استانا - جاس قالا
اقمولا وبلىسى، ەرەيمەنتاۋ اۋدانى،
"مالتابار ورتا مەكتەبى" كمم – ءى
بيولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋكاشيەۆا اينۋر جاكيانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: استانا – جاس قالا
ماقساتى:
1. ەلىمىزدىڭ باس ورداسى استانا قالاسىمەن تانىسۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن قالىپتاستىرىپ، پاتريوتتىق سەزىم ۇيالاتۋ، استانا شاھارى تۋرالى وي - پىكىرلەرىن دامىتۋ؛
3. ەڭبەكقورلىققا، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پلاكاتتار، ناقىل سوزدەر
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. استانامەن تانىستىرۋ
1 - وقۋشى: استانا - ق ر - نىڭ استاناسى. قالا 1832 جىلى ەسىل وزەنىنىڭ جاعاسىندا، قاراوتكەلدىڭ تۇسىندا اقمولا بەكىنىسى بوىپ سالىنعان. 1863 جىلى اقمولا قالا بولىپ جاريالاندى. 1960 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قالا قۇرامىنا قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وبلىستارى كىرگەن تىڭ يگەرۋ ايماعىنىڭ ورتالىعىنا اينالدى. 1961 جىلعا دەيىن ول اقمولا، 1961 جىلدان 1992 جىلعا دەيىن سەلينوگراد، ال 1992 جىلدان 1998 جىلعا دەيىن - اقمولا دەپ اتالدى. ءوزىنىڭ قازىرگى استانا اتاۋىنا قالا 1998 جىلى يە بولدى. جەر كولەمى 77. 1 شارشى شاقىرىم.
2 - وقۋشى: لاندشافتىسى
قالا قازاقستاننىڭ سولتۇستىك بولىگىندە ەسىل وزەنىنىڭ وڭ جاعاسىنداعى قۇرعاق دالالىقتا، بەتەگەلى سەلەۋلى، سارعىلتىم توپىراقتى جەردە ورنالاسقان. جەر بەدەرى ەگىستىككە ونشا قولايلى ەمەس. استانانى جەرگىلىكتى جەر بەدەرى مەن كليماتىنا ۇيرەنشىكتى اعاش، بۇتا تۇرلەرىمەن كوگالداندىرۋ جۇمىستارى بەلسەندى جۇرگىزىلۋدە
3 - وقۋشى: وزەندەرى مەن كولدەرى
قالانىڭ گيدروگرافيكالىق جۇيەسى قالا اۋماعىن كەسىپ وتەتىن ەسىل وزەنى مەن ونىڭ بولماشى، تارتىلىپ بارا جاتقان سارىبۇلاق پەن اششىلى وزەندەرى بولىپ سانالادى. وزەن ءوز باستاۋىن قاراعاندى وبلىسىنداعى قازاق الاسا شوقىسىنىڭ سولتۇستىگىندەگى نياز تاۋىنىڭ بۇلاقتارىنان الادى. وزەننىڭ باستاۋىنان قۇيار جەرگە دەيىنگى ۇزىندىعى 2450 شاقىرىم. 1965 - 1970 جىلدارى قالانى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە سۋارمالى ەگىستىكتى دامىتۋ ماقساتىندا قالادان 70 شاقىرىم جەر. ەسىل وزەنىنىڭ بويىنا ۆياچەسلاۆ ( ءقازىر استانا) سىيىمدىلىعى 410، 9 ملن م3 سۋ قويماسى سالىنعان. استانادان 25 - 30 شاقىرىم راديۋستا سۋلارى تۇششى جانە اششى كولدەر بار.
4 - وقۋشى: كليماتى
قالانىڭ اۋا - رايى - تىم كونتينەنتتى. قىسى سۋىق، ۇزاق، قارلى. جازى قۇرعاق، ىستىق. قاڭتار ايىنىڭ ورتاشا تەمپەراتۋراسى - 17 - 190س، شىلدەدە +19+20 0س، ابسوليۋتتىك تومەنگى تەمپەراتۋرا - 520س، ابسوليۋتتىك جوعارعى تەمپەراتۋرا +420س. جاۋىن-شاشىننىڭ جىلدىق مولشەرى 280 - 300 مم. 140 - 160 كۇن بويى جەردە قار جاتادى.
