەن – ەسكى ولەڭ.
مىنا اشتىقتى، جالاڭاشتىقتى كورىپ، مايداننان قايتقان جىگىتتەردىڭ بۇرىن قازاق قىلماعان قىلىقتى باستاپ وتىرعانى جوعارى ماقال مەن ولەڭدى ايتۋشىلاردى اۋليە ەكەن دەگىزگەندەي.
ايتپەسە عاليحاننىڭ قازاق باۋىرىنا العاشقى قىلعان قىزمەتى بۇل عانا ەمەس. عاليحان ادام بوپ ات جالىن تارتىپ مىنگەلى «قايتسەم قازاقتىڭ ۇشى ۇزاپ، جانى جايىلىپ جاتقا جەم بولماي، ەل قاتارىنا ەرەر ەكەن» دەپ، كۇندىز كۇلكى، تۇندە ءۇيقى كورمەي شىبىن جانىن فيدا قىلعانى جۇرتقا ءمالىم. ۆىگورگسكيي ۆوزۆانياعا قول قويعانىن قاتە دەۋشىلەرگە ايتقانىن قۇلاعىم ەستىپ ەدى: «مىنا حۇكىمەت حۇكىمەت بوپ تۇرعاندا قازاقتىڭ نە قىلسا دا جولى بولمايدى؛ وسى ۆوزۆانياعا قول قويۋشى حالىقتىڭ جولى بولعاندا، سوندا كوزى اشىلادى. مەن ۆىبورگتان قاشسام، ءبىر عانا مەن قاشقان بولماي، قازاق حالقى قاشقان بوپ، ەل بەتىنە قارا تاڭبا بولاتىن ەدى. ەرتەڭ جولى بولعان كۇندە ۇيالماي قازاقتىڭ ەسە سۇراۋىنا جاقسى. قول قويعاندىقتان اباقتىعا ءبىر عانا مەن جاتامىن»، – دەپ.
ادام بالاسى اكەسى مەن شەشەسىنىڭ كىم ەكەنىن دە ۇيرەنىپ، بىلەدى عوي. سول سىقىلدى قاي حالىق بولماسا دا بىرىنەن-بىرى ونەگە الىپ، ىلگەرى باسىپ كەلە جاتقانى دا حالىققا ءمالىم. بىزدەن ىلگەرى، ۇلگىلى ەلدىڭ عاليحان سىقىلدى ادامىنىڭ اتىنا نەشە ءتۇرلى يگىلىك ءىس شىعارىپ، يگىلىگىن ەل كورىپ، اتاعى انا جاقسىنىڭ اتىنا قويىلىپ كەلە جاتقانى ءبىر تالاي جاندارعا تاعى ءمالىم.
«قازاق» گازەتىندە ايتىپ وتىر: «جىگىتتەر ايتقان مەدرەسە يا ستيپەنديا بۇل ەكى مىڭ سومعا اشىلمايدى. بۇل ءبىر عانا باسشىلىق»، – دەپ. ەندى كەتكەنى كەلىپ، كەمتىگى تولعان الاشتىڭ ساۋلەلى ازاماتتارى! «دوستىققا دوستىق – قارىز ءىس، دۇسپانىڭا ءادىل بول» دەپ مارقۇم اباي ايتقانداي، بىزگە دوستىق قارىز ەمەس پە؟
ءبۇل ىستەن ەكى ءتۇرلى يگىلىك كۇتۋگە بولادى: ءبىرى – جوعارىداعى ەكى جۇمىستىڭ قايسىسى ىستەلسە دە، يگىلىگىن ەل كورۋ؛ ەكىنشى – ەڭبەك قىلعان ەردىڭ قارىزىن بىلەتىن ەل بوپ كورىنگەن سوڭ، حالىققا قىزمەت ەتەيىن دەگەن جاستاردىڭ تالابى اشىلادى.
قانە، جۇرت! مىنا جىگىتتەردىڭ تۇڭعىش باستاعان جولىنا از-كوپ دەمەي، ھاركىم شاماسىنا قاراي تۇسەلىك.
«سارىارقا»، 1917، 4 شىلدە، 4ء-نومىر
You Might Also Like
-
تومەندەگى سوزىمە گازەتىڭىزدەن ورىن بەرسەڭىز ەكەن. باياعى تۇرىكتىڭ اتاقتى اقىنى (پوەت) فيزۋلي ولەڭىنىڭ باسىندا ايتقان: «ا، قۇداي! مەنىڭ ولەڭىمدى ءۇش ءتۇرلى انتۇرعاننان ساقتا. ءبىرىنشى، ءاننىڭ رەتى...
-
قارلۇق قاعاندىعى – 766 – 940 جىلدار ارالىعىندا جەتىسۋ جەرىندە ءومىر سۇرگەن مەملەكەتتىك بىرلەستىك. بات. التايدان قونىس اۋدارعان قارلۇقتاردىڭ جەتىسۋ مەن وڭت. قازاقستانعا ورنالاسۋى جەرگىلىك...