5 - وقۋشى: حالقى
قالا تۇرعىندارىنىڭ سانى 700، 8 مىڭ ادام. ونىڭ ىشىندە قازاقتار، ورىستار، ۋكرايندىقتار، تاتارلار نەمىستەر ت. ب. ۇلت وكىلدەرى بار.
6 - وقۋشى: كولىك
استانا ورتالىق قازاقستانداعى اۆتوموبيل، اۋە، تەمىرجول جولدارىنىڭ ءىرى تورابى بولىپ وتىر. كولىك قاتىناسى جاعىنان جۇكتىڭ جانە جولاۋشىلار تاسىمالىنىڭ نەگىزگى كولەمىن قامتاماسىز ەتەتىن اۆتوموبيل كولىگى باستى ءرول اتقارادى. قالا تاسىمال جولىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 2220 شاقىرىمعا جۋىق. 57 قالالىق مارشرۋتتار بار. 5 مامانداندىرىلعان تاكسوموتور كومپانيالارى قىزمەت كورسەتەدى. ولار: «ەكيپاج»، «ەكيپاج پليۋس»، «ۆيراج»، «تۇلپار مەن سانتانا» جانە بوزەورعا سەرىكتەستىكتەرى.
تەمىرجول استانانى ەلدىڭ بارلىق ايماقتارىمەن جانە رەسەي ارقىلى جاقىن، الىس شەت ەلدەرمەن بايلانىستىرادى. قالپىنا كەلتىرىلگەن ۆوكزال مەن جۇك تەرمينالدارى ارقىلى جولاۋشىلار مەن جۇك تاسىمالى ىسكە اسىرىلادى. 2003 جىلدان باستاپ استانا - الماتى باعىتىندا «تۇلپار» جۇيرىك پويىزى قاتىنايتىن بولدى. استانا اۋەجايى زاماناۋي تالاپتارعا، ستاندارتقا ساي جابدىقتالعان كەشەن. بۇل ونىڭ اۋا - رايىنىڭ قانداي بولماسىن اۋە كەمەلەرىنىڭ بارلىق ءتۇرىن قابىلداۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. قازىرگى زامانعا ساي تەلەكوممۋنيكاسيا سالاسى دامۋدا، بايلانىستىڭ بارلىق تۇرلەرى بار.
7 - وقۋشى: الەۋمەتتىك سالا
استانادا قالانى ەلدىڭ ءىرى مادەني ءبىلىم ورتالىقتارىنىڭ بىرىنە اينالدىرىپ كەلە جاتقان الەۋمەتتىك سالا قارقىندى دامىپ كەلەدى.
جەكە مەنشىك جانە مەملەكەتتىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ سانى 14. ولار: ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق مەملەكەتتىك مەديسينا اكادەمياسى، قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكا اكادەمياسى، س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق گۋمانيتارلىق – زاڭ ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق - رەسەي ۋنيۆەرسيتەتى، باسقارۋ ينستيتۋتى، قازاق تەحنولوگيا جانە بيزنەس ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق ەكونوميكا، قارجى جانە حالىقارالىق ساۋدا ۋنيۆەرسيتەتى، م. ۆ. لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازاقستانداعى فيليالى، «تۇران - استانا» ۋنيۆەرسيتەتى، ەۋرازيا گۋمانيتارلىق ينستيتۋتى.
ءىىى. ءان: «استانا - ەرتەگىم!»
مەكتەبىمە بارامىن،
تاۋداي مەنىڭ تالابىم.
بيىك بولىپ وسسەم دەپ،
بايتەرەككە قارادىم
قايىرماسى سەنسىڭ مەنىڭ ەرتەگىم،
سەنسىڭ مەنىڭ ەرتەڭىم.
كەرەمەتى الەمنىڭ – استانام.
كوشەلەرىن قالانىڭ،
ارالاعان بالامىن.
ادال بولىپ وسسەم دەپ،
اقورداعا قارادىم.
"مالتابار ورتا مەكتەبى" كمم – ءى
بيولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋكاشيەۆا اينۋر جاكيانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: استانا – جاس قالا
ماقساتى:
1. ەلىمىزدىڭ باس ورداسى استانا قالاسىمەن تانىسۋ؛
2. وقۋشىلاردىڭ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن قالىپتاستىرىپ، پاتريوتتىق سەزىم ۇيالاتۋ، استانا شاھارى تۋرالى وي - پىكىرلەرىن دامىتۋ؛
3. ەڭبەكقورلىققا، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پلاكاتتار، ناقىل سوزدەر
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. استانامەن تانىستىرۋ
1 - وقۋشى: استانا - ق ر - نىڭ استاناسى. قالا 1832 جىلى ەسىل وزەنىنىڭ جاعاسىندا، قاراوتكەلدىڭ تۇسىندا اقمولا بەكىنىسى بوىپ سالىنعان. 1863 جىلى اقمولا قالا بولىپ جاريالاندى. 1960 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قالا قۇرامىنا قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وبلىستارى كىرگەن تىڭ يگەرۋ ايماعىنىڭ ورتالىعىنا اينالدى. 1961 جىلعا دەيىن ول اقمولا، 1961 جىلدان 1992 جىلعا دەيىن سەلينوگراد، ال 1992 جىلدان 1998 جىلعا دەيىن - اقمولا دەپ اتالدى. ءوزىنىڭ قازىرگى استانا اتاۋىنا قالا 1998 جىلى يە بولدى. جەر كولەمى 77. 1 شارشى شاقىرىم.
2 - وقۋشى: لاندشافتىسى
قالا قازاقستاننىڭ سولتۇستىك بولىگىندە ەسىل وزەنىنىڭ وڭ جاعاسىنداعى قۇرعاق دالالىقتا، بەتەگەلى سەلەۋلى، سارعىلتىم توپىراقتى جەردە ورنالاسقان. جەر بەدەرى ەگىستىككە ونشا قولايلى ەمەس. استانانى جەرگىلىكتى جەر بەدەرى مەن كليماتىنا ۇيرەنشىكتى اعاش، بۇتا تۇرلەرىمەن كوگالداندىرۋ جۇمىستارى بەلسەندى جۇرگىزىلۋدە
3 - وقۋشى: وزەندەرى مەن كولدەرى
قالانىڭ گيدروگرافيكالىق جۇيەسى قالا اۋماعىن كەسىپ وتەتىن ەسىل وزەنى مەن ونىڭ بولماشى، تارتىلىپ بارا جاتقان سارىبۇلاق پەن اششىلى وزەندەرى بولىپ سانالادى. وزەن ءوز باستاۋىن قاراعاندى وبلىسىنداعى قازاق الاسا شوقىسىنىڭ سولتۇستىگىندەگى نياز تاۋىنىڭ بۇلاقتارىنان الادى. وزەننىڭ باستاۋىنان قۇيار جەرگە دەيىنگى ۇزىندىعى 2450 شاقىرىم. 1965 - 1970 جىلدارى قالانى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە سۋارمالى ەگىستىكتى دامىتۋ ماقساتىندا قالادان 70 شاقىرىم جەر. ەسىل وزەنىنىڭ بويىنا ۆياچەسلاۆ ( ءقازىر استانا) سىيىمدىلىعى 410، 9 ملن م3 سۋ قويماسى سالىنعان. استانادان 25 - 30 شاقىرىم راديۋستا سۋلارى تۇششى جانە اششى كولدەر بار.
4 - وقۋشى: كليماتى
قالانىڭ اۋا - رايى - تىم كونتينەنتتى. قىسى سۋىق، ۇزاق، قارلى. جازى قۇرعاق، ىستىق. قاڭتار ايىنىڭ ورتاشا تەمپەراتۋراسى - 17 - 190س، شىلدەدە +19+20 0س، ابسوليۋتتىك تومەنگى تەمپەراتۋرا - 520س، ابسوليۋتتىك جوعارعى تەمپەراتۋرا +420س. جاۋىن-شاشىننىڭ جىلدىق مولشەرى 280 - 300 مم. 140 - 160 كۇن بويى جەردە قار جاتادى.
5 - وقۋشى: حالقى
قالا تۇرعىندارىنىڭ سانى 700، 8 مىڭ ادام. ونىڭ ىشىندە قازاقتار، ورىستار، ۋكرايندىقتار، تاتارلار نەمىستەر ت. ب. ۇلت وكىلدەرى بار.
6 - وقۋشى: كولىك
استانا ورتالىق قازاقستانداعى اۆتوموبيل، اۋە، تەمىرجول جولدارىنىڭ ءىرى تورابى بولىپ وتىر. كولىك قاتىناسى جاعىنان جۇكتىڭ جانە جولاۋشىلار تاسىمالىنىڭ نەگىزگى كولەمىن قامتاماسىز ەتەتىن اۆتوموبيل كولىگى باستى ءرول اتقارادى. قالا تاسىمال جولىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 2220 شاقىرىمعا جۋىق. 57 قالالىق مارشرۋتتار بار. 5 مامانداندىرىلعان تاكسوموتور كومپانيالارى قىزمەت كورسەتەدى. ولار: «ەكيپاج»، «ەكيپاج پليۋس»، «ۆيراج»، «تۇلپار مەن سانتانا» جانە بوزەورعا سەرىكتەستىكتەرى.
تەمىرجول استانانى ەلدىڭ بارلىق ايماقتارىمەن جانە رەسەي ارقىلى جاقىن، الىس شەت ەلدەرمەن بايلانىستىرادى. قالپىنا كەلتىرىلگەن ۆوكزال مەن جۇك تەرمينالدارى ارقىلى جولاۋشىلار مەن جۇك تاسىمالى ىسكە اسىرىلادى. 2003 جىلدان باستاپ استانا - الماتى باعىتىندا «تۇلپار» جۇيرىك پويىزى قاتىنايتىن بولدى. استانا اۋەجايى زاماناۋي تالاپتارعا، ستاندارتقا ساي جابدىقتالعان كەشەن. بۇل ونىڭ اۋا - رايىنىڭ قانداي بولماسىن اۋە كەمەلەرىنىڭ بارلىق ءتۇرىن قابىلداۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. قازىرگى زامانعا ساي تەلەكوممۋنيكاسيا سالاسى دامۋدا، بايلانىستىڭ بارلىق تۇرلەرى بار.
7 - وقۋشى: الەۋمەتتىك سالا
استانادا قالانى ەلدىڭ ءىرى مادەني ءبىلىم ورتالىقتارىنىڭ بىرىنە اينالدىرىپ كەلە جاتقان الەۋمەتتىك سالا قارقىندى دامىپ كەلەدى.
جەكە مەنشىك جانە مەملەكەتتىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ سانى 14. ولار: ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق مەملەكەتتىك مەديسينا اكادەمياسى، قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكا اكادەمياسى، س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق گۋمانيتارلىق – زاڭ ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق - رەسەي ۋنيۆەرسيتەتى، باسقارۋ ينستيتۋتى، قازاق تەحنولوگيا جانە بيزنەس ۋنيۆەرسيتەتى، قازاق ەكونوميكا، قارجى جانە حالىقارالىق ساۋدا ۋنيۆەرسيتەتى، م. ۆ. لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازاقستانداعى فيليالى، «تۇران - استانا» ۋنيۆەرسيتەتى، ەۋرازيا گۋمانيتارلىق ينستيتۋتى.
ءىىى. ءان: «استانا - ەرتەگىم!»
مەكتەبىمە بارامىن،
تاۋداي مەنىڭ تالابىم.
بيىك بولىپ وسسەم دەپ،
بايتەرەككە قارادىم
قايىرماسى سەنسىڭ مەنىڭ ەرتەگىم،
سەنسىڭ مەنىڭ ەرتەڭىم.
كەرەمەتى الەمنىڭ – استانام.
كوشەلەرىن قالانىڭ،
ارالاعان بالامىن.
ادال بولىپ وسسەم دەپ،
اقورداعا قارادىم.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
شىعىس قازاقستان وبلىسى، كاتونقاراعاي اۋدانى،
